Tíminn Sunnudagsblað - 11.12.1966, Blaðsíða 22

Undrandi varð ég, er mér var færð
Vídalínspostilla og sagt, að Guðdður
frænka hefði ánafnað mér hana.
Ilrærð í huga tók ég við postiil-
unni og hugsaði til þess, hve vænt
henni mundi hafa þótt um þessa
gömlu guðsorðabók. Ef til vill hafði
henni verið gefin hún í veganesti,
er hún fór ung frá Neðra-Hreppi. Ef
til vill var hún þá heitin Jóni frá
Hjörsey, og þetta hefur átt að verða
iheimilispostillan þeirra og færa þeiin
blessun. Hitt getur einnig verið, að
hún hafi farið ógefin úr föðurgarði
til að eiga með sig sjálf. Tíu voru
systkinin, sem upp komust af fimm-
tán, og ekki undarlegt, þó að hreiðr-
ið yrði þeim þröngt, er þau stækk-
uðu, og þau yrðu því að fljúga burt,
þegar flugfjaðrirnar voru orðnar
nægilega sterkar til að bera þau.
Ég strauk um spjöld og kjöl
postillunnar, hún leit vel út, var að-
eins farin að snjást á brúnunum. Svo
opnaði ég hana, blöðin voru grá, ef
til vill höfðu þau aldrei verið hvít,
letrið var gotneskt. Ég las það, sem
stóð á titilsíðu:
Mag. Jóns Thorkelssonar Vídalíns
(fyrrum biskup í Skálholts-stifti)
Hús-postilla innihaldandi prédikanir
yfir öll hátíða og sunnudaga guð-
spjöll árið um kring.
Hverri prédikun var skipt í þrennt:
Guðspjallið, sem var texti dagsins,
exordium og útleggingu, sem endaði
með bæn.
Bókin opnaðist milli fyrri og siðari
parts. Þar var póstkort, ég leit á
myndahliðina, þar var Strömsötorg í
Drammen: Járnbrautarstöðvarhúsið,
dökk lengja, Centralhótel, virðulegt
með bogmynduðum gluggum og dyr-
um. Fleiri hús voru í kringum torg-
ið, á því sjálfu myndastytta, söluturn,
stórt limmikið tré. Handan Dramm-
enselfar gnæfði Bragernesásinn yfir
Bragerneshluta bæjarins, vingjarn-
legur, skógivaxinn ás, mjúklega
sveigðar brúnir hans báru við létt-
skýjaðan himinn.
Ég sneri kortinu. Það var dagsett
í Drammen 7-12 1935, þéttskrifað, frá
miðju voru þessar línur:
„Ég hef í fleiri ár komið til þín
á aðfangadaginn. En nú færðu bara
þessar línur frá mér með innilegri
ósk um gleðileg jól og farsælt nýtt
ár. Þökk fyrir liðna árið.
Hjartans kveðja frá frænku þinni,
Þórunni."
Þessi jólakveðja mín varð mér nú
hinzta kveðjan frá Guðríði afasvstur
minni. Ég lagði kortið aftur ina í
postilluna, og þar hef ég geymt það
síðan.
Fremst á saurblaði postillunar,
stendur nafnið mitt efst á blaðinu
en neðst:
Húspostilla þessi var áður eign
Guðríðar Magnúsdóttur frá Neðri-
Hreppi í Skorradal.
ATOMOLD . . .
Framhald af 1067. síSu.
verið vitni slíkra atburða: Fyrsta
heimstríð veraldarsögunnar, nazism-
inn og morð sex milljóna Gyðinga.
Á öðrum tug þessarar aldar heyrð-
um við í fyrsta skipti minnzt á
atómorku. Þá var hún einungis vís-
indakenning, og okkur þótti mikið
til kenningarinnar koma, því hún
jók þekkingu mannsins á eigindum
efnisins. í þá daga hafði atómorka
ekkert notagildi í augum okkar.
Hvert er notagildi hennar nú, eftir
fimmtíu ár?
Ýmsir bægja ótta sínum á brott
með því að útiloka atómstyrjöld, ein-
faldlega vegna þess, að hún yrði
blóði drifinn viðbjóður, sem okkur
er nær ókleift að festa á mynd í
huganum. Slíkum mönnum væri þarft
að hugleiða eftirfylgjandi spurningu:
Hvers vegna ætti atómstyrjöld að
vera óhugsandi viðburður? Hvers
vegna er fráleitt, að mannkynið tor-
tímist og það innan skamms? Er
slíkt nokkuð fráleitara en tunglferð-
ir og uppgötvun erfðalögmálsins?
Framtíð mannsins veltur á and-
svari okkar við þeirri staðreynd, að
atómstríð getur að öllum líkindum
dunið yfir lönd og þjóðir. Ef við
íhugum slíka staðreynd með dirfð
og án þess áð reyna að draga dul
á hættuna, munum við eflaust kenna
ábyrgðartilfinningar, sem felur okk-
ur hið vandasama hlutverk að koma
á friði og afstýra atómstyrjöld.
Illvilji og brjálsemi, er hingað til
hafa einungis stefnt hluta mannkyns
í voða, þröngva nú öllu mannkyni
út í glötunarfen. Héðan í frá er
okkur skylt að lifa allir fyrir einn
og einn fyrir alla, öðrum kosti mun-
um við deyja í sameiningu á viður-
styggilegasta degi veraldarsögunnar.
Þau vandamál, sem maðurinn á við
að etja, eiga engan sinn líka, og
lausn þeirra er og sérstæð.
Lausnin var kunngerð fyrir æva-
löngu. Inntaka hennar á ekkert skylt
við stjórnmálaþras og milliríkjasamn
inga. Spámenn Gamla testamentisins
birtu hana ísrael og oftlega hefur
tii hennar verið vitnað siðan, og
margir eru andvígir henni og sum-
um leiðist hún. Engu að síður er
þessi lausn lífsbjörg nútímamanns-
ins: Hugarfarsbreyting. Maðurinn
þarfnast hugarfarsbreytingar.
Lausn
39.krossgátu
Hugmynd, sem hefur lengi töfrað
smábrot jarðarbúa, en eigi fengið
hljómgrunn meðal fjöldans,_ er nú
forsenda frekara mannlífs. Ég held
ég ýki vart, en þeir, sem munu lifa
áfram í líkum anda og þeir hafa
gert hingað til, virðast ekki skynja
þá tvísýnu, sem ríkir í samskiptum
þjóða á atómöld. Bætt hjartalag er
brýnasta þörf atómbarna, ef lífi
þeirra á ekki senn að ljúka. Hugar-
farsbreyting er skilyrði þeirrar vin-
áttu og þess samstarfs, sem er nauð-
synlegt til að styrjaldir leggist af og
'hrjái ekki mannkynið á komandi öld-
um. Höldum við áfram að lifá fyrir
líðandi stund, mun dauðaþögn um-
lykja einhvern tímann rústir fallinna
borga.
Nú er skylda sérhvers einstaklings
að breyta hugarfari sínu og temja
sér háttu vitsmunagæddrar veru, sem
vill gæð-a tilvist manna þeirri dýpt
og fegurð, er lífið hefur að bjóða.
Mönnum er gefinn hæfileiki til að
meta fegurð jarðar og elska hver
annan og þeirn ber að virða þessa
gjöf og njóta hennar allt til dauða.
Ástin kennir mönnum uppruna
þeirra og ljær þeim heimild að
snerta og móta hið eilífa líf. Ást
og kærleikur, skynsemd og vitsmun-
ir eru lausn þeirra vandamála, er
atómöld á við að etja. Renni sá dag-
ur, að logi kærieika og vitsmuna
tendrist á meðal okkar og læsi sig
um gervallar byggðir manna sem
skírandi funi, mun okkur takast að
tálma ógnum atómaldar, aleyðingu
heimskringlunnar.
jöm
LEIÐRÉTTING
Sú villa varð í síðasta blaði, að
kvæði Jóhannesar úr Kötlum, Land
míns föður, var eignað Huldu. Þetta
skal hér leiðrétt.
1078
iflUINN - SUNNUDAGSBLAÐ