Tíminn Sunnudagsblað - 13.06.1971, Blaðsíða 21

Þai var hungurverk-
fallii, sem hreif
Örvæntingarúrræði fólks, er bjó
fjarri miðstöðvum valdsins
Stóri-Blásjór er lítiS þorp norð-
arlega í Svíþjóð, rétt við norsku
landamærin. Þar fögnuðu menn
vorinu með kampavíni og kynstr-
um af mjölgraut. Þorpsbúar, um
tvö hundruð að tölu, höfðu sem sé
unnið frægan (og verðskuldaðan)
sigur, hnekkt fyrirætlunum stjórn-
valda suður í Stokkhólmi og losn-
að við að hafa ríkisstyrki sér til
framfærslu.
í Stóra-Blásjó eru verkfærir
karlar innan við fimmtíu, og í vor
höfðu þrjátíu þeirra enga vinnu
fengið síðan í fyrrahaust, er lokið
var smíði orkuvers þar í nágrenn-
inu. í síðari hluta febrúarmánaðar
í vetur var úti sá tími, er hinir at-
vinnulausu menn áttu rétt á
atvinnuleysisstyrkjum, og þá var
fólkinu sagt, að það ætri ekki nema
um tvennt að velja: Að yfirgefa
heimabyggð og flytjast eitthvað
suður í land, þar sem vinnu var
að fá, eða lenda á ríkisframfæri.
Heima fyrir var ekki annað að lifa
á en smálandskikar, margir illa til
ræktunar failnir, því að þarna er
jarðvegur grýttur og torunninn.
Fn fólkið vildi hvorugt þekkj-
ast, brottflutning né ríkisfram-
færslu. Það neitaði að flytjast burt.
og það vildi vera laust við ölmus-
ur. Menn minntust þess, að fyrir
síðustu kosningar hafði sjálfur for-
sætisráðherrann komið þarna norð
ur eftir og látið mynda sig i kop-
arnámu í Stekeniokk með haka
reiddan um öxl, en þá voru uppi
miklar ráðagerðir um stórfellda
koparvinnslu á þeim slóðum. Eft-
ir kosningarnar vitnaðist það fyrst,
að verkfræðingar teldu námagröft
þar ekki geta borið sig. Áætlun
hafði einnig verið gerð um nýjan
og góðan veg á þessum slóðum,
og nú heimtuðu atvinnuleysingjar
Stóra-Blásjó, að hann yrði gerð-
ur, hvað sem koparnámunni iiði,
svo að þorpið gæti þó hagnazt á
ferðamönnum, sem þangað kæmu,
ef leiðin væri greiðfær.
En það var gamla sagan: Þeim,
sem bjuggu fjarri miðstöðvum
valdsins, gekk illa að láta yfirvöld-
in í Stokkhólmi taka mark á sér.
Enginn hefði gefið því gaum. þó
að þorpsbúar hefðu með tölu efnt
til einhverrar göngu á götu á
heimaslóðum, því að þar höfðu
þeir ekki við neinn að deila. Þess
hefði hvergi verið getið, hversu
lengi sem þeir hefðu staðið með
kröfuspjöld á þorpstorginu, og sízt
af öllu hefði slíkt raskað svefnió
höfuðborgarbúa. Eitthvað urðu
þeir samt að gera, er vekti þjóðar-
athygli, ef þeir áttu ekki að láta
fótum troða sig — eitthvað, sem
kæmist í sjónvarp og á forsíður
fréttablaða. Annars var úti um þá.
Niðurstaðan varð sú, að tuttugu
og fjórir atvinnulausir þorpsbúar
á aldrinum átján til sextíu ára
báru dýnur í samkomuhúsið í
Stóra-Blásjó, lýstu því yfir, að þeir
myndu svelta sig, unz málefnum
þeirra væri sinnt, og lögðust síð-
an fyrir. Konur þeirra tilkynntu
litlu siðar, að þær myndu taka við
og svelta sig, er karlmennirnir
örmögnuðust.
Það var eins og við manninn
mælt: Stóri-Blásjór komst á allra
varir, og ekki voru margir dagar
liðnir, er bréfum og símtölum í
þorpið fjölgaði heldur betur.
Hundruð manna beggja megin
landamæranna vildu láta í. ljós
samúð sína, og fréttamenn blaða
og útvarps ruku upp til handa og
fóta, því að hér gat hnífur þeirra
komizt í feitt.
Stjórnarvöldin voru samt þung
fyrir. Þau vitnuðu til þess, að Sví-
þjóð væri eitt fárra landa í heim-
inum, þar sem enginn þyrfti
að svelta. En þeim gáfust engin
grið. Fyrr en varði voru fleiri
fréttamenn búnir að taka sér ból-
VIÐ CLUGGANN
Áhugi á ættfræði hefur auk-
izt stórlega í Svíþjóð í seinni
tíð. Margir telja, að þetta komi
í kjölfar mikilla mannflutninga
úr strálbýlum héruðum í borg-
irriar. Fjöldi fólks flæmist burt
úr þeim landshlutum, þar sem
ætt þess hefur staðið djúpum
rótum, og þegar til lengdar
lætur, finnst mörgum sem þeir
séu sem rótarslitinn vísir í hinu
nýja umhverfi. Þeir finna til
umkomuleysis í margmenninu.
Einstaklingurinn á þar í vök
að verjast á allt annan liátt en
í strjálbýlinu, og nafn hans og
manngildi er þar fæstum kunn-
ugt. Andsvar margra verður að
leita uppi ættartengslin og
hugga sig við ættarskrána, sem
sýnir, að hann er þrátt fyrir
allt kvistur á miklum meiði.
En öðrum þræði birtist hér
eitt dæmið um margþætt
viðbrögð almennings við drott
invaldi véla og iðnvæðingar.
Fornleifafræði, þjóðháttafræði
og náttúruvernd hafa nú miklu
meira aðdráttarafl en áður í
öllum þeim löndum, þar sem
iðnþróun hefur verið ör, og
varðveizla alls, sem áður var,
verður áhugamál fleiri og fleiri
manna.
festu í samkomuhúsinu í Stóra-
Blásjó en þeir, sem þar lágu í
svelti á dýnum sínum og neyttu
einskis nema vatns og ofurlítils
eins af ávaxtasafa. Fleiri og fleiri
snerust á sveif með þorpinu nauð
stadda, og loks tilkynnti samgöngu-
málaráðuneytið, að allmörgum
milljónum króna yrði varið til
vegagerðarinnar umdeildu í sum-
ar. Þá voru níu sólarhringar liðnir
frá því þessar aðgerðir hófust og
margir mannanna orðnir nokkuð
magadregnir og máttfarnir.
Það mega sænsk stjórnvöld eiga,
að þau ætla að efna loforð sitt. og
er það meira en sagt verður um
suma stjórnarherra aðra. Þess
vegna var allur mjölgrauturinn
soðinn og kampavínsflöskurnar
keyptar. Skál fyrir þeim, sem efna
loforð sín — jafnvel þótt þeim sé
þröngvað til loforðanna.
TlMiNN
SUNNUDAGSBLAÐ
525