Tíminn Sunnudagsblað - 24.11.1968, Blaðsíða 16

og fótabúnaður hans var svipaður
og verið hafði síðast þegar ég sá
hann, en í stað hvíta kyrtilsins var
hann nú klæddur blárri skyrtu,
sem hann girti niður í brækur sín-
ar.
Kennslustundin hófst.
Ég fór nokkrum almennum orð-
um um „ástkæra, ylhýra málið“
skýrði í stærstu dráttu.m mismun
„gamaLnorsku“ og nútímaíslenzku
og drap lítið eitt á landnám og
sögu íslands í því sambandi. Ekki
hafði þessi fyrirlestur þó staðið
lengi áður en Moondog greip inn
í og rétti mér tvær eða þrjái vél-
ritaðar arkir, sem á voru sk. áðir
langir listar persónufornafna og
staðaheita. Flest voru nöfn þessi
úr norrænni goðafræði, og komu
sum næsta ókennilega fyrir sjón-
ir, bæði vegna þess. að þau höfðu
verið umskrifuð með enskri staf-
setningu, en þó einkum af þeim
sökum, að sú enska umskrift var
oft misstöfuð. Undantekningar-
laust réð ég þó fram úr því, hvert
væri hið upprunalega nafn, sem
að baki leyndist.
Moondog bað mig nú um hvort
tveggja í senn, að stafsetja þessi
nöfn á klárri íslenzku og kenna
sér réttan framburð peirra. Ég
gerði svo sem um var beðið, en
átti í nokkrum brösum með að
skýra fyrir honum, íslenzku staf-
ina ,,þorn“ og „eð“ Ekki gat ég
á mér setið að geta þess með
nokkru yfdrlæti, að mál Engilsaxa,
sem að fornu hefði einnig átt yfir
þessum ágætu stöfum að ráða,
hefði snemma skitið þeim niður.
Meðan á þessu stóð var Moon-
dog önnum kafinn við að rita nið-
ur skýringar og framburð orða,
sem ég hafði yfir fyrir honum svo
hægt og skýrt, að nálgaðist mis-
þyrmingu á mæl.tu máli. Einstaka
sinnum ráðgaðist hann um það við
mig áður es hann skrifaði, hvern-
ig bezt væri að tákna þetta eða
hitt heitið.eftir enskum framburð-
arreglum. Allt þetta tók hann nið
ur á blindralebri.
Braille-kerfið, sem er alþjóðlega
notað í rituðu máli handa blindu
fólki, er ekki ósyipað Morse-kerfinu
að því leyti, að sérstök tákn eru
notuð í stað bókstafa. En þar
sem Morse-stafrófið er táknað með
punktum og strikum — eða stutt-
um og löngum merkjum — er
BraiMe-letrið samsett úr punktum
einvörðungu. Þannig báknar til
dæmis einn punktur „a“, tveir
952
punktar hvor niður umdan öðrum
„b“ og svo framvegiis, og er síðan
kveðið að orðunum á venjulegan
hátt. Punktar þessir eru upphleypt
ir á pappírnum, þannig, að fólfc
geti lesið þá með fingurgómunum.
Ég hafði oft áður séð „prentað-
ar“ bækur á blindraletri, en ég
hafði aldrei fyrr séð blindan mann
skrifa á þennan hátt. Moondog
1 agði pappírs^neplana, sem hann
ritaði glósur sínar á, milli tveggja
málmþynna, sem gataðar voru
samkvæmt Braille-kerfinu — sex
göt í þyrpingu og hver þyrpingin
við hlið annarrar, þar til full lína
var fengin. Síðan tók hann sér stíl
í hönd og gataði pappírinn á rétt-
um stöðum gegnum málmþynn-
urnar, þannig að orð mynduðust.
Sjáandi fólk gæti ætlað, að held
ur væri seinlegt að skrifa með
þessu móti. En Moondog var síður
en svo hægvirkur. Stíllinn dáns-
aði yfir málmþynnurnar með slík-
um hraða, að ótrúlegt mátti kallast.
Það tók hann engu lengri tíma að
skrifa þannig á blindraletrinu
sinu en það tekur mig að hripa
fljótasbrift.
Inn á milli framburðarskýringa
og stafsetningar spurði Moondog
mig títt að ýmsu öðru. Hann vildi
fræðast um goðsagnir og kenning
ar og fleira það, sem til Eddu-
fræða og skáldamáls heyrði, en
auk þess var hann forvitinn mjög
um Ísland að fornu og nýju Úr
öllu þessu leysti ég að sjálxsögðu
eftir því, sem mér entist vit og
þekking til, og sem betur fór,
þurfti ég ekki að leita frek-
ari fræðslu í bókum þeim ófáum,
sem ég hafði þó drattað með mér
til þess arna. Moondog var nám-
fús lærisveinn. Spurningar hans
voru yfirleitt skynsamlegar og
skilningurinn virtist næmur.
Þegar um fimmtíu og fimm mín
útur voru liðnar, fann nemandi
mdnn það á sér, að nú mundi stund
in brátt á enda, Hann stóð upp og
þreifaði um vekjaraklukku, sem
þarna stóð glerlaus í bókahillunni,
settist síðan aftur og beindi til mín
nokkrum lokaspurningum. Á
"Slaginu hálfsjö reis hann á fætur
á ný til að fullvissa sig um, að
hann hefði mælt tímann rétjt, þreif
aði því næst eftir hvítu umslagi,
sem hann þuklaði andartak áður
en hann rétti mér það.
„Þér sögðuð sex dollara, var
það ekki?“
Ég játti því og ásakaði sjálfan
mig um leið fyrir peningagræðig-
ina. Það hlaut að teljast fúl-
mennska meiri en í meðallagii að
tafca svo mikla peninga af blind-
um manni, sem varð að biðja sér
beininga á götum úti ti'l að kom-
ast af.
„Teljið þér!“ sagði Moondog.
Ég leit í umslagið. í því lá einn
dollaraseðill. Afgangurinn —•
fimm dollarar — var í hlunkum,
sem vafalaust voru komnir bein-
ustu leið úr betliklaufinni.
„Stendur heima!“ sagði ég o,g
reyndi að vera hressilegur í máli.
Moondog gat auðvitað efcki séð, að
mig setti dreyrrauðan.
Þótt kennslustundinni væri með
þessu formlega lokið og Moondog
hefði með greiðslunni gefið mér til
kynna, að hann teldi mig ekki
skuldbundinn til að staldra við
lengur, sat^ ég þó enn hjá honum
góða stund og spjallaði við hann.
Enda kom það brátt í ljós, að hon-
um var það síður en svo á móti
skapi. Hugur hans var kvikur og
hann hafði enn fjölda spurninga á
takteinum, einkanlega um ísland
og íslenzka menningu. En auk þess
fræddi hann mig nokkuð um sjálf-
an sig. Þó kom ég mér efcki að
þyí að grennslast fyrir um, hvern-
ig hann hefði hlotið auknefni sitt.
Ég vissi ekki nema það kynni að
vera ókurteisi, og ég vildi ógjarn-
an særa hann eða móðga.
Moondog sagði mér meðal ann-
ars, að hann væri prestssonur, en
hefði snemma látið af kristinni
trú. Ef hægt væri að segja, að
hann hneigðist enn til einhverrar
trúar, rnundi það kannsfci helzt
Ásatrú! Hann sagði mér einnig, að
hann hefði verið kvæntur — og
væri það reyndar enn að lögum
— en þau kona hans hefðu löngu
slitið samvistum. „Gallinn við kven
fólk er sá,“ var seinna haft eftir
honum í viðatli við New York
Times, að það er sífellt að reyna
að sverfa utan úr manni — meitla
mann til sömu lögunar og annað
vanamótað fólk, og ég hef enga
löngun til að gerast vanaþræll.“
Svo sem mjög er vanalegt, hafði
þó hjónabandið gefið honum eina
dóttur barna, sem þá var tíu ára
gömul. Um þetta afkvæmi sitt tal-
aði Moondog af auðheyrilegri ást-
úð. Yfirleitt komst ég að þeirri
niðurstöðu af spjalli okkar, að und
ir ytra borði hans, sem að vissu
leyti mátti telja næstum ógnvekj-
T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ