Tíminn Sunnudagsblað - 28.02.1965, Blaðsíða 10

hafi ekki valdið því hlutverki. Sumt
af börnunum fór til ættingja, en
önnur hafði hún með sér.
Eftir fráfall séra Árna varð ekkj-
an auðvitað að víkja af jörðinni. Nú
vill svo illa til, að kirkjubækur
Hálssóknar frá aldamótum til 1833
eru glataðar. Og er því ekki unnt
að fylgjast með flutningum fólk . £rá
ári til árs.
En svo virðist, að Helga hafi flutt
frá Hálsi að Hamri, sem er næsti
bær innar með firðinum. Þar bjó
hin til 1817, að hún fluttist í Ham-
arssel, innar í dalnum, og mun hafa
búið þar til 1830. Sennilega hefur
hún fengið jarðnæði að Hamri með
hjálp kirkjuyfirvalda, og þar bjó
hún með ráðsmanni.
í manntali 1816 býr hún þar og
hefur hjá sér þrjár dætur sínar, Guð-
rúnu 18 ára, Steinunni 14 ára og
Guðríði 8 ára. Ráðsmaður hennar er
þá Sigurður Björnsson frá Hamri.
Hann er kvæntur maður. en hefur
átt barn með ekkjunni stúlku að
nafni Halldóru, sem þá er þriggja
ára, fædd 11. marz 1813. Er þá
komin til sögunnar kona sú, er hér
verður gerð að umtalsefni, en mér
vitanlega hefur fátt verið ritað um
áður. Hefur hún þó orðið formóðir
margra merkra samtíðarmanna okk-'
ar.
Mjög mun prestsekkjunni hafa ver
ið láð þetta misstigna spor. En færa
má henni það helzt til málsbóta, að
hún var aðeins 38 ára, þegar hún
varð ekkja og því enn í fullu lífs
fjöri. En ekki þurfti hún að skamm-
ast. sín fyrir þessa dóttur sína. En
Helga lenti í fátækt og raunum. Með-
al annars lenti hún í mjög leiðin-
legu máli, þegar hún var í Hamars-
seli, sem verður þó ekki rakið nánar
hér. Enda flutti hún úr dalnum
skömmu síðar.
Halldóra Sigurðardóttir ;yddi æsku
árum sínum í Hamarsdal. Þar befur
hún eflaust verið smalastúlka á sumr-
um eins og flestir jnglingar í þá
daga. Þegar hún stálpaðist i Ham-
arsseli. hefur hún gætt fráfærnaánna
úti á Selhjalla og uppi um Fell Hún
hefur séð fjallatindana háu, sem um-
kringja dalinn. brosa í sólskininu og
þokuna hjúpa bá á góðviðriskvöld-
um.
En hun hefur einnig tekið þátt
í raunum og erfiðleikum móður sinn-
ar Og Hklegt er. að þær -aunir hafi
haft áhrif á næmgeðja unglings
stúlku Þá hefur hún eflaust 'erið
minnt á það, að hún hafi verið „i
heimsins ínáð fædd.“ Fólkið ar
strangara í dómum í heim efnum
þá en nú.
Halldóra var fermd i Hálskirkju
sumarið 1827. fjórtán ára að aldri.
Vitnisburður prestsins í kirkjubók
inni er: „Kann ei illa, gáfugóð og
skikkanleg." Verður fátt út úr því
lesið. Þá á hún heima í Hamarsseli.
Lítið hefur Halldóra haft af föð-
ur sínum að segja. Þegar hún var
sex ára, fluttist hann burt frá Ham-
arsseli árið 1820 að Skála á Beru-
fjarðarströnd. Hann lézt á Teigar-
horni 1838, 69 ára gamall.
Ekki hef ég getað rakið feril Hall-
dóru næstu árin. En þegar hún er
um tvítugsaldur, réðst hún ' innu-
kona til Marteins Tvede, sýslumanns
á Djúpavogi. En hann var þar bú-
settur um nokkur ár og oftar en
einu sinni. Vistin í sýslumannshús-
inu varð hennar skóli. Þá þótti góð-
ur skóli fyrir ungar stúlkur að vera
á góðum heimilum í æsku, áður en
þær þurftu að sjá um heimili sjálfar.
Þegar Níels Weyvadt verzlunar-
stjóri kom til Djúpavogs til þess að
taka þar við forstöðu Örum & Wúllfs
verzlana, þá var hann einhleypur
maður, 27 ára gamall. Fékk hann
þá Halldóru Sigurdóttur fyrir ráðs-
konu, en hún var á svipuðum aldri.
Hún verður eflaust fyrir valinu af
tveim ástæðum. Hún hefur verið á
embættismannsheimili og kynnzt þar
svipuðum háttum og Weyvadt vildi
hafa á sínu heimili. Og hún hefur
haft gott orð á sér fyrir myndar-
skap í verkum. Við þetta má svo
bæta, að Weyvadt sagði síðar, að
Halldóra hafi verið sú fegursta kona,
sem hann hafi séð.
Ekki verður hér sagt neitt frá
ráðskonustörfum Halldóru. En næsti
örlagaatburður í lífi hennar gerist
14. október 1842. Þá fæðir hún son,
og er Weyvadt verzlunarstjóri- faðir
barnsins. Drengurinn var skírður
Níels Emil Weyvadt, og hefur fað-
irinn einn ráðið nafngiftinni. Um
vorið hafði Helga, móðir hennar,
flutt í kaupmannshúsið til dóttur
sinnar. Bendir það til ræktarsemi
og að hún hafi borið einlæga ást
í brjósti til þessarar efnilegu dóttur
sinnar.
Helga var sjálf ljósmóðir ntla
drengsins. Má af því ætla, að hún
hafi verið lærð ljósmóðir. En þegar
hann var skírður, voru skírnarvott-
ar Björn Gíslason, hreppstjóri í Borg
argarði, og Tómas Skúlason á Bú-
landsnesi, báðir Norðlendingar.
Halldóra er hjá Weyvadt verzlun-
arstjóra næstu árin til 1845 og hlú-
ir þar að litla drengnum sínum. En
hverjir voru draumar þessarar ungu
stúlku þessi ár í kaupmannshúsinu
í Djúpavogi? Er það of djarft að
álykta, að þessi efnilega stúlka hafi
Dorið þá djörfu von í brjósti að
verða húsfreyja á heimili verzlunar-
stjórans. Er nokkuð eðlilegra? Hún
þekkti mannkosti Weyvadts og iiefur
eflaust viljað staðfestast þar.
En sú von rættist ekki. Talið er
þó, að hann hafi borið ást í brjósti
til Halldóru. En sennilega hefur fólki
hans ekki þótt viðeigandi, að hann
gerði þessa alþýðustúlku að eigin-
konu sinni. En stéttaskipting hefur
alltaf verið meirl í Danmörku en hér
á landi.
Halldóra varð því ekki eiginkona
Weyvadts. Hann gekk að eiga Soffíu,
elztu dóttur Tvede sýslumanns, árið
184'5, þá átján ára gamla. Þá flutt-
ist Halldóra burt úr sýslumannshús-
inu frá lilla drengnum sínum og ef-
laust kalin á hjarta. En hún fór .;kki
langt. Hún gerðist vinnukona í Borg-
argarði hjá Friðrik Rasmussyni
Lynge frá Akureyri og konu hans,
Gróu Sigurðardóttur frá Hamarsseli.
Hafa þær eflaust verið vinkonur.
Hjónaband Weyvadts varð gott.
Soffía virðist hafa verið gæðakona.
Bæði voru þau hjón vel metin. En
lítið hafði Halldóra af syni sínum
að segja eftir þetta. Þetta auðuga
fólk tók hann frá henni. Hann var
hjá föður sínum á Djúpavogi til átta
ára aldurs. Þá var hann sendur til
Kaupmannahafnar og ólst þar upp
hjá systur Weyvadts. Eflaust
hefur Halldóra saknað sonar síns.
Níels Emil Weyvadt yngri
gekk menntaveginn. Stúdentsprófi
lauk hann 1861 og lögfræðiprófi frá
Kaupmannahafnarháskóla 1870.
Hann barðist sem sjálfboðaliði í her
Dana gegn Þjóðverjum 1864 og bótti
efnismaður.
Hann kom til íslands, eftir að
hann hafði lokið prófi. Sumarið 1872
var hann fulltrúi sýslumannsins á
Eskifirði. Dvaldist hann þá um tíma
þetta sumar hjá föður sínum á Djúpa
vogi, en síðar ætlaði hann til Reykja-
víkur og taka þar við fulltrúrstarfi
hjá landfógeta. Framtíðin blasti við
þessum unga og efnilega manni.
En allt fór þetta á annan veg.
Halldóra var dæmd til þess að sjá
af honum ungum. Nú varð faðir
hans einnig að bergja þann beiska
bikar að sjá af honum.
Hinn 22. september þetta sumar
gerðist eitthvert hörmulegasta slys,
sem um getur í sögu Hálsþinghár.
Þá fórst bátur í blíðuveðri á leið
frá Teigarhorni út í kaupstaðinn. Á
bátnum var tíu manns, allt ungf fólk,
þar af fimm börn Weyvadtshjónanna.
Þarna drukknaði sonur Halldóru, lög
fræðingurinn ungi. — Hér verður
þessu slysi ekki lýst nánar, þar sem
af því er góð og glögg frásögn ann-
ars staðar. (Sunnudagsblað Tímans
7. apríl 1962.)
Engar sögur eru til um tilfinning-
ar Halldóru til þessa sonar síns. En
það liggur ljóst fyrir, að mjög muni
henni hafa gengið til hjarta hið
sviplega fráfall þessa efnilega sonar,
þegar það fréttist heim í litla bæinn
hennar í Borgargarðsstekkum.
Halldóra Sigurðardóttir giftist i
Borgargarði Rasmus Rasmussyni
Lynge, trésmið frá Akureyri, árið
1846. Var hann bróðir Friðriks í
Borgargarði. Átti hann þá eina
stúl-ku, Vilhelminu að nafni, á fyrsta
Fraiphald á 189. síðu.
178
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ