Tíminn Sunnudagsblað - 12.08.1962, Qupperneq 13

áf landi og fyllti seglin. Þetta var
það augnablik, sem áhorfendurnir
höfðu verið að bíða eftir allan dag-
inn, því að fegurð skipsins hlaut að
njóta sín bezt, þegar skipið sigldi
fyrir fullum seglum; — en því auðn-
aðist aldrei að sjá þetta stolt þjóð-
arinnar bnana úr höfn knúið hvítum
vængjum sínum.
Slysið varð með svo skjótum hætti,
að á eftir áttu áhorfendur erfitt með
að gera sér grein fyrir, hvað raun-
verulega hafði gerzt. Þeir, sem stóðu
næst skipinu, sögðu, að þeim hefði
viizt skipið skyndilega hallast eins
og áður, en í þetta sinn rétti það sig
ekki við aftur. Fallbyissuopin fóru á
kaf og sjórinn flæddi inn í skipið.
Það, sem fyrir andartaki hafði verið
glæsilegt skip, var nú fljótandi hrúg-
ald, og seglin, sem áttu að fyllast
fersku sjávarlofti, flöksuðust nú renn
vot í sjónum.
með guðs hjálp mun honum takast
að ná skipinu upp. Við fullvissum yð
ar hátign um það, að allt, sem stend-
ur í mannlegu valdi, mun verða gert
til þess að bjarga skipinu."
Þetta slys olli þjóðarsorg i Sví
þjóð, ekki eingöngu vegna þeirra
manna, sem fórust, heldur og vegna
þeirra vona, sem þjóðin hafði bund
ið við skipið. Þær vonir hurfu i
djúpið með því.
Við herrétt var skipstjórinn sakað
ur um að hafa átt sökina á slysinu.
vegna vanrækslu. En hann bar það
fram sér til varnar, að Vasa hefði
ekki látið að stjórn. Þeir, sem áttu
sæti í herréttinum, voru ófúsir til
þess að aðhafast meira í málinu,
vegna þess að konungurinn sjálfur
hafði samþykkt byggingaráætlun
skipsins. Það var náttúrlega ekki
hægt að komast hjá því að veita því
athygli, að skipið var miklu mjórra
OG UPPAFTUR
en tíðkaðist með herskip á þe^sum^
tímum. Herrétturinn lýsti því þó yf-
ir, að skipið hefði haft óvenjuiega
mörg segl og tvisvar sinnum fleiri
fallbyssur, en eðlilegt mætti teljast.
Hver var ástæðan fyrir þvi, að
Vasa lagðist á hliðina? Það er varla
nokkrum vafa undirorpið, að skipið
hefur verið óstöðugt Byssuopin voru
fast við sjávarmái og lengd þess var
um fjórum sinnum meiri en breidd-
in. en til samanburðar má nefna,
að venjuleg hlutföll í herskipum
þessara tíma voru 3:3 eða 3:5. Arið
1704 var annað sænsk skip byggt með
svipuðum hlutföllum og Vasa, en þaá
skip risti fjórum fetum dýpra og
hafði miklu meira rúm fyrir kjölfestu.
Þetta leiðir í ljós, að annaðhvon hef-
ur Vasa verið of mjótt miðað við
þyngd sína og lengd eða haft of lít-
ið rúm fyrir kjölfestu. Hvað sem því
líður, er augljóst, að skipið hefur
'irðið fórnarlamb tilrauna tii þess
að fá fram meiri siglingahraða og
vopnabúnað en heppilegt var.
Á næstu árum, sem fóru í hönd,
voru rnargar tilraunir gerðar til þess
að ná skipinu upp, en án árangurs. En
rúmum þrjátíu árum síðar vann Sví-
Til allrar hamingju var meiri hlut
inn af áhöfn skipsins og gestum ofan
þilja, þegar slysið bar að höndum
Þegar skipið lagðist á hliðina, kast
aðist fólkið — eða fleygði sér í sjó
inn. Vatnið hélt áfram að streyma
inn í skipið og von bráðar hvarf það
sjónum. Á leiðinni niður í ríki fisk-
anna rétti það sig við og settist kjöl-
rétt á botninn á 100 feta dýpi.
Smábátar, sem höfðu ætlað að
fylgja skipinu út að skerjagarðinum,
komu hinu nauðstadda fólki til hjálp-
ar. en samt sem áður drukkmuðu
fimmtíu manns í þessu hörmulega
sjóslysi. Meðal þeirra, sem björguð-
ust, var skipstjórinn, sem var sam-
stundis tekinn fastur. Næsta dag var
sendiboði sendur til konungsins til
þe=' að tilkynna honum slysið
og jafnframt það, að skipstjórinn yrði
dreginn fyrir sjórétt. Einnig var hon-
um tilkynnt, að þegar væri hafinn
undirbúningur að björgun skipsins.
Skýrsla, sem síðar var send konungin-
um, eftir að tilraunir höfðu verið
gerðar til þess að bjarga skipinu, gef-
ur nokkra hugmynd um, hve alvar-
legum augum þessi atburður hefur
verið litinn, og hve mikið kapp hef-
ur verið lagt á að ná skipinu upp. í
þessari skýrslu stendur meðal annars:
„Við höfum af fullri atorku og kost-
gæfni reynt að ná skipinu upp, og
okkur til hjálpar höfum við fengið
Englending, Bulmer að nafni. Hann
hefur heitið að taka starfið að sér og
Gustaf Adolf II Sviakonungur.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
565