Tíminn Sunnudagsblað - 23.06.1968, Qupperneq 5

Tölva á sér mál, en enga sál
Rætt við dr. Odd Benediktsson um nýjasta þjón mannsins
Þið munið öll eftir kviikmynd-
inni hans Walts Disneys um litla
lærisveininn galdramannsins við
tónlist Dukasar, er ekki svo? Með-
an meistarinn brá sér af bæ, stalst
snáðinn til að kukla og særði sóp-
skaftsræfil tii þess að sækja fötu
af vatni og bera inn í eldhús.
Skaftið klofnaði óðara í ótal víga-
lega hluta, sem voru óstöðvandi
við vatnsburðinn og höfðu nærri
drekkt pilti, þegar meistarinn kom
til allrar gæfu skyndilega heim og
hastaði á þá.
Sögur bessari likar hafa þekkzt
með mannkyninu síðan í fornöld,
én nú eru ýmsir farnir að rifja
þær upp í sambandi við splunkur-
nýja vél, sem heitir tölva eða raf-
reiknir. Tölva er svo fljót að
reikna, að göldrum likist, og hef-
ur það orðið til að vekja hjá
mönnum þá trú, að hún sé í raun
og veru vélheili eða vélmenni,
sem smárn saman muni losa sig
undan valdi vísindamanna og
verða jafnóviðráðanleg og hið
vinnuglaða, margklofna sópskaft.
Er farið að tala um, að ekki sé
seinna vænna að innræta tölvum
djúpa lotningu, ásamt með sauð-
tryggri þjónslund í garð manns-
ins.
Elzta "ormóðir tölvunnar er
frumstæð samlagningarvél, sem
Frakkinn Pascal bjó til á 17. öld.
Það voru nokkur hjól hlið við
hlið, hvert með tíu tölum, 0—9,
líikt og nútíma símaskífa og þann-
ig búið um, að þegar hjólið lengst
til hægri snerist heilan hring, fór
hjólið næstlengst til hægri 1/10 úr
hring, þar næsta 1/100 úr hring og
þannig koll af kolli. Pascal sendi
Kristínu Svíadrottningu reikni-
apparat af þessu tagi. Hún brást
glöð við og bauð honum til Stokk-
hólms, en hann treysti sér ekki
norður í kuldann.
Hvað tæknin var á þessum dög-
um óskaplega vanþróuð má sjá af
því, að til að geta smíðað loftvog,
varð Pascal að skrifa mági sínum
langt út í sveit og fá hann til að
klöngrast upp á hin og þessi fjöll
með kvikasilfur í opnum glösum
til að athuga, hve mikið yfirborð
hins fljótandi mákns hækkaði,
eftir því sem ofar dró og loft
þynntist og lóttist.
Eftir Pascals dag hafa margir
liprir heilar gltat við að endur-
bæta sainlagningarvéldna hans.
Stökkbreytingu tók hún, þegar raf-
magnið kom til sögunnar. Svoköll-
uð töiva er orðin svo gáfuð, að
það verður að tala við hana á sér-
stöku algebrumáli, en þá getur
hún líka á augabragði reiknað út
kósningaúrslit, skatta, slysahættu
og guð veit hvað. í Bandaríkjun-
um þykir hún ómdssandi við meiri
háttar kaupsýslu. Hún er varla
stundairfjórðung að blaða gegnum
tíu þúsund viðskiptareikninga í
banka til að athuga, hvort nokkur
hafi yfirdregið. Sé hún í þjónus'tu
fyrirtækis má tengja hana með
fjamtum við allt að tvö hundruð
og fdmmtíu útibú í öðrum þorp-
um og borgum, þannig að hún
geti á augabragði gefið yfirlit um
heildarhag.
Tölvur stjórna jafnvel sjálfvirk-
um verksmiðjum, svo sem olíu-
hreinsunarstöðvum.
í framtíðinmi er spáð, að hvert
heimdli muni hafa smátölvu sér til
hjálpar. Tölvan verði tengd við
sjónvarpstjald, teiknivél eða rit-
vél og mnni hjálpa krökkunum að
læra heima, útbúa skattskýrsluna
fyrir húsbóndann og minna heim-
ilisfólkið á vixla, fundi, tannlækn-
inn og þesg háttar á réttum tím-
um. Eins verður heimilistölvan
sennilega ómissandi við innkaup,
þegar hún fer að geta borið sam-
an verðskrár mismunandi fyrir-
tækja á augabragði, og þá senni-
lega í samráði við neytendasam-
tölkin. Heimilistölvan verður
kannski komin á markaðinn eftir
tvö—þrjú ár. Fyrst munu aðeins
auðmenn hafa ráð til að kaupa
hana, en seinna má búast við, að
tölvur verði sjálfsagðar hjálp-
arhellur í lífi manna, jafnvel loki
gluggum, þegar útlit er fyrir rign-
ingu.
Annað hvort væri nú, að maður
reyndi að fylgjast með. Við fór-
um, óneitantega með hálfum huga,
að heimsækjia eina af þeim tölv-
um, sem kommar eru hingað til
lands.
Þessi tölva býr í góðu herbergi
í kjállara Raunvísind astof n unar
háskólans og hefur gnægð verk-
efna. En sá gæzlumanna hennar,
sem við náum tali af, dr. Odur
Benediktsson, telur af og frá, að
húu hyggi á uppreisn gegn mann-
inum.
Hann kynnir vélina, sem er að
útliti eiiis og þrjár geysistórar
stálkistur. í miðkistunni er kjarnr
inn, sjálft vinnuaflið. Framan á
henni eru aillmargir takkar með
tölum og bókstöfum, líkast ritvéla-
borði, og á þá eru slegin fyrir-
mæli til vélarinnar. Jafnskjótt
depla ótal mislit Ijós í sífellu yfir
tökkunum. Hún geymir inni I sér
fjörutíu þúsund tölustafi og er edd-
fljót að sækja í þá rétta niðuir-
stöðu.
„Það er einmitt flýtirinn, sem
gerir vélina leyndardómisfulla,“
segir Oddur. „Og nákvæmnin. Hún
er nokkrar mínútur að reikna
sjávarföll og sólargang í allt
almanakið, sem áður var margra
vikna verk. En hann Þorsteinn
Sæmundsson verður að búa allt
í hendurnar á henni og sýna
henni nákvæmlega, hvernig hún á
að fara að. Upp á eigin spýtur get-
ur hún ekkert. Það er af og frá,
að með henni bærist hugsun.“
Það er einmitt stóri kosturinn!
Vegna þess er hún aldrei utan við
sig, aldrei illa sofin, aldrei með
hugann við kærastann, heldur ein-
beitir öllum kröftum að verkefn-
inu.
„í kassanum til vinstri er minn-
isforði tölvunnar“ segir -Oddur.
„Það var hinn merki stærðfræðing
ur, John vcn Neumann, sem fékk
þá hugdettu að þróa með henni
þann hæfileika að geta unnið eft-
ir fyrirskipun, eins konar forskrift,
sem hún geymir í sjálfri sér. Þetta
er til mikils flýtis, því blessaður
gripurinn er ekki sérlega skiln-
ingsríkur, og þarf að fá mjög
langorðar „útskýringar á sínu
máli.“
Þessi kaissi, sem hjálpar tölv-
unni að muna, hvað hún á að gera
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
485