Tíminn Sunnudagsblað - 25.11.1962, Blaðsíða 17
Skáldið
var
fangi
/
Síberíu
■
Rússneski rithöfundurinn
F|odor Dostojevskij hefur af
mörgum verið talinn einn mesti
skáldsagnahöfundur heimsins.
Hann fæddist í Moskvu áriS
1821. FaSir hans var herlæknir,
major aS tign, en móSir hans var
dóttir efnaSs kaupmanns. Ætl-
unin var, aS hann gerði verk-
fræði að lífsst^rfi jsínu, en á
námsárum sínum fékk hann
mjög mikinn áhuga á bókmennt-
um og las mikið, sérstaklega
höfðu bækur hins fræga franska
rithöfundar, Balzacs, mikil áhrif
á hann.
■ Þrátt fyrir þag að hann eyddi
miklum tíma í lestur bókmennta á
námsárum sínum, lauk hann verk-
fræðiprófi. En hann entist ekki nema
tvö ár við verkfræðistörf: „Starfið er
mér jafn leiðinlegt og kartafla", skríf
aði hann bróður sínum, sem alla tíð
var mikill vinur hans.
Hann hafði skrifað dálítið í tóm-
stundum sínum, en nú sneri hann
sér algerlega ag rithöfundarstörfum.
|í fyrstu skáldsögu sinni, „Fátækt
fólk“, lýsir hann lífi hinna ,lágtsettu
í embættismannastétt St. Pétursborg
ar með snilldarlegum hætti. Útgef-
andinn, Nekrasov, sem þekktur var
íyrir hinar róttæku þjóðfélagsskoð-
anir sínar, varð svo hrifinn af bók-
inni, að hann heimsótti Dostojevskij
klukkan fjögur um nótt til þess að
tjá honum hrifningu sína. Eftir þetta
fyrsta skáldverk skrifaði hann hverja
sfcáldsöguna á fætur annarri: „Tví-
farinn“, „Eiginkonan“, „Hvítar næt-
ur“ og hina yndislegu bók „Netta
litla Njesvanov".
Á þessum árum átti skáldið við
FJODOR DOSTOJEVSKIJ
stöðuga fjárhagsörðugleika að stríða.
Hann kunni ekkert með peninga að
fara og var auk þess haldinn ástríðu-
fullri spilafýsn. Ofan á þessa örðug-
leika bættist svo flogaveiki hans, sem
versnaði stórum, þegar hann var
handtekinn árið 1849, ákærður fyrir
að hafa tekið þátt í sósíalískri og
andrússneskri breyfingu og dæmdur
til útlegðar í Síberíu.
Foringi þessarar hr'eyfingar hét
Petrasjevkij, og markmið hennar var
að binda endi á keisaraveldið í Rúss-
landi. Félagar hreyfingarinnar komu
þó ekki miklu til leiðar, því að á ein-
um af fyrstu fundum hennar voru
allir þátttakendur handteknir. Þeir
sátu í fangelsi vikum saman, án þess
að dómur væri kveðinn upp í máli
þeirra. En skömmu fyrir jól var dóm
urinn lesinn upp fyrir þeim, en hann
var mjög gagnorður og stuttorður
og hljóðaði á þá lund, að fangarnir
skyldu allir skotnir. Hinir þrír
fyrstu voru-bundnir við staura, og
skotliðarnir miðuðu byssum sínum á'
þá; en skipunin um að skjóta kcm
aldrei: þetta var aðeins gert til þess
að hræða fangana, og þeir voru allir
náðaðir, nema Dostojevskij, sem
skyldi afplána fjögurra ára fangelsis
dóm í Síberíu. Að þvi loknu slcyldi
hann þvingaður til að gegna her-
skyldu sem óbreyttur hermaður.
Fangavistin hafði í för með sér
langt hlé á skrifum hans. í bókum
T f M I N N — SUNNUDAGSBI.AÐ
905