Tíminn Sunnudagsblað - 15.03.1964, Blaðsíða 5

HAI iDÓR KRISTJÁNSSON:
Því gleymiég aldrei
Mér datt í hug, hvort ég gæti
skrifað nokkurn þátt undir nafn-
inu: Því gleymi ég aldrei. Tvö
bindi liafa veriö gefin út me'ð
því nafni. Þar er sagt frá ýmsu
eftirminnilegu, voveiflegum at-
burðum og furðulegum fyrirbær-
um. Ekkert slíkt verður hér.
Ég hef í huga ósköp hversdags
legan atburð, lítilfjörlegan, jafn-
vel ómerkilegan, að því er virð-
ast kann, en þó er hann mér
ógleymanlegur. Vera má að frá-
sögn mín geti verið dæmi þess,
hve smámunir daganna geta orð-
ið eftirminnilegir og með viss-
um hætti þýðingarmiklir.
Það var sumarið þegar ég var
á áttunda ári. Hestur frá Mos-
völlum hafði verið fenginn að
láni þann dag. Það var hann
Gulur gamli. Svo var ég sendur
að skila honum um kvöldið.
Það er ekki löng leið niður að
Mosvöllum, réttir tveir kílómetr-
ar. Ég fór ríðandi og hafði Gul
í taumi. Þetta gekk allt vel, þar
til leiðin var um það bil hálfnuð.
Þar var dálítil kelda á leið minni,
þar sem vatnið úr mýrunum
hafði afrennsli í ána. Þetta Vár
að áliðnu einhverju mesta þurrka
sumri, sem menn muna, og keld-
an alveg þurr. Seinna, þegar
leiðin frá ísafirði að Gemlufalli
í Dýrafirði var komin í þjóðvéga-
tölu, nefndum við þessa keldu
þjóðarskömm. En þó að hún
væri þurr og meinlítil í þetta
sinn, varð hún þó orsök þess, að
Gulur hikaði við og mér varð
laus taumur hans, þegar hestur-
inn, sem ég reið, hélt áfram.
Ég fór af baki, þó að kvíðvæn-
legt væri að þurfa að komast á
bak aftur þarna á eyrunum. Þó
voru þar sums staðar djúpar göt-
ur. En nú var að ná hestinum.
Gamli Gulur kepptist við að bíta
grængresið, og þegar ég nálgað-
ist hann, lagði hann kollhúfur og
gerði sig illilegan. Og það var
nóg. Ég hikaði við.
Víst hafði ég heyrt, að það
væri ólán að láta hesta sjá á
sér hræðslu. Bezt væri að ganga
að þeim, hiklaust og óttalaust.
Ég hafði jafnvel séð, að þá gátu
þeir staðið kyrrir og auðsveipir,
þó að þeir yggldust við mér, sem
nálgaðist þá hræddur og hikandi.
En hvernig átti að fara að gefa
sér kjarkinn? Það vissi ég ekki.
Hitt vissi ég, að hestinum varð
ég að ná. Ég mjakaði mér nær
honum, tvísteig þarna hjá hon-
um um stund. Einu sinni var ég
nærri því að ná í tauminn, en
þá vatt gamli Gulur sér allt í
einu við og sneri að mér rassin-
um. Ég vissi, að afturendinn var
mun hættulegri og viðsjárverðari
en nokkurn tíma framendinn.
Hvað var það þó hestur biti hjá
hinu, ef hann sló? Því var ég
fljótur að forða mér undan, þeg-
ar hesturinn sneri sér við.
Nú var illt í efni. Ég hafði
litla von um að geta handsamað
gamla Gul, þó að ég héldi enn
áfram að tvístíga framan í hon-
um. Og hvað var þá til ráða?
Að snúa heim og segja frá ósigri
sínum? Ekki var það álitlegt.
Það getur verið ærin raun sjö
ára manni að koma heim með
ósigur og hafa ekki lokið sínu
ætlunarverki. Þá yrði náttúrlega
eldri krakki sendur að skila
klámum. Sjálfsagt gæti hver sem
væri tekið hann svona með beizl-
inu — annar en ég. Og þá yrði
þetta enn ein staðfesting þess,
sem ég hélt, að bæði ég og aðrir
vissu alveg nógu vel fyrir, að
ég væri kjarkminni og óduglegri
en aðrir.
En þegar neyðin er stærst, er
hjálpin næst. Þetta var heint á
móti bænum í Tröð, sem er þarna
hinum megin við ána. Þaðan sást
því vel til mín. Og nú kom Júlli
í Tröð yfir ána til þess að skakka
leikinn.
Ég man ekki nein orðaskipti
okkar, heldur bara það, að Júlli
tók gamla Gul, lét mig á bak og
rétti mér tauminn á klárnum.
Gulur hafði varla fyrir því að
leggja kollhúfur, þegar Júlli gekk
að honum. Það er líka munur
á hálfþrítugum manni eða sjö
ára strákpatta. En það mátti
gamli Gulur eiga, að engan ójöfn
uð sýndi hann mér eftir þetta.
Ég kom því fram ferð minni,
skilaði hestinum og þakklæti fyr-
ir lánið, eins bg til stóð, og sneri
sigrandi heim á leið.
Ég hef sennilega ekki hugsáð
aa
Halldór Kristjánsson
á Kirkjubóll.
mikið um þetta atvik næstu árin.
En því hugstæðara Varð það mér,
þegar frá leið. Nú hefur mér
lengi fundizt, að það hafi átt góð-
an þátt í því að kenna mér að
meta þá drengilegu góðvild að
koma ótilkvaddur til hjálpar, án
þess „að koma það nokkuð við“,
sem er að gerast. Orðalaust
kenndi nágranni minn mér þetta
sumarkvöld þarna á eyrunum
eina af grundvallarreglum sið-
gæðisins — eða má ég ekki segja
undirstöðu siðfræðinnar? Reynsla
mín þetta kvöld stuðlar þannig
að því, að þeir, sem koma eins
og Júlli í Tröð, til þess að leysa
vanda óviðkomandi manns, án
þess „að þeim komi það við“,
eiga jafnan samúð mína.
Svo þýðingarmiklir geta smá-
munir hversdagsleikans verið —
svo örlagaríkir og áhrifamiklir
um mótun okkar.
★
T f M 1 N N — í’UNNUDAGSBLAÐ
245