Tíminn Sunnudagsblað - 04.05.1969, Page 9

Hælar skeifunnar áttu að snúa upp,
svo a8 gæfan rynni ekki ni8ur úr hennl
é baiki hesta og stjórna þeim með
tauimum. Þessir undarlegu hesta-
imenm eru tveir og tveir, og kannski
er það ekki niein tiviljun. Tvíburar
eru guðdómlegit fyrirbæri í vitund
margra frumstæðra þjóða, og
meðal Grikkja og Rómverja voru
tvíburaguiðirnd'r Kasbor og Pollux
tiibeðnir. Em þeir tömdu eimmitt
hesta af mikilii snilld, og Tacitus
saigði, að þeir væru tilbeðnir langt
morður um lönd.
Það var ekki fyrr em á járnöld,
að fari'ð var til muma að nota hesta
tii reiðar á Norðurlöndum. Samtím
iis kom tiil sögu ný fiík: Buxur.
Það voru karlmenmirnir, sem áttu
í hernaði, og hesburimm varð farar-
skjóti stríðsmanmsims. Þess vegna
voru það iíka þeir, sem fóru að
nota þessa nýju flík. Hana máttu
k'arl'memm eimir nota, og þeim for-
rót'timdum héldu þeir óskertuim,
all't þar tii kvenfólk fór að nota
ireiðhjól í trássi við gamalt og gott
siðalögimál. Þó að konur notuðu
hesta, þegar fram liðu stundir,
sátu þær jafnam þvert um bak —
einmii'g á járnöld. Þess vegna varð
söðuilimm reiðver kvemma. Það voru
aðeinis sfcössin, sem klæddust bux-
um og sátu klofvega á hesti eins
og am'asónurnar á Suð'uir-Rússlamdi
gerðu.
Með reiðmonmskunmi breyttust
eimnig skildimir. Bromsaidarskilld-
irnir voru krimglóttir, em rnú komu
lamgir skildir, eims og Kelitar tíð'k-
uðu, vei falmir til þess að vernda
vinstri fót mamnis, sean sat á hest-
baki. Keltarnir fundu einmig upp
sporama og semnilega skeifuma, sem
mauðsynl'eg var tl þess að verja
hófa hestamna sliti á girýbbum leið-
um. Ef til vil er sú trú, sem emm
er höfð á sfceiflum, mobkum vegimm
jafmgömul þeim. Hún barst imm í
hugmyndaheim kristninmar með
Elígusi, sem vair verndardýrlinigur
smiða, og áitti brátt greiða leið inm
í sjálfar kiirfcjurmiar. Gg tamgarnir
voru látnir smúa upp, svo að gæf-
an rymni eklki eftur úr skeifunini.
Því fór fjanri, að heligi sú, sem á
hesta var löigð, rémaði, þóbt hesbur-
imn yrði aligemgur, bæði tiil reiðar
oig dráttar. Óðinm reið Sleipmi átit-
fættum um láð og lög, Hrafnkell
gaf Frey Faxa simm, og hestar voru
fararskjótar liátimma mamnia til
nýrra heima. Formiaildarhöfðiinig'jar
á Norðurlöndum voru bornir á bál
í stríðsvagni sínuim, svo að þeir
gætu horfið til hirama í eldlegum
vagni eims og Elías spámaður, og
hestar með ölllum tygjum voru
lagðir í hauga mieð mönmuim, svo
að þeiir gætu riðið Gjallarbrú með
ölll'um sóma. Sums staðar má jafm-
vel vera, að hestreður hafi verið
talimm helgur dómur.
Með krisbniinmi varð breytimg á.
Blót, sem áður var heilög athöfln,
varð heiti formælimigamma, og
biótsyrði lögð að jöfmu við bölv.
Rögm voru áður miáttarvöldin sjálf,
en iembu í svipaðri fordæmimgu.
Þetta var keiimilíkt því, ef nú væri
farið að láta messu tákrna eim'hvern
ljóbam verkmað og sáHm klám eða
míð. Hesburimn komst ekki heldur
hjá að fala í áliiti. Á hesti höfðu
-Tlfenin áður hugsað sér, að dauðir
mienm færu á vit eftirsóbmarverðra
höfðimgja í dánarríkinu. Nú fóru
dauðir menm ekki ammað en tiil
heilvítis með slíkum hætti. Þegar
óvimir Þjóðreks mikíla brutust til
valda að honum látnum, tóku þeir
ffik harns úr ieghýsi í Ravenma og
sökktu því í fem og sú trú kom upp,
að þanigað hefði fjandinm sótt
hamm á brúnum hesti.
Árið 375 ruddust Húnar inm í
Evrópu. Þeir notuðu tréhmakka og
svipu. Svipurnar virðast hafa verið
fljótar að berast til Dammerkur.
Við tiibomu þeinra hverfa sporar
snögglega, og voru ekki tetoniir upp
aftur fynr en fimim humdruð árum
meS hana til helvítis.
síðar, og samtímis er fairið að nota
þar tréhmakka.
Fjögur humdnuð árum efitir
borniu Húna, ©erðust enm tíðindi, er
komu ölu á rimgiuilreið í Norður-
átfu. Avarar, herskár þjóðflokkur,
sem setzit hafði að í Umgyerjalandi
sótti vestur á bóginm. Eftir mikla
og harða bardaga við Þjóðverja og j
Framka, lutu þeir í lægra haMi
fyrir Karli milkila árið 796. Hanm
hafði telk-ið upp þanm búnað, sem i
ri-dlarasveiti'r Avara voru búmar, j
og hamm kom sigurvegurum eimmig ;
í góðar þarfir seimima, er þeir átbu ;
í höggi við Araba. i
Pram að þessu hafði hver frjáls- J
borimm maður -geta-ð tygjað si'g í :
herför. En nú var toominm til sög- ■
unmar mitolu dýrari búmaður ridd-
ara en áður. Hanm kostaði ekki ;
mimina en tutbusu uxa. Þessu fylgdi ■
að upp risu fastar riddaraliðssveit-
ir, og emgimm varð M'utgemgur í ■
slíkri sveiit nema hanm hefði iðkað
listirn-ar flrá ungiimgsánuim. Eimu
endu'rbæturnar á sjáifuim reið-
bygjumium voru þó ístöðin, sem
borizt h'öfðu með Avörum, en voru ;
upprumnin austur í Kína.
Þanmig vatt hjól sögumin-ar áfram.
Við og við toomu fram á sviðið
riddarasveitir, sem voru bebur bún-
ar en áður þekktist, gerðust sigur-
sælár um hríð, en lubu svo í lægra
haMi, er óvimiirnir höfðu tileimkað
sér mýjumgarmar.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
369