Tíminn Sunnudagsblað - 15.03.1964, Blaðsíða 2

r
SIGURÐUR VILHJÁLMSSON:
MARKAÐSFERÐIR
Fram að styrjöldinni 1914—1918
var mikið af verzlun Fljótsdals-
héraðs við kaupmenn á Seyðis-
firði. Flestu sauðfé af Héraði var
slátrað þar. Voru það stórar hjarð
ir, scm reknar voru yfir Fjarðar-
hciði á þeim árum. Pöntunarfélag
Fljótsdalshéraðs hafði hætt störf-
um fyrir nokkrum árum, og Kaup
lélag Héraðsbúa var að rísa á
Icgg. Það voru því Seyðisfjarðar
kaupmennirnir, sem keyptu féð
á Héraði.
Það voru aðallega tvær verzlan
ir, sem keyptu mest sauðféð, —
verzlun Stefáns Th. Jónssonar og
klutafélagið Framtíðin. Hlutur
í ramtíðarinnar mun hafa verið
nokkru meiri í fjárkaupunum. T;1
fjárkaupanna gerðu þessar verzl-
anir út leiðangra upp um Hérað
— hinar svonefndu markaðsferðir.
Þessar ferðir voru farnar eftir
göngur um mánaðamótin septem-
ber og október.
Eg vann að búi föður míns á
þessum árum, en líklega hefur
Iverið eitthvað mannfátt við verzl
un Stefáns haustið 1914, því að þá
var faðir minn beðinn að lána
rnig í markaðsferð. Það varð svo
niðurstaðan, að ég fór þá í fyrstu
lerðina.
Aðalmaðurinn í þeirri ferð var
Einar Mctúsalemsson frá Burstar-
felli. Var hann skrifstofumaður
hjá Stefáni á þessum árum. Hlut
verk mitt var að vigta féð. Þá
voru fluttir út lifandi sauðir, og
átti ég að undirrita vigtarskýrsla
#• sem var lóíin fylgja sauðunum.
IFátt var þó orðið um sauði á
Héraði, þegar hér var komið tíma^
og mun þetta hafa verið síðasía
sinn, sem lifandi sauðir voru flutt
ii út héðan. Mig minnir, að þeir
ættu að fara til Belgíu
Eg fór þrjú haust þessar ferðir.
Síðari haustin tvö var ég einn.
enda smáminnkaði þá um fjár
kaup Seyðisfjarðarkaupmanna á
Héraði. Vegna þess hve langt er
liðið síðan þetta var, er ég ekki
alveg viss um, hvort ég fór fyrstu
ferðina 1913 eða 1914, en minnir
þó frekar að það væri 1914 eins
og áður greinir.
Við Einar höfðum sinn hestinn
hvor til reiðar. Auk þess var svo
hestur undir farangurstöskum. Þar
var líka gengið frá vandaðri vog
reizlu, sem féð var vegið á. Ég
hafði til reiðar rauðblesóttan hest,
sem faðir minn átti. Blesi var
stólpagripur, en styggur í haga og
hafði þann leiða galla að vera
stundum staður, þegar lagt var aí'
stað. En þessi ósiður hvarf, þegar
verið var í langferðum, og loks
tókst að venja hann með öllu af
þessu- Á hægri reið var Blesa val
hoppið tamast, en í samreið varð
hann ærið keppinn og fór þá á
hröðu stökki, sérlega mjúku, og
tnunu færri hestar hafa skilið
fcann eftir, ef spretturinn var nógu
langur. Það var eins og Blesi færð
ist í aukana við hverja raun, og
þegar búið var að lofa honum að
reyna á kraftana, tók við rífandi
tölt, svo að unun var að. Þegar ég
kom úr síðustu markaðsferðinni,
sem ég fór, fékk ég rigningar-
sudda á leiðinni ofan yfir Fjarðar-
heiði í samfylgd með Ólafi á
Birnufelli. Við fórum mjög greiít
yfir heiðina, enda var Blesi heim
fús, og fór þá alltaf á rífandi tölti.
Þá varð mér þessi vísa á munni:
Gott er á baki þér, Blesi minn,
þó blautt sé undir fæti,
í vöðvunum taugar sem stálin
stinn,
stígur af fjöri og kæti.
Töltið vakra og væna er
vandi úr þér að leiða,
valhoppið þér bezt til ber,
betur en að skeiða.
Blesi skeiðaði aldrei, hann fór
af valhoppinu á stökkið. Þá sjald
an að Blesi brokkaði, var hann ill
gengur.
Þessar markaðsferðir tóku allt
að því viku. Það varð að koma við
á hverjuœ bæ, þar sem fjárvon
var. Við Einar áttum að fara um
Vellina og þar upp eftir í Fljóts-
dal, svo út norðan Lagarfljóts ura
Fellin og þaðan heim.
Ekki man ég nú eftir öllum við
komu- eða gistingarstöðum. Fyrsta
daginn fórum við að Ketilsstöðum
á Völlum, og vigtuðum við þar all
margt fé. Mig minnir ég vega 100
sauði hjá Gunnari Pálssyni, bónda
þar og hreppstjóra, og þar gist
um við. ■Gunnar var ágærtur hóndi
og .gestgjafi, og þar áttum við
ágætum viðtökum að fagna- Þá
var tvibýli á Ketilsstöðum, og
bjó Hallgrímur Þórarinsson, stjúp
sonur hans, á móti honum. Gunn
ar var maður hæglátur í fasi, höfð
inglegur og sómdi sér vel. Mér
fannst alltaf, að Gunnar og Ketils
staðir væru eins og samsteypt
heild-
Frá Ketilsstöðum var svo haldið
upp Vellina og komið við á bæj
unum eftir áætlun. Við héldum
svo eins og leið liggur upp í Fljóls
dal, og þar var gist á Valþjófsstað.
Þá var prestur séra Þórarinn Þór-
arinsson. Viðtökur þar hjá þeim
hjónum voru afbragðs góðar. Vorj
þau hjón hinir mestu höfðipgjar.
Það var engu líkara en stór'-cizla,
með orgelspili og söng, væri bú-
in komumönnum. Glaðværð var
séra Þórarni eiginleg, og það virt
ist mér vera einkenni heimilisins.
Eg hafði kynnzt séra Þórarni
nokkru áður við sérstakar aðstæð-
ur. Eg var þá staddur á Egilsstöð
um og var þar í fylgd með móður
minni og hjónum frá Ameríku,
konu af íslenzku bergi brotinni og
Englendingi, manni hennar. Hér-
aðsmenn gerðu á þeim árum út
vélbát til flutninga á Lagarfljóti.
Formaður bátsins var skólabróðir
minn, Níels Stefánsson, síðar
bóndi í Húsey. Hann var að koma
að landi við Egilsstaði. Þar var
lent við dálítinn klettatanga, sem
skagar út í fljótið, en bátnum var
lagt við múrningu þar frammi á
víkinni. Nokkur hætta var á, að
báturinn brotnaði við klettana. Vél
in í honum var í ólagi, svo að ekki
var unnt að ráða við þátinn, og
átti að reyna að róa með dráttar-
taug út að legufærunum og festa
hana þar og freista svo að draga
bátinn með handafli að legufærun-
um. Eg bauð svo Níels að draga
bátinn með. Var svo lagt út, og
þó að rok væri var smásævi á fljót
inu, svo að mér sóttist róðurinn
furðanlega. En þegar til kom, var
enginn kaðall nógu langur. Þann
ig brást þetta bjargráð. Við sner
um því við. Allmargt manna hafði
safnazt þarna að og var unnt að
halda vélbátnum frá, svo að hann
lemdist ekki í klappirnar. Meöal
þeirra, sem þarna voru, var stór
maður og föngulegur.
„Segið þið mér, hvar ég á að
taka á bátnum“, sagði hann.
Var honum sagt það, og komst
ég þá að því, að þetta var séra
Þórarinn og munaði drjúgum um
stuðning hans. Okkur Níels kora
svo saman um, að ekki væri ura
f ( V! I V