Tíminn Sunnudagsblað - 08.06.1969, Qupperneq 10

Mengun láðs og lagar
Maiðuriwn eáttrar í kring urn sig,
og hiamin eitrar fjnrir sijáMian sdg og
aillllt, sem lífsanda dregur í na-
gireirnni við hamin. Við jarðrækt og
ávaxitiairælkit eiru n'otuð eituire-fni tiJ
þess að virnna buig á sveppum og
stoordýruim, sem spi'la uppsker-
■uminá, og liigreisi, sean rýrir hama.
Eáitiuirefiniuim er sáldrað yfir upp-
skeruna til þess að verja hana
skamimiduim, og váðsjáirv>erð litar-
efmi eru notu'ð til þess að gera
margs komar vöru girmii'le'gri aug-
amu, meða'l anmar.s suima ávexti.
Eitu-refni frá ver'krimiðjuan dreifast
víifct í kring um þær, og þau fljóta
út í ár O'g vötn, vítour og firði,
óisamit skaðkgu afremmsli frá borg-
um og bæjuim. Bffliamnár spúa eit-
urefmum út í toftið og sáldra yfir
ióðdr og lemdur mieðfraan fjölförn-
uim veigum, og marg'vfelltegiuim skað-
Jlaguim erfnum, sem berast frá
miamindinuim út í máttúruma, fjölgar
Stöðuigit.
Þtetta lætur sdg elklkd án vitnds-
buihðar. Fiskar, slkeOidýr, jurtir og
spemdýr saírna í sig editúrefmum,
vdða að því miarki, að mamminuim
sjálfuim er háSki búinm, etf haimn
nej’ti- sýktra eimstalkiiiiniga. Mest
eru brögð að þessu í þeirn lömd-
uim, þar seim iðnþróuu er komnim
lemgst. Víða meðfraim strönduim
Norðurálfu og Vesturhieims er
menigumim svo me'gm, að efcki er á
það hættandii að mieyta skeidýra og
grummsævisfistoa, og í ám og vötn-
uim ba«fa fiskar og aðrair kviltoair
ókepniur dáið u'mvörpum svoköll-
uðum kvikasilfurdauða. ÍSkyggi-
liegrar ótímgumar í viltuim fugium,
bæði f'ugladauða og uindariiegra lit
llar viðkomu sunvra tegumda, gæt-
ir einmig í mörgum lömdiuim.
Hvergi hefur þó mienigumin leitt
af sér mikinm manmdauða nema í
Japam, og þar varð Ifka memgun-
ansjútodóma í mönmum fyrst vart.
Það gerðist í bæmum Mínamiata ár-
ið 1953. í upphafi áttuðu læknar
sig ekki á þvi, hvað á seyði var.
Trufiana fór að gæta í mdðtauga-
kerfi fólks og fylgdu þeim laimam-
ir, skijálfti og krampi og ýmsar ó-
sjálfráðaT hreyfingar. Margir urðu
vafltir á fótumum og jafnvægilsskyn
ið vdrtist úr iBigi. Þegar fraim í
sótti, trulfflaðiist sjómíiin edmmdlg, og
fflljótfliega hóifBt verule'guir mamm-
dauðd. Mun láta inaerri, að heflmimg-
uir þeirra, sem sýktuist, dæju eft-
iir tillltöluletga skammam tima. Sjúkl
ingarni/r voru á ýmisum aTdri, em
skæðuist var veikin þó í börnum
inmam tíu ára aíkiurs.
Við atlhuigun á Mínamatvedtoinmi,
sem kö'lliuð vair, kom í Ijós, að all-
ir sjútoldmigairmir höfðu lifað mjög
á fiiiski og skeldýrum. Hér við bætt-
!iSt, að veikimmiar tóto eimmig að
gæta í toöttum á þessum slóðum.
Hammsóton á sjófamgi bæjarbúa
sammaði, að það var stórlega meng-
áð — affllt frá tíu og upp í hundr-
að mill'igrömim af kvitoasiflfri í
hverju fclógrammi fistos. Það var
Tianigt ofan hættumiairtoa, og má tifl
samianiburðatr geta þess, að nú er
efcki ieyft að selja í Svíþjóð fisk
til neyzlu, ef meira em eitt milfli-
gramm atf kvikasifri er í hverju
kílógrammi, og suimir sæniskir
tekmar gam'ga svo lamgt, að þeir
va:a vanfærðar konur við alliii
fiskneyriu veigma kvilkasilfurhætt-
uminiar.
Þegar visindamenm Japana fóru
að hyggja að því, hvað ylli hiinu
nTÍIkfla fcvikasiltfurmagni i fiski og
Stoeldýrum á miiðuim Mín'amatabúa,
bárust böndim að verksmdðju einmi
í igrenmdimmi, þar sam framfleid'd-
ur var tilbúimm áburður og fleói.i
S'kyld efni. Prá henmi barst kvika-
slfrið í sjóinm í þeim mæli, að
sjófamg var orðið bamvæmt á stóru
svæði við ströndima.
Memigumairsjútodómamdr í Jap-
an urðu öðru fremulr til þe9s að
skj'óta mönmum skefflk í brimigu.
Hversu lamigt var þess að bíða, að
sama sagam geirðist ammars staðar.
þar sem likt stóð á? Óttimm við
Mímamataveilkina hefur þó ekkd
niægt til þess, að verulegar skorð-
ur hafd verið redstair við menigum-
inmi. Hér á umihyggjan fyrir lífi
manna og dýra og náttúrunmd allri
við framflteiðslutfíknima og pemiimiga
græðgima að etja. Líkt og haldið
er áfram að rækta tóbato, búa til
sígarettuir og ginma fðlk til reyk
imiga með hamisflausiuim augflýsimiga-
áróðri, þótt þiað veröi öffllium vitan-
tega miljónum mamna að bana
fyrir aldiur fram, haifa iðjuhöMar,
stjórnarvöld og þjóðfélögin í heiffld
sýnt mikla bregðu í þessu máfli. í
það virðist ekki þykja horíamdá, þó
að þúsumd líf þuríi í eims mamms
490
1 I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ