Tíminn Sunnudagsblað - 15.02.1970, Blaðsíða 16

Brjóstnæfa Sínu Ingimundardóttur.
minnzt hlýlega í smágrein, rit-
aðri af Þorsteini Gislasyni, þá-
verandi ritstjóra Morgunblaðs-
ins. Daginn eftir (5. ág. 1922)
ritar Guðm. Hannesson (vafa-
laust læknaprófessor) all-ítar-
lega grein um Stefán, í tilefni
afmælisins. Verður hér tekið upp
hið helzta, er hann segir um líf
og starf Stefáns. Guðmundur
segir, að snemma á Hafnarárum
sínum hafi bætzt íslenzkur pilt-
ur í íslendingahópinn, sem fljótt
hafi vakið athygli flestra, sem
umgengust hann. Ekki hefði
hann verið mikill á velli og í
enga skóla gengið annan en hinn
gamla góða skóla „uppeldis í ís-
Kanna Unnar Stefánsdóttur.
lenzkri sveit hjá góðu fólkl.“
Hann segir að Stefán hafi verið
fátækur og umkomulitill, komið
blátt áfram til að læra iðn, sem
enginn hafi þá lagt fyrir sig —
myndskurð. — Ekki hafi þá verið
siður að kalla alla listamenn,
sem gátu tálgað odd á blýant.
Engir höfðingjar eða mektar-
menn hefðu staðið að honum.
Piltur þessi hefði samt vakið
meiri eftirtekt en flestir stúdent-
anna, og orðið hverjum manni
vinsælli, jafnt hjá Dönum sem
íslendingum. Margt hefði stuðl-
að að því að afla honum vin-
sælda, en fyrst og fremst hið
góða skaplyndi hans. Ofðrétt
segir síðan:
„Hvar sem maður hitti Stefán
brosti hann glaðlega eða öllu
heldur hló hjartanlega. Iðaði all-
ur í skinninu %f; f jöri og hvat-
leik. Margt |leira hafði Stefán tU
síns ágætis. Var kurteis með af-
brigðum, tróð sér hvergi, fram,
talaði vel og .sanngjarnlega um
alla og hrósaði.mönnum oft fyrir
það sem hqnum þótti þeir vel
gera . . . ... Drengskáparmaður
var hann í öllum greinum."
Allt, segir hann, hafi leikið í
höndum hans. Tæplega hafi
þekkzt náttúruhagari maður en
hann. Strax á námsárunum
hafi hann óðara fengið orð á sig
fyrir hagleik og hraðvirkni á
hverju sem hann snerti. Honum
hafi verið allt hið sama, hvort
hann skar myndir með allskyns
galdrajárnum, heflaði, renndi
eða smíðaði í málm. Það hefði
verið eins og forsjónin hefði gef-
ið honum allar iðnirnar í einu í
vöggugjöf, og mikið listfengi í
ofanálag."
Matthías Þórðarson, fyrrum
þjóðminjavörður, kemst þannig
að orði um eignir þjóðminja-
safnsins, hvað listiðnaö snerti (I
Mbl. 26. apríl 1923):
„Hinn eini gripur, er taldist til
Listiðnaðarsafnsins, en það safn
er nú aðeins í fæðingu, er hin
hofðinglega gjöf Stefáns Eiríks-
sonar, stóllinn alkunni úr búr-
hvalsbeini, sem hann gerði 1911,
og sýndi þá á iðnsýningunni hér,
gerður af mjög miklum hagleik
og vandvirkni."
í Óðni 19. árg. 1923, er grein
um Stefán Eiríksson, eftir V.
(Vilhjálm Þ. Gíslason magister).
Þar segir hann, að tréskurður
ýmiskonar hafi verið allmikið
stundaður á íslandi, upp til
sveita, fyrr meir. Margt slíkra
muna séu á Þjóðminjasafninu,
bæði hús- og búshlutir allskonar.
Stórir hlutir og vandaðir hafi
einnig verið gerðir, svo sem
kirkjuhurðin á Valþjófsstað, er
sé á safni erlendis og þyki hinn
sérkennilegasti kjörgripur. —
Nokkuð hafi þó þessum tréskurði
hnignað á síðustu mannsöldrum,
en þó aldrei lagzt af með öllu,
enda hafi nokkrir þálifandi
menn, (1923) sem síðar hafi orð-
ið kunnir á öðrum sviðum, feng-
izt við hann í æsku sinni. Megi
þar m. a. nefna Einar Jónsson
myndhöggvara, sem fyrst hafi
fengizt mikið við tréskurð, og I
öndverðu farið utan til að leggja
stund á hann. Muni enn vera til
eitt af fyrstu verkum hans i
þeirri grein, kassi allstór, með
sofandi manní og Ijóni á lokinu.
Ennfremur megi nefna Þbrstein
Gíslason ritstj óra, sem hafi skor-
ið stóra mynd af Gunnari á Hlíð-
arenda í hertygjum. Sú mynd
muni síðar hafa borizt burt úr
landinu (til Englands).
Á sama tíma, er hér um ræðir,
hafi þó einn íslenzkur maður,
sem þótti hagleiksmaður mikill
heima í sveit sinnl, brotizt til
útlanda til að leggja stund á
þessa sérstöku iðn, sem sé Stefán
Elríksson. Hann hafi fyrst lært
hjá C. B. Hansen, sem rekið hafi
stærstu húsgagnaverksmiðju í
Danmörku. Áhrif dönsku kennsl-
112
T í M I N N — SUNNUOAGSBLAÐ