Tíminn Sunnudagsblað - 13.07.1969, Blaðsíða 4

*
Fleétfir fcleaidingiair, sem fcommfitr
eiru á efii ár, hatfa sé‘ð og notaö
heámiaigeirða skó úr heimafemgnu
©fml. Nú sjást iþessiir íslemzbu skór
efcki iliemigur. AIMt bera nú verk-
smiöjuumna stkó, margir a‘ð söntnu
íslenzíka, trausita og góða úr full-
ummiu, innflendu etfini, mgúlku og
failelgu, en aðrir útlemda að gerð
og etfmi, þar á meðail úr geirviefmi,
gúmi.
Þeir íslemzku sikór, sem hér vea'ð-
ur Itfiflls háttar rætt um, voru að
öflfliu leiyti heimil'siðnaður, aflltíma-
ílreibulr. Nauðsynlegt viar að vanda
afllllt, sem að 'því veaM laut, og það
tfiriá uppíhafi.
Efmið var skinm af búpemimigi,
rnautum, sauðum og lieistum, svo
cg sieQlsikimm, þar setn þesis varð afl-
elð. Þelbtia efmi var einu mafmii ntetfmit
skæðaskinn. Stórgripaskámm nefmd-
uiSt húðfir, nautShúð ,hrosshá, kýr-
Ihúð og svo voru sauðslkimm, ær-
Skinm, kálfskinm og laimibsbjór. Hið
fyrsta, sem við kom skinmaverkum,
var fflláming slkteppmummar. Varast
varð að skerða skimmið eða yzita
fliúðlag eða himmur bjötsims . Að
lökinmfl sflátrum vair húðim eða gær-
am breidd á rá eða grimd og Hátim
þorma Itils háttar,
Næsita verkið vair að raJka húð-
ima, hláma eða gæruma. Till þess
þuirtf'ti igóða birfu, og makstuirslhmítf-
uir þumflti að veúa biitgóðúr — bár-
befilttur. Húðim, sem átti að ralka,
viair lögð ofam við hrné viinistri tót-
ar, eámatt á bert hnéð, em aðör
höfðú noiíkurm hluiba húðlairámmar
umdir þeilm hfluta, sem verið var
alð iralka. Á hdnu hnénu höfðú miemm
þumram, helzt iháltfeflitam llamlbslbjór
tii að sflflpa hmfiifimm á. Svo var
Efleámlbrýni við hömddmia, sem var
motialð, etf með þuirtflti.
Næst var,-3filtum. Það verlk þurtfti
að vandla, því að þoll og emdimg
Skimina til fata og sfcóa þótti mjög
umdiir liituninmi bomin. Bl'ásteims-
Ifiitum vair algemig. Svo var eMitun,
sem var. talim betri. Hellulituð
kindaskiinn þóttu falleig í spariskó.
Blásteinslitun: Blásteinm var lát-
inm bráðma í heitu vatini, hrært í
á mieðám. Svo var húðin — skinm-
ið — iaigit á Tárétt góltf eða jörð,
blásteinisvatnimu köldu heflflft hægt
og jatfint yfir hoflidirosanin, jafmað
um með bumsta, saumtægsþvögu
eða öðru silíku, svo brotið vamd-
lega samam og láitið Ifiggja umdir
farigi eimn eða tvo daga.
Eirlitun: Eir, helzt plö'tur, stærð
eftir albvikum, líka etoiinág ma'glabút-
ar. Þeltta var tengt samian með
vfirspobta, hálftummiu baflli eðla við-
Ifilka ífltát hálftfylflt af keytu og hatft
í úthýsá. Eirimm svo Miiimm ldiggja í
■þessum legi moikkira daga, þá hatfði
banim femgið græntfeálbam lit. Þá var
húðttrn — skiminið, — sem lfita átti
Háitfið Ifiiggja í leginum í tvo eða
þrjá daga. Hreyft til öðlru hverju,
umz gögnflitað var, þá tekið upp úr
og láitdð hanga yffir íiátimiu á með-
aln ramm af því bleytam. Eirkippurm-
aæ vomu við og vfið tekm'ar upp úr
og lláitmar þomna tíma oig tima, svo
að spamsikgræna sialflnaðist á eiffimm,
siem sivo leystist upp og gekk imm
í sflcfinmið.
Hellulitur: Látimm remma í sjóð-
arndi vaitnd, svo kóflma í ífláti og
slkiimmfið l'átið vema í láitarflieigimum,
þar táfl var orðið svairt í geign. Þá
lálfflð bamiga yffir fflátimu á meðan af
þvlí manm.
Hefllluflffltur og blásiteimm fékkst í
verzilumium. Var aflflibatf mobað tifl lit-
umar vaðmáia og anmamra fateefna
— nauðsynjavara, sem tæplega
miáitti vanta.
Litum og aðra vemkum húða
anintaðiist húsbómdimm að jafnaði,
rnema hellluJitur var oftast í hönd-
um húsfreyju, emda smæn'i skinm
og bjómar Títaðir með homum.
Eftfir litum var húðim þurrkuð.
Sólliskim, helzt frostfllaust veður,
þumfti að vera eða að mámmsta
fcosti þumragOM. Stórgripshúð var
hæld — ti'ttuð — mót suðri á slétt-
am túm'baM, húsvegg eða þefcju.
Ffliestir áttu spe>rrur — befin, sem
hébu svo — till þeirma hluta. Anm-
ars varð að búa tl trétiitta.
Stuimdum voru húðir hældar á
girfind, þá lagðar yfir efstu rim og
tfittað með nögluim báðu megin
Saúðskirm nær alffltaf hæld á hús-
þi'l, hurð eða grimd mieð nögilum
eða vímbútum. Húðfin skylldi þamim
sem bezt og svo j'alfnit sem hægt
vöir. Þeigar húin var orðfin nógu
þumr, var hún tekim og þá oftast
hengd upp í efldhúsrjáfur, en reyk-
uirinm frá e'Idinum þóbbi gera skimm-
ið stæfllbara og siltbetra. Varast
varð þó að hitd frá effldinum næði
tdl hemmar. Stumdum vomu kimda-
skiinm bmeidd upp í eldhús, jafn-
vel ólituð og þumrikuð við meykimm
eimigönigu.
Það þótti heyrna til góðs bústoap-
ar að efiga birgðii' atf sk'æða'skimni,
enda vomi skimm og húðfir lemigi
gj'al'dmiðiH með öðrurn liandaurum
og verð ákveðið í verðlagssbrá ár
hwert, miðað vdð þumiga.
Nautisffleður var þolbezt til skæffa,
þar mæst kýrhúð, em hross-
húð mfik'llu Mtoairi. Skór úr góðu
sauðskfinmi emtust vel, til dæmis úr
hlrygglemgju.
Þelgair Mlþumrkuð húð var tefcin
til mottoumar, var húrn fyrst rist í
llemigjuir. Húm var lliöig© á slétt tré-
gótttf e'ða hurð, fymSt mæld út hrygg-
llemigjam, húm rist úr og svo næstu
llemigjmr sím hvoru m'egfin hryggjar
oig svo átfram. Yzt eru útnárar og
hemfimgar (tfótllleiggjiastoiinm).
Svo var að smflða skæðim. í því
etfhi varð að fáffla etfitáir fótestærð
þtess, eir stoóma átti að flá, otft var
krvairði (eða tommiustfioWkiur síðar)
mioteður vdð sflcæðasnið, em aligemgt
var og að motfa haindmál þammdg:
Spönrn og fingúir frá górni, upp að
EINAR SIGURFINNSSON:
Skinn, skæði og skór
604
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ