Tíminn Sunnudagsblað - 29.06.1969, Blaðsíða 11

Tíminn Sunnudagsblað - 29.06.1969, Blaðsíða 11
hiryggðarefnniitn upp í h©mdutmiair tóku þeir hreiMtegia til sinna ráða og slkópu sér sflálfir heilan heitm, fullain af ósigraudi þjánmgu'm. Það var faliegt að þjást. Það var iflíninia að ganiga mieð 'sanianbitinin heitms- hiryiggðarsvip á amdlitiinu ein að ©apa af líf'sglieði Hryiggð og böl- sýna báru vitni um djúpt sálarlíf, aniiMlair 'gáfur, 'Uimhyggju fy-rir ved- Iflerð miarnnanuia. Og það vatr svip- uð naiuitn i þjánmgu'nni og að standa yfir moMuim framlðins vin ar sínis, sem maður var sannfærð- ur uim, að lifði ekiki eftir dauðann — slkiDdi aðeinis eftir nofckirair huig- ttij'úflar 'mininiinigar í Ijósastiku heim- ilisiims. Glaðlyndi var þar á móti h'eimsku'l'egt. Það viit'naði um sljó- ar tálf ininimgar oig grunmfært hmg- arfar. Það sýndi lóttúð, skort á á- byrgðairtiifi'n niing'u og þykks'kimn- unigsháfct í 'garð Mnna fínigerðari leðiisþáfcta lífsims Hundamdr voru iglaðlyndir. Sókrates þjáðist. A'llir miiMlir menn höfðu þjáðst óskap- leiga. Damte píndist ala ævi út af Btúilku, sem hann sá eitt sintn bregða fyrir á fj'öHlförmu sbræti. Nietzschie varð geðveikur af því að hugsa um veiferð mamnkynsims. Jónas Hallgrimisson var þrúgaður iaif ævilamgri Ifssc/rg, vegma þess að girimimar norrair meinuðu hon- um að njóta efekumnar simnar. Og Kristjián Jónsson drakk sig í hel, af því að hann fann aidrei tilgamg lífsinis. Þetba voru allt yndislegiir mienn, gáfuðustu snffiimgar heims- ins. Og þeir voru fyrirmyndin, sam fiasit uppvaxandi séní kepptust eft- ir að Ikjast á fyrstu fimimibán ár- uim alldarinnar“ Imn í meginfrásögn sína feffir Þórbergur heila þætti um ýmsa einkeninilega menn og örlög þeirra. Þetta er að vísu nokkur igailllii á formi bókarinnar, en þess- öir útúrdúrar eru oft afar skemmti- legitr. Þar má mefma sem dæmi frá- sögn um Jón Strandfjeld og Sólón í Siunfearí'ki, en þar stælir Þór- bergur á meistaralegan hátt hinin menimmgarvitaiiaga stíl bótomenmta gagmrýnienda. Em það eru ekki aðeims hinar iif- andi persónur bóikarinmar, sem gera bana að merfkiiegu lisbaverki. Aliar atburðalýsimgar eru ákaflega skýrar og málandi og sfeáldið feamn þá list að hefija iéitibvægia atburði upp í hæðir áhiriifamikls dirama eða stórkostlegs söflopleilks. Lýsimg- ar höfundar á umhverfi sírnu oig ölll'um áðstæðuim eru geysiniátovæm air og gefa frásögnimni trausbvelkj- andi hfliæ fyrir augum JeSamdians. Og máttú'rulýsö.inigair hans eru fagr- ar og fburðanmiikfllar eims og í skáM s'ögu. Yftiir frásöign bókarinin'ar hvíl- ir róleguir blær fjarlægmar rómian- tífcur, sem þó er haMið í Skefjum mieð góðflátlegrli kýmni, sem er eims og þungur straumur í gegn- uim alt verfeilð Stíl bófea'rimnar er afar mákvæmiur, mokfkuið margorð- ur, en Ifandi og eðl'iiegur Anmars sve'Mast hanm eftir geðblæ frá- sagnarimnar. Stunduim er hamn litt- aður íburðarmikiu skrauti, stund- um er hann þrunginn rómantík Mnma bláu fjaflla, annað veifið er hianm skoplegur og smálhæðimin og stundum er hamn glitramdi lýriSk- ur og viðkvæmur í takt við hjarta- sdlög tímans. Helzti vankantur þessarar bókar er form hemnar, sem er mjög köfl- ótt og ruglingsLegt. í þýðiugu bók- arinmar á erfliend mál er aðeins þeim þræði haldið, sem beimlínis fj'aliar um Þórberg sjátfan og 'lle'it 'hians að elskunni simni. f þessari mynid er bokin miklu heilsteypt- ara verk, en etolki jafnifjölibreybt og imargslumgið. Hin miikla ’bugmyndaauðliegð höfundar og ímyndunargáfa gerir honum erfitt fyrir að fela lýsingar sínar í fasta og knappa hielld. En í held er íslenzknr aðafll meiM- liegt listaverk sökum meistaraiegra mannilýsimga og atburðalýsingar, sitílsnil'ldar og opinskárrar hrein- sklnlL Á útkomuáni ísl'enzks aðalis birti Þóirbergur einnig fjórar merkar ritgerðir. Afmælisgrein hans uim Guðnýju Guðmundsdóbtur, Merk kona sextug, er elfeki aðeins stoieminitilieg iýsing sérstæðrar bonu, heldur einmig ágæt heimiM um Þóiberg sjálfam .Þá storifaði hanm frá Kaupmannahöf'n hið á- gæba Bréf til Itauðra penna (Rauð- ir pennar 1938), þar sem hamn ræðst á HaligrímiskirkjU'fargamð. Lofes ber að mefna Bamakrossferð- ir og Múgvitfirringarnar (Líflið, 3 og 4. 1938). Og árið 1939 bkti Þórbergur í Landmámi IngóMs lýs- inigu á Ifi reykvískrar allþýðu á síðara helmiingi nítjándiu aldar, Lifnaðarhættir f Reykjavík á síð- ara lielmingi nítjándu aldar. Þetta var 6—8 anlfea dtgerð Þá kom og út þetta ár Esperanto III. Haiustið 1939 vendir Þórbergur sínu fevæði í (fcross og ritar notoferar riitgerðir uim alllþjóðasbjórnimál Þær bktust í Refskák auðvaidsins 1939. Kvedkj am að þetssum rit'gerðum vair him firæga hengimgairsaga. Tl að sivaira þeliim oið'rómi redt Þórberguir Ihima ágælbu igrein Henging mín (Alþ.M. 4. ofet. 1939). Þessi grein er þrung- im beillagri reiði yfir ofbeMíi og igrimimdairæði fasismans í Pólllaindi og irðfevís vörn fydr imnrás Rússa í landið. Einhver varð til þess að 'hnýta í Þórberg vegna þessarar greimiar. Því svaraði Þórbeirgur með _spámamnle'giri og snjaliri grein I grasgarði forheimskunnar. Þórbergur segiist þar efefei vera komimúnisti og segir uim það mieð- al annars: ,,Ég er efeki ikoimimúndisti. Ern ég er sósíalisti. í raum rébbri er éig sósíalld'eimókrat, sem efldki hefuir verið feeypbnr til að svíkja sósíalisinann. En framair ölu öðnu er ég þó það, sem bezt ritaða blað FlramBÓiknarfilofcksiins kaf.lliaði miig í þá gömllu og góðu daga, þegar atlit var betra en í'haflidið: „Djarfasti þjónm samnleikans, sem nú er uppi með þjáðinmi og þó víðar væri lelt- að. (Dagur 26. nóvember 1925). Reflskák auðValdsins eir ammars iglæsitega sferi'fað verk og oft þrumglið spámannlegri miælsfeu. X>g í öHu hiinu milfela, póldtístoa myrkri þessaira ára var það nýjumig að fá alt í einu rit, þar sem him rarnn- safeandi Skynsemi réð ferðiinnd og Sianmar mál siftt með röfeum og söninunum Refskáfc auðvaldsins er tvíimælal'au'St með beztu pólitísku skrifum á ísliandi síðuistu árabugi. Skyldar þeissum greimmm eru Mn hæðma og snjaflla ri'tgerð, Sam- herjar Hitlers, er birtist í Tímariti máis og menningar 1911, og Stríðs- fréttir útvarpsins er korni í saima tímiariti árið 1942. Þeir sem senda Sunnu dagsblaðinu efni til birtingar, eru vinsam- lega beðnir að vanda til handrita eftir föng- um og helzt að láta vél- rita þau, ef kostur er. Ekki má þó vélrita þéttar en í aðra hverja línu. T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ 56G

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.