Tíminn Sunnudagsblað - 09.12.1962, Blaðsíða 6

arbrögðum hjá honum. í æSisköstum
og margmælgi tók hann að ryðja úr
sér fregnum af huldukonu, sem ýmist
var unnusta hans, móðir eða fóstra;
sú var Snotra; áhuginn fyrir Staff-
eldts-nafninu þvarr, en í staðinn kom
Snotrufóstri. Egill tók saman og
færði í letur trúarjátníngu þessa at
hvarfs síns; hún vakti mjög athygli
og skopgirni náúngans í fyrri daga
og var mjög skráð í bækur; sennilega
er hún allgott vitni um mælsku Egils
í óráðinu, og ekki stendur að baki
hennar heimskur maður hvað sem
öðru líður.
„Trúarjátníng Snotru fóstru minn-
ar, heiðvirðrar huldukonu. Nemi þeir
sem vilja, allt rétt. Ég er hundrað
og þrjátíu ára gömul og lifi fimmtíu
án enn í heiminum; hefi fóstrað Egil
frá barndómi; tók til á honum tíu
vetra; er upprunnin í Kötlugjá á
Suðurlandi; er átján barna móðir,
giftist þrítug; hefi átt þrjá menn.
Sonur minn er huldukóngur, situr á
Lómagnúpi, kominn undir áttrætt,
heitir Þerrirvöndur. Faðir hans hét
Patnes; átti ég hann seinast minna
manna. Agli gef ég geitamjóik þrisv-
ar á dag, spón í hvert sinn; geitur
þær eru alsvartar; hefi hann kærast-
an minna barna, voldugan heimsins
herra. Ég lifi sjálf af fugladrít — en
sýkist aldrei. Lánglífismeðul gef ég
Agli; sef sjaldan, en vaki laungum
reiðin mjög, en ógjörn á lygi. Flest
lifa börn mín eftir Egil. Við hann
aldrei skilja mun. Öðrum ei, því
margfróður er, Agli einum ann; vanið
hann hefi á veraldar sóma; hlýtur
heill og heiður, hann er allt undir-
lagt. Á guð trúi, einn frelsara hefi,
lasta djöful, lýt ég draugum, Agli
það kenndi; er hann barn mitt ást-
kærasta.
Egill Snotrufóstri“.
o
Arið 1747 samdist svo með Jórunni
sýslumannsekkju móður Egils og
Pétri sýslumanni Þorsteinssyni, að
Pétur fluttist að Ketilsstöðum; Jór-
unn bjó eftir sem áður á nokkrum
hiuta jarðarinnar, en seldi sýslu-
manni iörðina smátt og smátt. Á móti
þessu lofaði sýslumaður því, að hún
skyldi til dauðadags hafa húsrúm á
Ketilsstöðum fyrir sjálfa sig, þjón-
ustustúlku og Egil Snotrufóstra
Staffeldt, son sinn, ef honum yrði
haldið þar.
Ekki fara sögur af því, hversu þeim
samdi fyrsta árið, Agli og sýslumanni;
en næsta sumar eftir visiterar Ólaf-
ur biskup Gíslason í Austfjörðum og
kemur að Vallanesi 27. júlí. Þá lætur
séra Stefán Pálsson prestur í Valla-
nesi til skarar skríða og kærir fyrir
biskupi, að Egill stúdent Staffeldt
hafi aldrei komig til kirkju í Valla-
nesi á helgum degi síðan 1738, er
Stefán varð prestur þar.
Nú segir af tiltektum Egils heima
á Ketilsstöðum. Hann mun hafa frétt
af yfirreið biskups og grunað Stefán
prest um þessar tiltektir, — því dag-
inn eftir þegar Ólafur biskup ríður
með fylgdarliði sínu í hlað á Ketils-
stöðum, grannur maður og fölur,
trónar Egill Staffeldt í dyralofts-
glugga og miðlar þaðan þekkíngu
sinni; — Margur hefur prestur verið
í Odda; fyrstur Sæmundur hinn
fróði, hann hafði djöfulinn í dósum
—; að svo mæltu gat Egill stuttlega
allra presta í Odda, — en síðastur
var Ólafur borufóstri, hver að er
einsog mávur í framan.
Ólafur biskup mátti vitanlega minn
ast þess, er hann þjónaði til Oddastað-
ar, og ekki síður yfirbragðs síns, en
brá sér ekki við; spurði aðeins hver
maðurinn væri, og varð þess brátt
áskynja. — Ekki segir fleira af orða-
skiptum þeirra Egils og biskups í
það sinn, en Pétri sýslumanni þótti
nóg um framferði Egils og ávítaði
hann; en Egill svaraði með svivirð-
íngum.
Af biskupi er það að segja að inn-
an skamms sendi hann Agli áminn-
íngarbréf, og mun þar á fremur hóg-
væran hátt hafa varað Egil við hátt-
erni sínu og villukenníngum. Egill
var í betra lagi orðglaður einsog þeg-
er er fram komið; settrst hann nú við
og sendi Ólafi biskupi svar við til-
mælum hans og er þetta upphaf að:
„Bölvaður hundurinn skrattans. Þig
mun viðránka, hinn ærulausi, að
híngað sendir mér bréf tilskrifað;
skaltu nú fá svar, sem þig skal til
helvítis leiða.“
Að öðru leyti er bréfið í þessum
sama tón og víst ekki auðskilið á
pörtum, utan hvað skammirnar og
bölbænirnar fara hvergi milli mála.
í bréfinu er getið huldukonunnar,
fóstru bréfritarans, en nafns hennar
ekki. Rekur Egill stílsmáta sinn til
hennar;
„Þekkirðu huldukonustílinn? Hún
er móðir mín með Margréti og Lovísu.
Faðirinn er Óðinn. Viltu ættartöluna
leingri, hundurinn helvízki, hvatur á
hið vonda.........“
Nú fyrst brást Ólafur biskup reið-
ur við. í bréfi til kirkjustjórnarráðs
11. apríl 1749 víkur hann að Agli og
framferði hans; fyrst því hversu Egill
á námsárum sínum sökk í drykkju-
skap og sóunarlíferni og eyddi fé
móður sinnar, síðan því er Egill hóf
Kalvínstrúartal sitt fyrir fjórtán ár-
um, þar með getur hann hroka Egils
og stórlætis. Þá drepur hann á
skammabréfið frá Agli og getur þess
að vísu, að það beri öll merki vit-
stola manns, en segir þó, að sér hafi
ekki virzt Egill geðsjúkur, þegar þeir
h:ttust sumarið áður, öllu heldur hafi
hann leikið sig sturíaðan. Leggur
biskup áherzlu á frekju hans, ofmetn-
að og ósvífni, sem hann segir að
mönnum beri saman um ,að Egill hafi
frá öndverðu sýnt. Loks spyrst bisk-
up fyrir um hvað gera skuli við Egil,
unz því verði við komið að bann-
færa hann.
2. maí 1750 svarar kii’kjustjórnar-
ráðið málaleitan Ólafs biskups. Er
þar tekig vægar á málum Egils en
biskup hefur vænzt. Segir þar að
breytni Egils stafi af geðbilun og hinu
að auki, að hann óttist hegníngu fyrir
framferði sitt. Álítur ráðið að rétt
sé ag fara með gætni að Agli, áminna
hann með vinsemd um að láta af villu
sinni og taka upp kyrrlátt líferni, en
vill í eingu beita hann hörku laganna;
telur og rétt að fá Egil til að senda
konúngi bænarskrá um uppgjöf saka.
21. júlí skrifar biskup ráðinu enn
bréf og kveðst skyldu hafa hugfast
að áminna Egil hógværlega en láta
hann ekki standa opinberar skriftir,
enda verði því illa við komið sakir
fjarlægðar að ná honum til Skálholts.
En ekki verður þess vart framar
að biskup hafi sinnt Agli neitt frek-
ar; mun hann hafa talið hollast að
láta málið niður falla, þegar séð varð
að stjómin vildi ekki verða við ósk-
um hans. Var Egill því ekki fyrir
neinu hnjaski af hendi biskups, og
espaði hvorugur annan eftir þetta.
Q
En nú fór tveim sögum fram. Þess
er áður getið að Egill svaraði óvægi-
lega átölum Péturs sýslumanns sum-
arið 1748. En þann 19. september á
sama sumri réðst hann aftur að
sýslumanni og jós hann skömmum.
Mun sýslumanni hafa sviðið undan,
því nú tók hann til sinna ráða og
stefndi Agli fyrir dóm Hans sýslu-
manns Wíums; en í því felst, að sýslu-
maður neitar í bili að telja Egil
sturlaðan. Ekki er vitað hver þau ill-
yrði voru sem Pétur sýslumaður taldi
málssóknar verð, en svo virðist sem
Agli hafi verið orðið talsvert uppsig-
að við sýslumann. Tveggja atburða
er getið frá veru Egils með Pétri, er
sýna þetta: „Kom Egill eitt sinn inn
í stofu, er Pétur sýslumaður var að
lesa í bók, sá korða sýslumanns, þreif
hann og otaði áð honum, en sýslu-
maður hafði þá ekki annað vopna
en hálftunnu, er hann bar fyrir sig;
kom þá eitthvag að af heimafólki,
svo að þeir hættu. — Öðru sinn: fékk
Egill sér skinnstakk, rjóðraði hann
allan utan í lýsi, fór svo í hann og
rauk inn í stofu, þar sem Pétur sýslu-
maður lá í rúmi sínu; tókst þá með
þeim glíma; var sýslumaður sterk-
ari, en Egill liðugri, festi og illa hend-
ur á lýsisfángastakknum, og gekk
þetta nokkra stund, þangag til fólk
942
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ