Tíminn Sunnudagsblað - 02.11.1969, Qupperneq 20

á Hólum, Ólafssonar biskups í
Skálholti, Gíslasonar. Séra Þorkell
Ólafsson var raddmaður mikill og
segir um hann í Annál 19. aldar,
að hann hafi verið talinn mestur
söngmaður sinnar fcíðar í Hóla
stifti, og ef til vill á öllu íslandi,
bæði að raustu og kunnáttu. Sagt
er, að einhverju sinni á efri árum
sr. Þorkels, en hann varð maður
garnall, hafi hann og sr. F'ríðrik
Þórarinsson prestur í Viðidals-
tungu, sem var 25 árum yngri og
hinn mesti raddmaður, setið að
sumtoli og sungu þá mikið, en er
sr. Þorkell tók að mæðast kvað
hann þetta:
„Þegar við hittumst himnum á,
hvorugur verður móður.
Og saman skulum syngja þá.
séra Friðrik góður.“
Þorkell maður Ingveldar andað-
ist fjórum árum eftir giftingu
þeirra, frá fcveimur ungum börnum,
Finnboga á fjórða ári, og Ingigerði
Gróu, á þriðja ári. Finnbogi Þor-
kelsson lærði trésmíði vestur í
Ólafsvík og kvæntist. þar Karólínu
Arngrímsdóttur. Þau áttu fjögur
börn, og fluttu vestur til Winnipeg
í Kanada um síðast liðin aldamót.
En Ingigerður Þorkelsdóttir giftist
Hjalta Jóhannssvni frá Víðivöllum
í Staðardal. Bjuggu þau á nokkrum
stöðum, bæði sunnan og norðan
Steingrímsfjarðar, en lengst í
Vatnshorni í Þiðriksvalladal. Þau
eignuðust fjóra syni, en tveir
þeirra dóu ungir, annar af slvsför-
um.
XI. Björn Björnsson (f- 1809,
d. 1908). Hann var frægur söng-
maður, eins og Sæmundur toróðir
hans og þeir frændur fleiri, skrif-
ari ágætur og bókbindari, vel hag
orður og fróðleiksmaður mikill.
Var hann um áratugi forsöngvari í
Tröllatungukirkju og er mælt. að
ef hann forfallaðist og gat ekki
mætt til starfsins hafi kirkjugest-
um fundizt sem enginn söngur
væri. Svo hefur verið sagt um -söng
þeirra bræðra, Björns og Sæmund-
ar, að enda þótt röddin væri mikii
bæri hitt þó meira frá, hve blæ-
fögur hún var. BjÖrn vann á búi
foreldra sinna, þar til hann kvænt-
ist og fór sjálfur að búa á Klúku
í Miðdal, þar sem faðir hans hafði
þá verið við búskap að undan
förnu. Fer sr. Björn um það svo-
felMurn orðum: „Vorið 1848 hafði
ég verið hér fyrst við búhokur
þrjú ár, síðan tvö ár sem grashús
maður, með konu minni háaldr-
aðri og lasburða, hjá syni okkar
elskulegum, Birni. sem tók við kot-
inu í fardögum 1846 og byrjaði
búskap. Hafði hann aldrei fyrr úr
okkar brauði farið. heldur stöð
ugt og vel þjónað.“
Að líkindum hefur Björn ekki
haft annað kaup hjá föður sínum,
en nokkur kindaeldi og máski
hestfóður. Sem ungur maður er
hann sagður sparneytinn og sam-
hal-dssamur, og því græðzt nokk-
urt fé á þeim árum. Og svo mikið
er víst, að þegar sr. Björn lenti i
vandræðum með að svara úti ofan-
álaginu á kirkjuna, þá lagði eng-
inn sona hans jafnmikið fram og
Björn. Gengið hefur sú saga, sem
ég trúi miðlungi vel, að á yngri ár-
um í föðurgarði hafi Björn keypt
brennivín á tunnum, og selt út aft-
ur í potta- og pelatali á vetrum,
er þrotnar voru vínbirgðir manna
frá sumarkauptíð. Þegar tunnurn
ar voru tómar orðnar, skírði Bjðrn
þær Þuríðar og orti sálma um.
Kvað þetta vera upphaf að einurn
þeirra:
„Þarna liggur Þuríður heitin, •
við þig var margur piltur
áleitinn,
af því þú varst fríð kona fundin.
Farðu vel, nú komin er stundin.
Meðan þinn ég mældi út svitann,
margan 9kiiding fallega litan
fékk ég, meðan fjörið var heitast.
Fjarski er, hvað fcímarnlr
breytast."
Séra Björn var hófsemdarmað-
ur og siðferðisgóður, eins og Sig-
hvatur Borgfirðingur segir um
hann, er því næsta ólíklegt,
að hann hefði litið brennivínsokur
hýru auga eða leyft það á heimili
sínu. Finnst mér sennilegra, að
þessa Þuríðarsátona hafi Björn ort
í orðastað annarra. tíl dæmis kaup
manna.
Næsti bær við Klúku er Gests-
staðir, sem eru aðeins innar i dalu-
um og liggja lönd jarðanna sam
an. Þegar Björn hafði búið á
Klúku í 15 ár og var liðlega fimm-
tugur að aldri, hóf búskap á
Gestsstöðum Daði Bjarnason, máð
ur um þrítugt, dugnaðarforkur
hinn mesti, óvílsamur og nokkuð
ágengur. Myndaðist snemma rígur
á miilli bæjanna vegna ágengni
Ðaða, e« Björn lét koma á móti
neyðarlegar vísur um nágranna
sinn. Þegar Daði beltti Klúkuland
orti Björn:
„Allt sér notar ágirndín
og sá handarsterki.
Yfir potar oddvitinn
okkar landamerki."
Á einhverjum stað í engjum
jarðanna, kvað lækjarsytra skilja
á milli slægjulanda K'lúku o|
Gestsstaða, vár þá venja Daða að
slá einnig bakkann Klúkumegin,
ein-s langt og hann gat seilzt til
með orfinu sínu rnegin frá, og taka
það hey einnig. Þá kvað Björn:
„Út hann réttir armana,
eru það fornir leikir,
og beggja megin barmanna,
bezt sem hundur sleikir.11
Á efstu árum sínum er rnælt, að
Björn hafi kveðið þetta:
„Eg man bezt mitt æsku vor,
ungdómsglaum við riðinn.
Önnur flest mín ævispor
eru sem draumur liðinn.“
Herdís skáldkona Andrésdóttir
hefur lýst Birni svo, þegar hann
var 74 ára gamall, að hann hefi
verið tæpur meðálmaður á hæð, en
knálegur og fjörlegur í öllum
hreyfingum. Ekki friður maður
sýnum, en svipurinn óvenju greind
ar- og góðiegur.
Á efri árurn sínum skrifaði
Björn upp atonanök, sem höfðu inni
að halda veðurspádóma eftir sjálf-
an hann, auk fcímatalsins. Að vlsu
fengust þá prentuð almanök eða
dagatöl og kostuðu ekki mikið, að
því er nú myndi talið. Samt sem
áður var það ti'l, allt fram á 2. tug
þessarar aldar, að einn og annar
fékk laglega skrifandi unglinga trl
að 9krifa upp fyrir sig dagatal, svo
að ekki þyrfti að kaupa prentað
almanak. Má í því sambandi minna
á Jón Sigurðsson forseta, sem á
æskuárum skrifaði upp dagatöl
fyrir nágranna sína og ritaði á eitt
þeirra þessa alkunnu vísu, er hann
hafði ort:
„Almanaksins skrifuð skrá
skal árstímann vísa
sómamanni seggjum hjá,
signor Jóni Kúlu á “
Raunar var þá ólíku saman að
jafna og síðari tímum, því að um
m
TÍMIN N — SUNNUDAGSBLAÐ