Tíminn Sunnudagsblað - 15.02.1970, Blaðsíða 21

Sigurður Björnsson á Kvískerjum:
Skipströnd á sönd-
unurn út af öræfum
II.
Rúmum þrem árum áður en
Margaret Clark lauk sinni síðustu
ferð, strandaði annar togari við
sandana út af Öræfum. Sá togari
var þýzkur og hét Marz.
Fólkið á austurbæjum 1 Öræf-
um (Hnappavöllum, Fagurhóls-
mýri og Hofsnesi) vaknaði þegar
klukkan var að ganga þrjú að
morgni 6. maí 1930 við það, að
eimflauta var þeytt ákaflega. Var
þegar farið að horfa til sjávar og
sást þá, þrátt fyrir nokkra þoku
til hafsins, að togari rnyndi strand-
aður austarlega á Fagurhólsmýr-
arfjöru. Var þá þegar brugðið við
og haldið á strandstað frá fyrr-
nefndum bæjum.
Þegar á fjöruna kom, sást, að
togarinn var strandaður um þrjá-
tíu faðma frá landi og ruggaði
nokkuð, þegar sjóar riðu á hann,
þótt brimið væri ekki mikið. Skip-
ið sneri stefni að landi og styttist
bilið milli þess og lands eftir þvi
sem fjaraði, en háfjara var klukk-
an sex.
Skipsmenn reyndu að láta taug
reka í land og bundu í því skyni
grannan kaðal við belg, sem þeir
vörpuðu útbyrðis. En hann barst
út frá skipinu, en ekki i land, og
varð því ekki að gagni. Klukkan
að ganga fimm hleyptu strand-
mennirnir niður bátnum og kom-
ust allir, þrettán að tölu, í hann og
gekk vel í land, þótt alda riði á
bátinn um leið og hann kenndi
grunns. En í landi voru vaðbuudn-
ir menn, sem tóku á móti bátnum,
og mun mega þakka þeim, að ekk-
ert varð að annað en það, að bát-
urinn laskaðist lítils háttar, sem
ef til vill hefur hent, þegar hann
lagði frá skipinu. Mönnunum var
nú komið heim að Fagurhólsmýri,
en þar er tvíbýli-
Seinna um daginn fóru tveir
rnenn, Helgi Arason á Fagurhóis-
mýri og Þorgeir Pálsson á Hofs-
nesi, út i fjöru til að gæta straads-
ins, og var ætlazt til, að þeir
reyndu að komast um borð og
hefðust við í skipinu næstu daga.
Skipstjórinn fór með þeim. Fleiri
fóru með þeim út í fjöruna, meðai
annarra undirritaður, þá innan við
fermingu.
Togarinn hafði færzt nokkuð
nær á flóðinu, og belgurinn með
tauginni var kominn svo nærri
landi, að Þorgeir náði strax i
hann. Línan var fest í stefni togar-
ans, og þegar komið var að há-
fjöru, var vætt nærri út að skip-
inu. Þó að kaðallinn væri í mjósta
lagi, komst Þorgeir eftir honum á
tábragði upp á akkerið, en þaðan
náði hann góðu taki á öryggis-
grindinni á hvalbaknum, og gekk
honum ve'l að komast um borð. Þar
fann hann hentugri kaðal fyrír þá
Helga og skipstjórann, sem varð
að fórna sínum háu og góðu stíg-
vélum til að komast um borð.
Um það leyti, sem þeir voru að
komast um borð, kom togari þarna
að landi og þræddi sund milli eyra,
svo nærri landi sem honum var
fært, og setti út bát. N ikkrjr
menn fóru í bátinn og reru í áttina
að strandaða togaranum. En i bát-
inn var fest sterkum kaðli, og
hafa þeir eflaust ætlað að reyna
að koma dráttartaug í strandið.
Þetta tókst þó ekki, en heppni var
að kaðallinn var sterkur, því að
þegar báturinn var nærri kominn
að Marz, reið alda undir hann og
sást niður í kjölinn úr landi, svo
að litlu mátti muna, að hann færi
ekki alveg um. Þegar þeir, sem
í togaranum voru, sáu þetta, drógu
þeir bátinn sem snarast út til sín,
tóku han,n um borð og héldu frá
landi.
Það tókst því betur fil þarna
en hjá Consul Dubbers, þegar
Margaret Clark strandaði. En lík-
ur eru til, að enn verr haf> tekizt
til, þegar ýzki togarinn Friilich
Albert strandaði á Skeiðarársandi
árið 1903, en það strand, eða hrakn-
ingar strandmannanna, er einhver
hinn hörmulegasti atburður, sem
gerzt hefur hér við sandana á
seinni öldum.
Þó er ástæða 'il að ætu að enn
hörmulegri atburður hafi gerzt í
sambandi við þetta strand. því að
um vorið rak þrjú lík á fjörurn-
ar, sem öruggt var um, að ekki
voru af því skipi (það fjórða gat
verið það). Enginn er nú til frá-
sagnar um það, hvort þessir menn
hafa verið af öðru skipi, sem far-
izt hefur þarna nærri landi, og er
þó kynlegt, að ekki skyldi reka
annað úr þv; en iíkin, eða að þeir
hafi verið af báti, sem reynt hefur
að koma taug í hið strandaða skip,
en hvolft og verið dreginn úr aft
ur, ef til vill þá mannlaus.
8. maí kom skeyti frá sýslu-
manni, en í því stóð að þýzkt eft-
irlitsskip ætti að koma daginn eft
ir og taka strandmennina, og vo”u
þá þegar ráðnir menn til að róa
með þá út í skipið. Voru það raun-
ar sömu menn og ráðnir höfðu
verið til að skipa upp vörum úr
Skaftfellingi. sem kom sama dag
og skeytið.
Ekki kom þó til, að Öræfmgar
þyrftu að koma strandmönnunum
um borð í skipið, því að sjóliðar
af því komu í land í tveim bátum,
og voru meðal þeirra menn, sem
eftir búningi að dæma hafa venð
hátt settir á skipinu. Þeir athug-
uðu Marz vandlega, og er líklegt, að
þeir hafi verið að meta, hvort borg
aði sig að reyna að ná honum á
flot. En ekki munu þeir hafa tal-
ið það svara kostaaði. þvi að eng-
in tilraun var gerð í þí átt. Sjór
var orðinn nokkuð vondur, þegar
þeir lögðu frá landi aftur en ræð-
ararnir voru þrautþjá'lfaðir og
gekk vel út. Þetta er eina dæmið
um, að strandmenn hafi komizt
sjóveg úr Öræfum (ekki tekið með
skip, sem varð aðeins fast, en losn-
aði aftur).
Eins og áður er sagt, fengu ör-
æfingar ekki vinnu við að flytja
strandmennina út í skipið, og
munu raunar lítt hafa harmað
það, en samt höfðu Þeir dálítið
gott af komu þessa stóra skips.
Öræfingum þótti skipstjóri Skaft-
fellings vera óþarflega l.andhrædd
ur, enda brá mikið við þegar ann-
ar tók við. Skaftfellingur lá fyrir
SÍÐARI HLUTI: MARZ OG LORD STANHOPE
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
117