Tíminn Sunnudagsblað - 28.02.1965, Blaðsíða 2

I.
Unga fólkið, sem nú er að al-
ast upp, getur tæplega gert sér
grein yrir lífskjörum
forfeðranna, sem bjuggu við
hinar frumstæðustu ástæður um
aldaraðir, eða sett sig í spor
þeirra. Þótt ekki sé farið lengra
aftur í tímann en svo sem sextíu
eða sjötíu ár, þá er allt orðið
gerbreytt frá því, sem var. Ætla
ég nú að bregða upp lítilli mynd
af erfiðleikum þeim, sem þá voru
á því að ná til læknis.
Fyrsti læknirinn á Austfjörð-
um var Brynjólfur Pétursson á
Brekku í Fljótsdal, er skipaður
var fjórðungslæknir 1772. Um-
dæmi hans mun hafa verið báðar
Múlasýslur. Geta kunnugir menn
gert sér í hugarlund, að ekki
muni hafa verið hlaupið að því
fyrir alla að ná í lækni. En frá
þeim tíma hef ég engar ábyggi-
legar sagnir. Ég drep því niður
árin 1890—1891.
Þá gekk kíghóstafaraldur á
Austfjörðum. Á Eskifirði var þá
læknir Fritz Zeuthen, danskur
maður, er áður hafði verið lækn-
ir á Brekku í Fljótsdal. Var hann
settur á Eskifjörð, þegar Iæknum
var fjölgað á Austurlandi, og voru
nálægir firðir og nokkrar sveitir
á Héraði innan læknisdæmis hans.
Hann var þá orðinn roskinn með-
ur og átti óhægt um ferðalög
nema á sjó, enda var sagt, að
honum væri óljúft að ferðast á
annan hátt. Þótti hann dálítið
önuglyndur, ef út af því brá.
I þessum kíghóstafaraldri veikt-
ist sá, er þetta skrifar, ásamt
öðru barni á sama heimili. Frizt
fceuthen var sóttur og lét hann
í té einhver meðul, en gat þess
þó um leið, að ekki væri til neins
að sækja sig oftar. Stúlkunni
myndi batna, en um strákinn væri
meiri vafi.
Þetta skildi fólk svo, áð von-
lítið væri um mig. Svo fór líka,
að stúlkunni batnaði fljótlega,
þegar hún fékk meðulin, en mér
ekki strax að minnsta kosti.
Þegar þetta gerðist, var ég í
Seljateigshjáleigu í Reyðarfirði
hirá Bjarna Eiríkssyni, sem þar
..............................
bjó, en Sveinn Sveinsson, móður-
bróðir minn, var vinnumaður hans
og hafði mig á kaupi sínu.
Nú fréttist það, að Eyjólfur
Þorsteinsson, áður á Stuðlum, en
þá í Berufirði, hefði meðul, sem
reyndust vel við kíghósta. Hann
fékkst við hómópatalækningar.
Og þar sem engin batamerki sá-
ust á mér, þrátt fyrir meðulin
frá Zeuthen, og jafnvel talið, að
ég væri að dauða kominn, afréð
Sveinn, móðurbróðir minn, að
fara suður til Berufjarðar til þess
að leita þar eftir meðulum.
Sveinn var einn á ferð. Komst
hann tíðindalítið til Berufjarðar,
fékk meðulin og sneri þegar heim
á leið. Hann tók sér gistingu í
Tóarseli í Breiðdal, og þar varð
hann ^ síðan veðurtepptur næsta
dag. Á öðrum dagi, sem mun hafa
verið þriðjudagurinn 20. janúar
1891, lagði hann af stað í mjög
vondu veðri, norðanbyl. Reyndi
fólk í Tóarseli mjög að aftra hon-
um að fara á fjallið í því veðri,
en engar fortölur gátu heft för
hans.
Fjallvegur sá, sem hann hugð-
ist fara, var Stafsheiði og þaðan
upp í Þórudal og síðan Þórdals-
heiði til Reyðarfjarðar. Kvaddi
nú Sveinn og hraðaði sér af stað.
Vissi fólkið í Tóarseli ekki, hvað
í skarst, en norðanbylur hélzt
hina næstu daga.
Með Sveini var hundur, sem
Tryggur hét. Föstudagsnótt hina
næstu var krafsað í gluggann yfir
rúmi því, sem ég var í. Þar hafði
Sveinn sofið hjá mér. Var þar kom
inn Tryggur, og þóttust þá allir
vita, að eitthvað óhugnalegt
hefði komið fyrir.
Næsta dag var bjart veður, og
var þá safnað mönnum til þess
að leita mannsins, og var hundur-
inn hafður með í leitinni. Ekkert
fannst samt. Var þá farið suður
í Þorvaldsstaði í Breiðdal og gist
þar. En um nóttina hvarf hund-
urinn, og sáu leitarmenn, að hann
hafði farið sömu leið til baka og
einungis stanzað á einum stað,
rifið sér þar bæli og lagzt niður
á þykkan skafl. Eitthvað var reynt
að grafa á þessum stað, en ekkert
fannst. Var þetta á norðurbrún
Stafsheiðar.
Síðar um veturinn voru farnar
fimm eða sex leitarferðir, og hund
urinn hafður með, en hann sneri
alltaf við á norðurbrún Stafsheið-
ar. Varð einskis vart fyrr en um
vorið, að snjóa leysti. Þá fannst
líkið við stóran stein mjög nærri
þeim stað, þar sem hundurinn
hafði grafið sér bæli í fönnina.
Af mér er það að segja, að
mér batnaði kíghóstinn. En eftir
þetta ólst ég upp á flækingi á
milli vandalausra manna. En það
er önnur saga.
II.
Næst er til að taka veturinn
1903. Ég var þá vinnumaður hjá
Friðriki Eiríkssyni á Hryggstekk
í Skriðdal. Það var að kvöldi dags
7. marzmánaðar, að Finnbogi
Ólafsson, þá bóndi á Arnhóls-
stöðum, kom til húsbónda míns
og bað hann að lána sér mig norð-
ur í Fljótsdal með bréf til Jónas-
ar Kristjánssonar læknis, sem þá
var á Hrafnkelsstöðum. Dóttir
Finnboga var mjög veik, og bréfið
var þess efnis að biðja lækninn
að koma til hennar. í þessu bréfi
var einnig sjúkdómslýsing.
Ég lagði af stað snemma morg-
uns 8. marz. Úrkomulaust var, en
þykkt loft, og um fullbirtu, þegar
ég var kominn á austurbrún Hall-
ormsstaðarháls upp af Mýrum,
♦ 70
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ