Tíminn Sunnudagsblað - 28.09.1969, Blaðsíða 21

SIGURJÓN SNJÓLFSSON:
Össurárdalur
Ossuirárdalutr heitir Mtil og fal-
C'gur dalur i Lóni, og reinniU'r Öss-
urá eftir Jionium Á þessuim dal eru
þrjátíu Örnefni. Örnefni hafa jaifn
an við eitthvað að styðjast, og er
ýmist, að þau eru dregin af nöfn-
um manna eða dýra, staðháttum
°g landslagi e'ða atvikum einhverj-
uím.
Ég neini hér aðeins fá ömefni
í landi Svínhóla í Lóni. Fyrir vest
an Svínhóiábæinn er heffir, sem
heitir Kollhelir, og fyrk botni
Össurárdals er hátt fjall, sem kal-1
að er Kollafell, og Kollavarp þar
náJægt. í oaglegu tali er Kollafel
n-efnt Fell. Þar hef ég fundið þrjár
tættur hlið við hiið, og hljöta það
að vera gamiar seltættur. Lítið fer
fyrir þeim, og aldrei héf óg grafið
í þær ti3 þess að forvitínast, hvað
niðri í þeim leynist.
Oddnýjarhjailli heitir etóinig upþi
hvítra manna. Verzlanirnar eiga
þeir ekki heldur, og engu er hald
i* jafnfast að þeim og áfengi,
enda eru drykkjukrár og pútna-
hús á hverj'U götuhorni. Hér fer
eins og til er sáð: Glæpir og of
beidisvierk haidast í hendur við
drykkjuskap og örbirgð, og yfir
alt tekur hatrið á lögregíunni,
sem iðulega verður fóJki að bana,
og sjálfu þjóðfélagimu, sem held
ur milljónum manna í slíkri eymd
og niðurlæigingu.
Það er gegnt þessu öllu. sem
Smrtu hOiébarðarnir hafa gert upp-
reisn, og 1 srjálfu sér þarf engan
að undra, þótt hin yngri kynslóð,
er nokfera menntun hefur hlotið.
bjósi fremur að Mta sverfa til
stáflis en búa við alfla þessa læg'
ingu, án þess að eygja nokkra von r
um betra Mf. En það magnar enn
andstæðurnar, því að bæði vald-
hafarnir og alflur sá fjöldl hvítra
manna, sem græðir á eymdinrii í
Sverttógjaihverfunum, telja sér
mieð réttu ógnað. Sú ógnun mun
þeiim sýnast þeim mun geigvæn
legri sem Svörtu hlébarðarnir fá
flieiri á sitt band. Enginn veit, tii
hvaða tíðinda getor dregið.
í svonefndum Tindi, ve^tan megtó
Össurár. í Svtó'hólum eiga aS hafa
búið Oddný og Kolli, og er af þeim
sú saga, að einhvern tírna, þá er
bóndi var ekki heirna, þá gerði
vonit veður. norðaustanirok og snjó-
kiomu. Bjó Oddný sig og lét þau
orð faffla, að hún ætlaði að fara
að leita sauða Kolfla síns. En svo
stóð á, að iiún hafði fyrir skömmu
alið barn og hafði ékki jafnað sig
að fullu eftáir bairnsburðinn. Er
skemmst af því að segja, að hún
kornst upp á Oddnýjarhjalla. Hafði
hún ofreynt sig og Múðran.n tl
bana á hjafflanum. Kolli var á heim-
léið í þassu sam-a veöri, komst í
Kofflaiheffli r og settist þar að. Hafð-
ist hiaimn þar við um nóttina, því
að hann treysti sór ekki heim tffl
.bæjar, þótt ekki væri þarngað neana
túttugu mínútna gangur. Lifði
hanin nóttin? af.
Þetta segir þjóðsagan.
Ég fer ernu sinmi á hverju ári
að skoða daflimn mtóm, þar sem ég
sat í fimm sumur yfir kvíaám í
æsku, auk þess sem ég á þar mörg
spor í fjaligöngum haust og vór.
Elsfculeg hjór. bjuiggu í daluuin og
sfcemmfu mér með þýðri rödd
sinmi. Þetta voru sófliskríkjur í faffl
egurn sumaiMæðuim. Aldrei farnn
ég samt breiðrið þeirra né eggin,
enda leitaði ég þeiirra Mtið, því að
ég vldi ekkj gera fuglunum á-
troð'ntóg. Fn öfll suimrim héfldu þess
ar sólskrí'kjur sig á sama stað. Ló-
am söng líka oft fyrir mig, og mik
ið yndi hafði ég af blessuðum fugl-
unum.
Efcki var yandalaust að sitja kvía
ær. Ég tékk nákvæm fyrirmæli
um það, hvernig ég átti að haga
mér. Mér var tekinn vari fyrir því
að reka þær hairt, og humdbeita
máttd ég þær ekki É.g átti að lofa
þeim að fara vitt uim yfirsetupláss
ið og vaka þó yfiæ því, að engtó
þeirra týndist. í stuittu máfli sagt:
Ég áitti að leysa sitairfið af hemdi
með trúmemmsku og nærgætmd.
Það held ég, að ég hatfi efnt.
Klukkutíma ferð var heim. Mest-
ur vandi var að koma á bóldð á
réttorn tínia þvi að ekki hafði óg
neitt úrið. Mér var sagt, að ærn-
ar myndu gefa mér vísbendingu
uim það, t-vað tímamum Mði. Þær
legðust Klukkam tóltf á hádegi og
síðam aiftur klufckam þrjú og klukk-
am sex. Það var dálítið einkenmi-
Jlegt, að ærnar skyldu fara svo eft
ir eyktum Þegar tl sólar sá, þurfti
ég ekki að treysta á tímaskyn ánma.
Þá vissi ég upp á hár, hvað tíman _
um leið. En þeir dagar voru larng-'
ir og leiðmiegir er þoka grúfði
yfir, og seinit siluðust stundirnar
áftnam, þegar gekk á með skúrum.
Eimu sinni vai ég látimm hafa
með mér snældu og stóran hnykil,
sem ég át‘i að tvimma .En ég var
l'atuir við það verk, og kom ekki
tffl þess, að ég væri oftar sendur
í yfirsetu rneð þess háttar. Ég af-
tðk alveg að vera með snældu í
simiaflamennsku.
Fyrir som það einu sinmi, að ég
varð svo hræddur, að ég iagði atf
stað heim með ærnaT um miðjan
dag. Þetta var á túnaslætti. Þrumu-
veður skal'i yfir með steypiregni,
og það druridi í fjölunum eins og
væru þau að rifna. Þetta var ó
venjufliegt á þeim árstíma o,g það
var komið á rnóti mér að heitóan
í Össurá eru sex fossar, og
skemmti ég mér við að horfa á
vatnið, þsgai það steyptist fram af
bergi og bru'ndi niðuir í hyljima.
Skál'd hafa orí failllega urn fossana,
og vel herur vatoimu unmizt, því
að hefflar eru 1 bergið umdir þeim,
sumir litlir og aðrir stærri.
Fremst > dalmum, ekki lamgt frá
bænum, e.ru fcveir fossar. Mér er
það minmsstætt frá umgltogsárun-
um, þegar við vorum eitt sinm að
koma heim atf engjunum. Óþurrk-
ar höfðu genigið, og var orðið mik
ið hey umdir Þá segir öfldruð kona:
„Nú fer að koma þerrir — það
hvín í fossinum“
Mér þétci það kyniegt etf, foss-
inm hefði áhrif á veðurfarið eða
vissi, hvað i vændum var. Þetta
fór þó ecr.s og gamla konan sagði:
Daginm e,-tir var komimm þerrir, og
það var þun-kur í marga daga Það
er sem sé margc 1 náttúrummar ríki,
sem fara má effcir eða hafa tl
marfcs, ef menm veita því nægjam
Jiega etftlrtekt
Ærnar voru riafðar inmi hjá
Kol'lflieffli m nætur, og þangað
var óg látinn refca þær á kvöldin.
Þegar leið á sumar og kvöldsett
var orðið er ég hrfði rtkio þær
inm eftir, tók ég tiii fócamma hekn.
Mér stóð sfcuggur af Kollhelfl, þeg-
ar skuggsýnt vai orðið. Líklega
T I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
765