Tíminn Sunnudagsblað - 04.11.1962, Side 8

Hér stóð bærinn Kothraun. En það er gamla sagan: Ekkert eftir nema vallgrónar
rústir.
og þar eru rústir annars eyðibýlis,
Selvalla , á grónum vikurbungum
norðan undir Horni. Þarna var nýtt
býli reist á átjándu öld, og hélzt
þar byggfl fram til 1936.
Frá Selvöílum er yfir lágan háls
aft íara, og verða þá enn fyrir tvö
eyðibýli sunnan Berserkjahrauns, í
fögru og grösugu umhverfi. Það eru
Horn og Hraunsfjörður. Horn fór í
eyði árið 1920, og bjó þar síðast ekkj-
an Kristín Hafliðadóttir meg börn-
um sínum. Þótt ekki séu nema rösk-
lega þrír áratugir síðan þetta býli
var í byggð, sér þess nú ekki lengur
stað. Enginn, sem þar reikar um, get-
ur ímyndað sér, að þar hafi fólk átt
sér bæ, kynslóð eftir kynslóð, . svo
gersamlega hafa öll ummerki verið
afmáð. Jörðin var lögg undir Hrauns-
fjörg, þegar byggg þraut þar, húsa-
rústunum sópað brott og jafnað vand-
lega yfir allt.
Hraunsfjörður fór í eyði árig 1959,
lítið og snoturt steinhús stendur þar
autt og yfirgefið, og símastaurinn
i hlaðvarpanum er örlítið tekinn að
hailast, en örskammt þar frá stend-
ur enn gamli bærinn, sem búið var
í, áður en nýja húsið var reist.
Hraunsfjörður má muna sinn fííil
fegri. Sú var tíð, að írsk konungs-
dóttur var húsfreyja á bænum þeim.
Auðun stoti nam land á þessum slóð-
um og reisti fyrstur bæ í Hrauns-
firði fyrir nálega ellefu hundruð ár-
um. Þar leiddi hann í dyngju
Mýrúnu, dóttur Maddaðar írakon-
ungs. Og af búskaparsögu þeirra
hjóna má ráða, að þá þegar hefur
fleira á.tt sér hæli í vötnunum að
fjallabaki en við varð vart dag hvern.
Þess vegna er frá því greint, að
Auðun sá haust eitt, ag apalgrár
hestur rann ofan frá Hjarharvatni
til stóðhrossa hans. Dró í sennu milli
Hjarðarvatns-Grána og stóðhests Auð
uns, er fór halloka. Bónda hefur sá.rn-
að, að hestur hans laut í lægra haldi,
og tók hann því Grána, beitti hon-
um fyrir tveggja öxna sleða og ók
saman allri töðu sinni. Var hestur
góður meðferðis framan af degi, en.
þegar á 1-eið, steig hann völlinn upp
að hófskeggi. Lauk svo viðskiptum
Auðuns og hestsins, ag hann sleit
allan reiðing eftir sólarfall, hljóp til
vatnsins og sást aldrei síðan. Senni-
lega er það Hraunsfjarðarvatn, er
þá hefur heitið Hjarðarvatn.
★
Úr ríki hinnar írsku konungsdótt-
ur er ferðinni heitig yfir Berserkja-
hraun og kringum Bjarnarhafnar-
fjall. Og enn eru eyðibýlin eins og
minnisvarðar liðinnar tíðar við veg-
inn. Bærinn Ámýrar var á gróinni
skriðu vestan undir miðju Bjarnar-
hafnarfjalli. Upp frá bænum er fjall-
ið mjög hátt með ókleifu fuglabjargi,
og hvergi er frá bæ í Helgafellssveit
jafnmikilfenglegt útsýni. í vestri og
suðri er Kolgrafafjörðurinn með hin
hrikalegu Eyrarsveitarfjöil, fjarða
fegurstur. í norður Breiðafjörður
með eyjar hig næsta, en Barðastand-
arfjöllum langt í fjarska. Það er un-
aðslegt að litast um á Ámýrum á góð-
viðrisdegi og draumljúf fegurð, sem
þar blasir við augu. En þess njóta
fáir nú orðið. Þetta er afskekktur
staður, og ekki hefur verið búið á
Ámýrum síðan 1926, að búskap þeirra
Gísla Guðmundssonar og Guðrúnar
Magnúsdóttur lauk þar.
Norðvestan vig Bjarnarhafnarfjall
eru Akureyjar í Helgafellssveit
skammt undan landi. Þar blasip við
stórt steinhús, autt og yfirgefið, og
er þar stórbýlisbragur á úr landi séð,
þótt engin hönd starfi þar framar.
Norðan undir Bjarnarhafnarfjalli
er Kumbaravogur, kunnur verzlunar-
staður fyrr á öldum. Þangag komu
kaupskip af fjarlægum löndum, og
þangag riðu landsmenn til kaup-
stefnu. Höfðingjar í litklæðum og
með korða við hlig þeystu um nesið,
og almúgamenn í gráum vaðmáls-
stökkum ráku lestir klyfjaðra hesta.
En yfir öll þessi spor er fennt og
gróið, jafnt höfðingja sem öreiga, og
kann enginn framar að segja af hinu
iðandi lífi, sem forðum einkenndi
Kumbaravog sumar hvert.
★
Séð inn Hraunsfjörð.
Á miðri myndinni er
brúin yfir Mjósyndi. —
inni í hviiftinni á milii
f jallanna var Botn, bær
Árna Ólafssonar, serh
um getur í þjóðsögum.
Skammt upp frá þessum gamla
verzlunarstað' stóð um langan aldur
bær, Guðnýjarstaðir. Túnið virðist
hafa verið stórt og girt traustum
torfgarði, sem enn sér glögg merki.
Rústir bæjarhúsa og gripahúsa leyn-
ast ekki heldur. Þetta virðist hafa
verið snoturt býli með útræði úr
Kumbaravogi og tvo varphólma fyrir
landi.
Héð'an er skammt til Bjarnarhafn-
ar, landnámsjarðar Bjarnar austræna,
Bærinn stendur undir austurhorni
fjallsins, þar sem undirlendi er mest
milli hlíðarinnar og Berserkjahrauns.
Framhald á 838 síðu.
824
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ