Tíminn Sunnudagsblað - 29.06.1969, Blaðsíða 10

eOisktiaiiga sín um koma upp á næsta
ledltá.
Hviai'ð á ég nú að gera?
Ég eiimblíndi noMcur augmiablilk
niiður i hljóðan veginn, eins og ég
byggist við óyg'gjandi goðsvari upp
úr einhverjum duldum vizíku-
brunnxim undkdjúpanna. Þá var
eóns O'g tal'að væri tiT min utan
úr þögninni: Þetta er ó'Svíf inn
dónaisikapur og frekja. Láttu ekki
sjást, að þú stamdir þama lengur.
Og eitnfa.ve.r hluti a: sjálfum mér
bætitd við- Það eru eins mikilar lík-
uir til, að þú hittár hana á hinum
bænium, og þegax þú kemur þang-
að, verðurðu orðinn annar maður.
Og ég lét mig m aí stað inn
þjóðveginin líkt og hálf-óafvitandi,
eins og ég hieypti fram hjá mér
hllindandi bæði tima og rúmi og
öMu því, sem gerzt hafði bæðí í
tiímanum og rúminn Leit aðeins
nokkirum sinmum um öxl, þair til
bærinn var eilífieiga horfinn fyrir
naasta leiti. Þessi amdvaka auigu
faöfðu þá horft áranigursiaust eft-
ir elstohuiga sínum daga og nætur
í fímmtán þjániniigarfulair vilkur.
Svo luktlisit þeisisi h'eilliandi útsýn
saman. Og það var eins og ekkert
væri hinuim mieigin við ledtið".
Og hann gek'k einniig fram hjá
síðiasta bænum, þar sem hugsast
gat að eisikan hanis dveidist, og
héttt áfram einmanatt'egri göngu
sinni til Reykjavíkun
Slíkur er söguiþráður íslenzks
aðaOis. En þrátt fyrir þessa ömur-
llegu miegind'rætti er hókin lanigt
frá því að vexa eitfahvert grátljóð.
Þvent á mó’tii er hún glaðvæxðin
GQláOif.
Um bók sína segir Þórbergur,
að hún sé fyrsta tittraun á íslandi
táíl að lýsa samtíðairmönnum „eins
og þeir eru eða hafa komið höf-
undi fyrir sjónir“. Manniýsingar
bókiairinnar exu í samræmi við
þessa stefnu. Þær eru ákaffega
raunsæjar, n'ákvæmar, hreinskittn-
ar oig jafnvel miskunnairlausar.
Þeix, sem til þekkja, segja, að
persóniuimdr séu þar lifandi komn
ar oig víst eru urn það, að þær
eru mjög lifandi, alveg eins og
það fólk, sem við hittum í raun-
veinutteikanum, Hver einasta per-
sóna bókarinniar, j'afnt mikilvæg
sem minna nauðsynleg, talar með
sínu sérstaka tungutaki og ber
með sér ákýrt, afmarkað látæði.
Bókin bnagar af þessum mannlýs-
iniguim. Það má til að mynda nefna
hina íburð'armiklu og s krautlegu
lýsángu Tryggva Svörfuðar, hina
lýrísku lýsinigu Stefáns frá Hvíta-
dal, hinna tra'gí-komisku lýsángu
Páls Bongfjörðs og harmrænu lýs-
imgu Stefáns fná Steinsstöðum. Og
merkileg er hiu miskunnariausa
lýsinig á Sveini skáida, sem auk
þess að vena ágæt persónuilýsing
eir málandi dæmi um hugsunar-
hátt og iíf'shugsjónir þessara ungu
skáida, sem bókin segir frá. Þór-
bengur segir meðall annars um
Sveim:
„Sveinin tiginaði og tilbað heill-
andi unað einhverra du'larfullra
heima. Það voru hvorki geðheim-
ar né hugheimar guðspekinnar,
ekki heldur sumarland spíritism-
ans né himnaríki kirkjunnar. Það
vonu ósýnilegiar venaldir, sem eng-
in rötoræn hugsun, engin rannsak-
andi reynsla, eng'iin undirstöðuiaus
hjáitirú hefðu getað tekið upp í
huigmyndasöfn sín. Hann þráði
sveiimandi ástir dularfuittira meyja,
sem aidnei höfðu flekkað M:f sitt
með samneyti við mannttiegar ver-
ur, aildnei fætt mannkyninu endur-
iauenara, aldrei lyft fortjaldi leynd
and'ómanna Mæddar útfrymi mið-
iis, al'dnei opinberazt sem leiftn-
andi guðmenini niður til þeirra,
sem reikuðu vittllir vegar í myrkr-
um þjáninganna.
Heimar Sveins máttu ekki vera
staðfestir á neinu breiddar- eða
lenigdarstiigi á víðáttum alheim'sins.
Og hann hefði varla getað hent
neitt hrapalegra á þessum árum
en að meyjar bans fengju f-ast und-
ir fótum á eiinhverju pttiani tilver-
unnar, sem færf hefði verið að
stýra til eftir leiðarsteini eða átta-
vísan siglingafróðra heim'svitringa.
Með því hefði verið hugsamlegt, a<5
þetta gæti einihvern tíma i eilífð-
inni veiitt þrá hans Mttnægingu.
En hvers virði væri þá lífið? Ef
þetta veitti þránni fullnægingu, þá
yrði það hverslagslegt óskáldlegt,
órómantískt Dulrænu heimaua
mátti umfnam allt ekki afhjúpa.
Þránni mátti ekk: fuilhægja Þján-
imguma mátti ekki lækna.
. . . Það væri sarmarlega rangt
mat á samiHð Sveins að brenni-
miefakja hann einan með þvi sáliar
ástandi, sem setti msginsvipinn á
kveðskap hans Það var einmitt
Mfstónn þessara tíma, að ungir
menn gengju með sundurflakandi
hjarta af ólætend.ndi hedmshryggð
Þeir át/tu ekki að koma auga á
neinn skynsamiegan tilgang í Uf-
inu. Þeir áttu ekki að finna neina
hu@gun í andstreyminu. Og um-
fram attlt áttu þeir ekki að hafa
neiima von við aðkoimu diauöans. Ef
hinn óskiljaniegi táradalur lagði
þeim ekki niægittiegan forða af
562
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ