Tíminn Sunnudagsblað - 15.02.1970, Blaðsíða 6

skömmu eftir þetta, hann eftir fá
ár. Svo lá leið mín vestur í Húna-
vatnssýslu. Við Myklestad fórum
þar um samtímis, en fylgdumst Kt-
ið eða ekki að. í Strandasýslu vor-
um við saman, fórum ekki lengra
norður en að Óspakseyri. Marinó
Hafstein var þá sýslumaður
Strandasýslu og sat þar. Björn,
frændi minn í Lóni, sem fyrr var
nefndur, sá um böðun á Vestfjörð-
urn og Snæfellsnesi.
Frá Óspakseyri fórum við fjall-
veg og konium niður að Kleifum
í Gilsfirði. Fórum við næst um
Dalasýslu, mest sinn í hvoru lagi,
en þaðan var farið um Borgar-
fjörð. Ég sá urn böðun í öllum
hreppum Borgarfjarðarsýslu, en
Myklestad eða aðrir umboðsmenn
hans í Mýrasýslu. Þegar þessu var
lokið, var komið fram í desember,
og fórum við þá til Reykjavíkur.
Þar settist Myklestad að fyrst um
sinn, og ég var þar í nokkra daga.
Þá var það, að Páll Briem, sem
átti að verða bankastjóri í hinum
nýstofnaða íslandsbanka, veiktist
af lungnabólgu. Dag einn, þegar
ég kom heim til Myklestads, sagði
hann mér andlát Páls og hafði orð-
ið svo mikið um, að hann grét eins
og barn. Svona gat hann verið við-
kvæmur. Hafði orðið hrifinn af
Páli og talið sig eiga þar traust-
astan bakhjarl í starfi sínu, sem
Páll var.
— Og hvað svo?
—Skömmu fyrir jól sendi
Myklestad mig austur yfir fjaH á
fund sýslumanns Árnesinga, er þá
sat í Kaldaðarnesi. Það var Sigurð-
ur Ólafsson, faðir Jóns heitins,
skrifstofustjóra Alþingis. Átti ég
að fá þar upplýsingar, áður en böð-
un hæfist í Árnessýslu. í Kaldað-
aniesi var mér mjög vel tekið og
boðið að vera þar um jólin. Ég sá
um böðun í Ölfusi og kom aftur
í Kaldaðarnes á aðfangadag. Þar
var gott að vera. Sigurður sýslu-
maður var elskulegur maður, hæg
látur, en viðræðugóður og kunni
vel að gera að gamni sínu. Þar
voru þá synir hans, Jón, sem þá
mun hafa verið í skóla, og Har-
aldur, sem var taJsvert yngri og
lék á slaghörpu (pianó) og varð
síðar kunnur hljómlistarmaður og
átti heima í Kaupmannahöfn. Sig-
urður sýslumaður var líka mús-
íkalskur og lék á orgel.
Nokkrum árum síðar veittist
mér sú ánægja að geta tekið á móti
Sigurði sýslumanni, ásamt tveim
ferðafélögum 'hans, heima á Vík-
ingavatni. Þeia* voru að skoða sig
um í landinu, komu mieðal ann-
ars að Dettifossi og í Ásbyrgi. Að
gamni mínu gaf ég honum 80 tág-
arhöft, sem ég faafði brugðið í þess
um tilgangi. Vissi, að í_ Kaldaðax-
nesi voru hross mörg. Ég minnist
þess með þakklæti, að árið 1912,
þegar ég var staddur í Reykjavík
á leið á Vífilsstaðahæli, kornu þeir
feðgar að finna mig Þar, og gladdi
það mig mjög eins og á stóð.
Eftir jólin hóf ég aftur starf
mitt við að sjá um baðanir í
Árnessýslu. Myklestad var þá enn
í Reykjavík, en umboðsmaður hans
í sýslunni, ásamt mér, var Björn
hreppstjóri í Grafarholti. Ég var
við báðanir í Grimsnesi og Flóa,
en Björn í uppsveitum. Ráðgert
var, að við færum austur yfir
Þjórsá að lokinni böðun í Árnes-
sýslu. En áður en úr því yrði, bár-
ust þau tíðindi úr Rangárvalla-
sýslu, að bændur þar neituðu að
baða. Þá var Einar Benediktsson
skáld orðinn sýslumaður þar, og
gerðist hanm oddviti þeirra í
þessu máli. Sýslunefnd Rangæinga
samþykkti á fundi mótmæli gegn
böðuninni og gerði út sendiboða
til Myklestads til að tilkynna hon-
um mótmælin.
Myklestad brá skjótt við. Við
Björn fengum skilaboð frá honum
um að fara beint austur 1 Odda á
Rangárvöllum og bíða hans þar.
Þegar hann kom austur, kom sýslu
nefndin saman á ný í Kirkjubæ.
Munu menn þar hafa talið sig
eiga allskostar við lítt menntaðan,
útiendan bóndamann, er þeir
faöfðu svo glæsilegan og málsnjall-
an foringja sem sýslumaður var.
Þetta fór þó á annan veg. Mykle-
stad fór hægt í sakirnar, hlýddi
á mál manna og þybbaðist við.
Stóð sú umræða lengi. Þar kom
að Iokum, að því var við borið, að
þar í héraði fengist enginn til að
leggja hönd að svo illri meðferð
á skepnum sem böðun um hávet-
ur væri. Myklestad kvaðst taka
það trúanlegt, en sagði, að svo
margir hefðu nú iítið að gera í
Reykjavík á þessum tíma, að ger-
legt myndi að fá menn þaðan til
að framkvæma böðun í einni sýslu,
ef sýslan eða bændur vildu greiða
þeim kaup á meðan þeir væru að
heiman. Ekki leizt mönnum á það
og samþykktu, að böðunin færi
fram eins og annars staðar.
— Hvert fórst þú svo?
— Björn í Grafarholti sá um
baðanir í Rangárvallasýslu, en ég
var sendur austur í Vestur-Skafta-
fellssýslu. Mér eru í minni hinar
ágætu og vinsamlegu viðtökur,
sem ég fékk þar víða á gististöð-
um, bæði þá og árið eftir. Að lok-
inni yfirferð urn Vestur-S’kafta-
fellssýslu var böðun lokið um land
allt. Mér var þá falið að halda
áfram austur um land. Sýslumönn
um höfðu verið send fyrirmæli
um að láta fara fram kláðaskoð-
un í sveitum á öllu þessu svæði
og fylgjast þannig með, ef grunur
væri um, að kláði hefði komið upp
að nýju. Ég átti að láta sýslumenn-
ina vita um ferðir mínar og hvar
ég yrði á hverjum tíma, en þeir
að tilkynna mér, ef einhvers stað-
ar væri grunur um kláða. Átti ég
þá að skoða fé á þeim bæjum, sem
í Mut áttu. En til þess kom ekki,
því að hvergi virtist þá vera kláða
grunur. Ég fór norður á Fljóts-
dalshérað og þaðan yfir Fjarðar-
heiði til Seyðisfjarðar. Síðan með
„Kong Inge“, sem átti að koma við
á Húsavík, en fór þar fram hjá
vegna veðurs, svo ég varð að fara
með skipinu til Akureyrar. Lagði
ég strax af stað þaðan og fór fót-
gangandi austur í Kelduhverfi.
Maður, sem átti leið norður Iand-
veginn, tók við hestum mínum
eystra og kom þeim heim til min.
Það var nálægt miðjum marzmán-
uði 1905, sem ég kom heim i Vík-
ingavatn. Var ég þá búinn að vera
hátt á fjórða mánuð á ferð og bú-
inn að fara um allt landið, að und-
anteknum Vestfjörðum og Snæ-
fellsnesi.
— Varstu alltaf á þeirri gráu
frá Varðgjá?
— Já, en keypti annan hest til
viðbótar í Mýrdal af bókhaldara
hjá Gunnari Ólafssyni verzlunar-
stjóra, sem síðar var í Vestmanna-
eyjum. Sá hestur var dökkrauður,
og ég kallaði hann Skrám, af því
að hann hafði einhvern tíma meiðzt
og var hárið hvítt, þar sem meiðsl-
ið hafði verið. Þannig var það, ef
hestar meiddust undan klyfjum
eða reiðtygjum, að þeir báru þess
merki.
— Og á öllum þessum leiðum
varstu ókunnugur?
— Já, en stundum átti ég sam-
leið með öðrum, einkum landpóst-
uim, og einstöku sinnum fékk ég
fylgdarmann. Annars reyndi ég að
bjargast við það að fá kunnuga
menn til að segja mér til vegar.
102
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ