Morgunblaðið - 24.04.2004, Blaðsíða 42

MINNINGAR
42 LAUGARDAGUR 24. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Már Haraldssonfæddist á bænum
Stóru-Mástungu í
Gnúpverjahreppi 24.
ágúst 1953. Hann
lést á líknardeild
Landspítalans
fimmtudaginn 15.
apríl síðastliðinn.
Foreldrar hans eru
Haraldur Bjarnason,
f. 30.11. 1924, og
Ragnheiður Haralds-
dóttir, f. 7.5. 1931.
Þau voru búendur í
Stóru-Mástungu en
eru nú búsett í
Hveragerði. Systkini Más eru
Vaka, f. 29.8. 1952, búsett í Kópa-
vogi, Haukur, f. 21.7. 1956, búsett-
ur í Stóru-Mástungu, Bjarni, f.
22.10. 1963, búsettur í Stóru-Más-
tungu, Kolbrún, f. 13.4. 1965, bú-
sett í Mosfellsbæ, Ragnar, f. 14.7.
1967, búsettur í Mosfellsbæ, og
Örn, f. 26.8. 1973, búsettur í
Reykjavík. Hálfbróðir Más, sam-
feðra, er Þórir, f. 27.2. 1948, bú-
settur í Reykjavík.
Eftirlifandi kona Más er Mar-
grét Steinþórsdóttir, f. 18.4. 1946.
Foreldrar hennar eru þau Stein-
unn Matthíasdóttir, f. 8.11. 1912,
d. 6.2.1990, og Steinþór Gestsson,
f. 31.5. 1913, frá Hæli í Gnúpverja-
hreppi. Börn Más og Margrétar
Belfast á Írlandi. Kona hans er
Ásdís Finnbogadóttir, f. 29.8.
1971, og eiga þau tvö börn.
Að lokinni hefðbundinni skóla-
göngu fór Már í Menntaskólann á
Laugarvatni og útskrifaðist þaðan
sem stúdent árið 1973. Már og
Sigurveig bjuggu í Kópavogi frá
árinu 1973 þar til þau skildu árið
1978. Á þeim tíma vann Már ýmis
störf, þó einna mest í jarðvinnu
hjá Loftorku. Einnig stofnaði
hann verktakafyrirtækið Hlaðir
ásamt föður sínum. Már sneri sér
að búskap árið 1978 á búi foreldra
sinna, Stóru-Mástungu, en flutti
að bænum Háholti árið 1980 eftir
að hafa kynnst eftirlifandi konu
sinni, Margréti, sem bjó þar fyrir.
Már starfaði lengi að sveitar-
stjórnarmálum, var í hreppsnefnd
Gnúpverjahrepps í tólf ár og varð
oddviti sameinaðs Skeiða- og
Gnúpverjahrepps árið 2002. Hann
leiddi meirihluta hreppsnefndar á
umbrotatímum þegar áform
Landsvirkjunar um Norðlinga-
ölduveitu voru til umfjöllunar.
Barðist Már gegn þeim fram-
kvæmdum alveg fram á síðasta
dag. Auk bústarfa og hrepps-
nefndarsetu átti Már sæti í Þjórs-
árveranefnd og ýmsum nefndum á
vegum Samtaka sunnlenskra
sveitarfélaga. Már var foringi í
eftirsafni allflest haust frá árinu
1990, og fjallkóngur árin 2001 og
2002.
Útför Más fer fram frá Skál-
holtskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30. Jarðsett verður á
Stóra-Núpi.
eru Bjarni, f. 30.6.
1983, unnusta hans er
Bryndís Eva Óskars-
dóttir, f. 22.12. 1985,
og Ragnheiður, f.
12.6. 1985, þau búa í
foreldrahúsum. Stjúp-
börn Más eru Stein-
þór Kári Kárason, f.
16.8. 1967, búsettur í
London í Englandi,
kona hans er Þor-
gerður Björnsdóttir,
f. 14.11. 1970, þau
eiga tvær dætur; Sig-
urður Kárason, f. 6.5.
1972, búsettur í
Brautarholti á Skeiðum, kona
hans er Eygló Jósephsdóttir, f.
26.2. 1973, þau eiga tvö börn;
Birna Káradóttir, f. 27.2. 1975, bú-
sett í Gunnarsholti, hennar maður
er Sigurður Óli Kristinsson, f. 3.6.
1975, og eiga þau eina dóttur.
Fyrri kona Más er Sigurveig
Sigurðardóttir, f. 22.9. 1952, bú-
sett á Akranesi. Foreldrar hennar
eru þau Sigurður Sigurðsson, f.
28.4. 1926, d. 31.1. 2003, og Sæ-
unn Andrésdóttir, f. 20.11. 1930,
búsett í Vonarholti á Kjalarnesi.
Már og Sigurveig áttu saman einn
son, Viðar, f. 18.6. 1974, búsettur í
Reykjavík. Sonur Sigurveigar og
fóstursonur Más er Sigurður Sæv-
arsson, f. 24.12. 1971, búsettur í
Ei vitkast sá, er verður aldrei hryggur,
hvert vizku barn á sorgar brjóstum liggur.
Á sorgarhafs botni sannleiks perlan skín,
þann sjóinn máttu kafa, ef hún skal verða þín.
(Steingr. Thorst.)
Það er ekki laust við að það hafi
verið blendnar tilfinningar sem bærð-
ust í brjóstum okkar systkina á haust-
dögum árið 1980 þegar Már flutti til
okkar heim í Háholt.
Mánuðina á undan hafði hann vanið
komur sínar til mömmu en við héld-
um að sóttin myndi rjátlast af þeim og
Már léti af þessum heimsóknum.
En heill og heiðarlegur gekk hann
okkur í föðurstað og tók okkur,
hverju með sínu sniði, af alúð og nær-
gætni og varð okkur fljótlega ljóst að
þessi ráðahagur hans og mömmu
væri okkar gæfa.
Það var auðvelt að leita til Más um
hvað sem var og hann var óþreytandi
að styðja okkur með ráðum og dáð í
því sem við tókum okkur fyrir hend-
ur. Stundirnar með honum í útihús-
unum að loknum gjöfum eru okkur
ógleymanlegar; þegar hann af sinni
alkunnu rósemi og yfirvegun, tróð í
pípuna, hlustaði á mann af athygli og
ræddi málefnið af víðsýni, kryddað
sínum fínlega húmor og saklausu sér-
visku. Hann gat rætt um allt milli
himins og jarðar og allt sem hann
sagði og gerði var vandlega ígrundað
og yfirborðsmennskan var honum
ekki að skapi. Tískusveiflur höfðu
engin áhrif á hann, hvort sem um var
að ræða þjóðmálin, hestamennskuna
eða daglegt amstur. Hann hélt ávallt
áfram sinni leið, rökfastur og mál-
efnalegur með góðan skilning á því
sem hann fékkst við hverju sinni.
Ekki breyttist þetta þegar barna-
börnin fóru að koma og vildu helst af
öllu vera með honum öllum stundum,
nutu þau þá þolinmæði og umburð-
arlyndis afa síns þegar margar litlar
hendur vildu hjálpa til við útiverkin. Í
þeim hópi verður afa Más sárt sakn-
að.
Elsku mamma, mikið getur veröld-
in verið óréttlát og örlögin grimm og
miskunarlaus á stundum en við höf-
um hvert annað og allt það sem hann
Már gaf okkur sem er svo dýrmætt
og mun fleyta okkur yfir gjána sem
fyrir framan okkur er og virðist svo
óskaplega djúp og breið.
Hann hvarf oss í rökkrið, heimtur af
óvæntu kalli,
og heiðar og runnar og lækir minning
hans geyma,
störin og fífan, blundandi blóm á fjalli,
bláklukkan smá á þúfnakollunum heima.
(Ólafur Jóh. Sig.)
Við kveðjum kæran stjúpföður
okkar með sárum söknuði en umfram
allt kæru þakklæti fyrir allan þann
kærleika og umhyggju, vináttu, um-
burðarlyndi og traust sem hann sýndi
okkur allan þann tíma sem við feng-
um að njóta nærveru hans.
Blessuð sé minning Más Haralds-
sonar.
Steinþór Kári,
Sigurður og Birna.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum
lífsins degi,
hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem
gleymist eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að
kynnast þér.
(Ingibj. Sig.)
Guð blessi þig, kæri bróðir.
Kolbrún.
Sagt er að Haraldur harðráði Nor-
egskonungur hafi látið þau orð falla
um Gissur Ísleifsson biskup í Skál-
holti að úr honum mætti gera þrjá
menn, víkingahöfðingja, konung eða
biskup, en til biskups væri hann best
fallinn. Þessu lík ummæli eiga við um
Má Haraldsson mág minn, vin og vel-
gjörðarmann, svo fjölþætta hæfileika
hafði hann til að bera, skarpgreindur,
stefnufastur og framsýnn. Hann hefði
þó sennilega seint valið að verða bisk-
up, við skulum því setja „bóndi“ í stað
„biskups“. Til þess starfs var hann
e.t.v. best fallinn, umhyggjusamur,
þolinmóður og þrautseigur, eiginleik-
ar sem nýtast bóndanum vel við rækt-
un og verndun lands og alls lífs.
Þótt Már hafi verið sveitungi minn
alla tíð þá kynntist ég honum fyrst að
marki þegar hann kom í fjölskyldu
mína fyrir 23 árum. Þar beið hans það
erfiða verkefni að ganga þremur föð-
urlausum börnum systur minnar í
föðurstað. Það vandaverk leysti hann
af þeirri ljúfmennsku og hógværð
sem var aðalsmerki hans alla tíð.
Hans hlýja kímni og góða nærvera
hafði áhrif á allt hans umhverfi, heim-
ilið og heimilisfólkið. Nú eru þessi
börn vaxin úr grasi og hafa á þessum
síðustu erfiðu tímum miðlað Má af
takmarkalausum kærleika og nær-
gætni á þann sjálfsagða hátt sem
hann ávallt sýndi sínu samferðafólki.
Ég og börnin mín eigum Má og
Möggu og krökkunum þeirra ótal
margt að þakka. Það má segja að í
Háholti höfum við átt annað heimili
jafnt sumar sem vetur.
„Magga og Már eru fullkomnir
húsbændur,“ sögðu stelpurnar þegar
þær komu úr kaupavinnunni í Háholti
eitt haustið. Í Háholti ríkir glaðværð
og starfsgleði og þar tókum við þátt í
heyskap, sauðburði, smaladögum, út-
reiðartúrum á sumarkvöldum inn á
Fjall eða austur að Þjórsá. Á veturna
var farið þangað í heimsóknir, stund-
um í snjó og ófærð. Þá taldi húsbónd-
inn ekki eftir sér að skreppa í björg-
unarleiðangur. Margar hafa
ánægjustundirnar við eldhúsborðið
verið, þar sem alltaf er nóg rúm. Alla
greiðana, stóra og smáa, sem eru okk-
ur „þurrabúðarfólkinu“ svo mikils
virði veitti Már með ljúfu geði. Allt
þetta þökkum við af alhug og þó það
mest að hafa fengið að kynnast hon-
um.
Það hlýtur að vekja aðdáun allra
hvernig Magga, Már og krakkarnir
allir, Ragna, Halli og systkini Más
tókust á við erfiðleika síðustu mánaða
með órjúfanlegri samstöðu og kjarki.
Þeim skal öllum vottuð dýpsta samúð.
Mér er sem ég sjái Má brosa sínu
hlýja brosi og hlæja lágum hlátri þeg-
ar ég enn nefni hann og biskupana í
sama orðinu, en Jón Ögmundsson
Hólabiskup mælti svo um Ísleif Giss-
urarson Skálholtsbiskup: „Þá kemur
mér hann í hug er ég heyri góðs
manns getið. Hann reynda ég svo að
öllum hlutum.“
Jóhanna Steinþórsdóttir.
Allt í senn, góður vinur, frændi, ná-
granni og samstarfsmaður er fallinn
frá langt um aldur fram.
Ég kynntist Má ekki náið fyrr en
hann tók sæti í stjórn Hitaveitufélags
Gnúpverja. Fram að því var hann ein-
ungis eins og hver annar góður
frændi.
Að mörgu þurfti að hyggja í ný-
stofnuðu félagi þar sem ég undraðist
hversu fljótur hann var að setja sig
inn í málefni og einarður í allri
ákvarðanatöku. Oft hefur verið rætt
um að svokölluð Votumýrarvarkárni
hafi oft ráðið ríkjum í okkur Más-
tungnamönnum en það á allavega
ekki við um hann.
Seinna áttum við eftir að starfa
saman í sveitarstjórn um áraraðir og
sífellt komu betur í ljós hans afburða-
gáfur. Eftir að ég settist í oddvitastól
leitaði ég mjög álits hjá honum og alla
jafna var hann sem fyrr ótrúlega fljót-
ur að skilja hismið frá kjarnanum.
Már tók gjarna að sér erfiðu og
vandasömu málaflokkana, svo sem
skipulags- og byggingarmál sem oft
verða að tilfinningamálum innan
sveitar sem utan, en gegnum þessi
störf vann hann sér traust og virðingu
allra sem með honum unnu með af-
burða þekkingu og innsæi og skipti þá
ekki máli hvorum megin borðsins þeir
voru.
Hann var mikið náttúrubarn og
hafði sérstakt dálæti á óbyggðunum.
Ég komst nokkrum sinnum með hon-
um inn á afrétt bæði í leik og starfi og
hvað eftirminnilegust er eftirleit sem
við fórum saman í ásamt Árna í Þjórs-
árholti og Sigurði í Steinsholti.
Það var slarksöm ferð og löng og
eftir því sem meira reyndi á, þeim
mun betur virtist Már njóta sín.
Ég mun minnast Más sem hlé-
drægs persónuleika, hann var glaður
og orðheppinn í góðra vina hópi, en
fyrst og fremst var hann ákaflega
traustur vinur.
Fjölskyldu hans sendum við hjónin
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Bjarni Einarsson.
Við spyrjum drottin særð, hvers vegna hann
hafi það dularfulla verkalag
að kalla svona vænan vinnumann
af velli heim á bæ um miðjan dag.
(Jóhann S. Hannesson.)
Það er sárt að missa góðan vin sem
var sterkur og óaðskiljanlegur þáttur
í lífi okkar.
Við spyrjum ekki aðeins hvers
vegna Már Haraldsson var kallaður
frá miðju verki heldur líka hvers
vegna hann var kallaður, einmitt sá
sem við máttum síst missa frá þeim
mikilvægu verkefnum sem hann hafði
með höndum. Hann var bóndinn, odd-
vitinn, baráttumaðurinn, hugsjóna-
maðurinn og síðast en ekki síst hann
var heimilisfaðirinn. Á öllum þessum
sviðum vann hann að uppskeru eftir
margra ára og áratuga ræktun. Við
þörfnuðumst hans ekki aðeins til þess
að koma uppskerunni í hús heldur
vildum við líka að hann fengi að njóta
hennar lengi. En hvað er að njóta
uppskerunnar? Segir ekki margur að
hennar njóti maður best í því að afla
hennar og í verkgleðinni sjálfri?
Þannig getum við lengi velt fyrir
okkur tilgangi og inntaki þeirra
vinnustunda sem drottinn gefur okk-
ur og þeim árangri sem okkur auðn-
ast að ná á þeim skammtaða tíma.
Þær hugleiðingar og jafnvel niður-
staða breytir ekki þeirri sorg og bitra
söknuði sem fjölskylda hans, vinir og
samstarfsmenn bera nú í brjósti.
Þegar Már kvæntist frænku minni,
Margréti Steinþórsdóttur, fóru leiðir
okkar að liggja saman af og til. En
eftir að við hófum samstarf um skyn-
samlegar lausnir í verndun Þjórsár-
vera gengum við eina götu báðir. Það
samstarf hófst fyrir alvöru þegar um-
hverfisnefnd Alþingis fór í kynnisferð
inn í Þjórsárver í september 2001. Í
þeirri ferð nutum við fræðslu og leið-
sagnar Landsvirkjunar og Gnúpverj-
ar með Má og Margréti í broddi fylk-
ingar veittu okkur rausnarlegar
móttökur og ótæmandi fróðleik um
Þjórsárverin. Það var síðan haustið
2002 og veturinn allan fram til vors
2003 að samstarf okkar varð mikið og
samfellt allt þar til úrskurðir og nið-
urstöður aðila lágu fyrir um virkjana-
mál í Þjórsárverum. Viðfangsefni
þetta krafðist fjölmargra funda og
greinargerða. Verður það ekki rakið
hér nánar. En því er þetta nefnt hér
að framgöngu Más Haraldssonar í
þessum hluta Þjórsárveramálsins
verður að halda á lofti þó að hann hafi
fyrst og fremst unnið að málinu á öðr-
um vettvangi, þ.e. heima í héraði og í
sveitarstjórn sinni.
Viðfangsefnið krafðist gífurlega
mikils af Má. Allan veturinn kom
hann hvað eftir annað suður til
Reykjavíkur, átti fjölmarga fundi
með stjórnmálamönnum, þingnefnd-
um, sérfræðingum og fleirum, setti
sig inn í útreikninga og greinargerðir,
átti ótal símtöl og samráðsfundi. Eftir
því sem ég kynntist honum betur í
þessari vinnu urðu mér ljósari miklir
mannkostir hans. Þar bar hæst heið-
arleika, skynsemi, glöggskyggni,
stefnufestu og óbilandi þrautseigju.
Hann skynjaði stöðu mála afar vel,
einnig styrkleika og veikleika síns
eigin málstaðar, greindi aðalatriði frá
aukaatriðum. Hann aflaði sér óbland-
innar virðingar þeirra ráðamanna
sem hann átti samskipti við og er
ómetanlegt hversu vel þeir reyndust
honum. Í persónulegum samtölum er
mér glettnin einna eftirminnilegust
og aldrei heyrði ég hann fara illum
orðum um nokkurn mann. Framsetn-
ing hans og fas einkenndist af hófsemi
og kurteisi en engum duldist þekking
hans á viðfangsefninu og óbugandi
vilji að verja Þjórsárver fyrir ágangi
og um leið að benda með ábyrgum
hætti á aðrar færar leiðir. Hvaða
stjórnmálamaður sem er gæti verið
stoltur af þeim árangri sem hann náði
ásamt liðsmönnum sínum. Það fer vel
á því að slíkum manni verði reistur
minnisvarði inni í Þjórsárverum og að
sameinast verði um slíkt verkefni.
Veikindi Más voru reiðarslag fyrir
Margréti og aðra aðstandendur. Fá-
tækleg eru orðin sem við berum fram
þeim til huggunar en víst er þó að
hvert og eitt okkar stendur þétt með
þeim sem þyngsta bera sorgina.
Síðasta samtal okkar Más var núna
fyrir skömmu. Enn voru það Þjórs-
árverin sem voru umræðuefnið og
enn var hugur hans og hugsjónir þær
sömu. Þeir sem eftir koma munu
ríkulega njóta góðrar uppskeru Más
Haraldssonar enda þótt drottinn hafi
kallað hann heim frá verkum um
miðjan dag.
Ólafur Örn Haraldsson.
Það er alltaf þungbært þegar fólk
deyr á miðjum aldri eða fyrr, frá
hálfnuðu lífsstarfi og frá ungum
börnum og annasömu lífsstarfi. Þann-
ig var það með Má í Háholti. Hann
varð fimmtugur 24. ágúst 2003, en
lést eftir erfið veikindi 13. apríl síðast-
liðinn.
Már var af góðu bergi brotinn.
Móðir hans var Ragnheiður dóttir
Soffíu Bjarnadóttur Melsted frá
Framnesi á Skeiðum, af miklu hæfi-
leikafólki komin, m.a. í söngmennt, og
föðurætt Más var annálað hygginda-
fólk í búskap og er þar fremstur í
flokki afi Más, Bjarni Kolbeinsson
bóndi í Stóru-Mástungu, formaður
Búnaðarfélags Gnúpverjahrepps í 31
ár og bóndi þar í 60 ár rómaður af
miklum dugnaði og framsýni.
Amma Más og kona Bjarna Kol-
beinssonar var Þórdís Eiríksdóttir
frá Votumýri á Skeiðum, glæsileg
kona og einstök mannkosta mann-
eskja.
Már var sérstaklega myndarlegur
maður, hár og grannur fríðleiksmað-
ur, vel verki farinn og ágætur söng-
maður. Hann átti létt með að læra og
hann tók stúdentspróf frá Mennta-
skólanum á Laugarvatni árið 1973.
Már stofnaði síðan fyrirtæki með
þungavinnuvélar með föður sínum í
Stóru-Mástungu og tók einnig þátt í
búrekstrinum þar í tvö ár.
Már bjó um tíma með Sigurveigu
Sigurðardóttur og þau eignuðust son-
inn Viðar árið 1974, en þeirra sam-
band varð ekki langt og hún fluttist til
Danmerkur.
Árið 1978 varð Margrét Steinþórs-
dóttir í Háholti ekkja, þegar maður
hennar Kári Sigurðsson dó eftir erf-
iðan sjúkdóm, sem engin ráð fundust
gegn.
Tveimur árum seinna varð það að
ráði hjá Margréti og Má í Stóru-
Mástungu að þau tækju saman og
hann flytti til hennar að Háholti.
Þetta var árið 1980 og var búið þar þá
við 10 gyltur og 150 fjár, 500 varp-
hænur og 10 hross.
Börnin voru þrjú og öll innan við
fermingu og reyndist Már framúr-
skarandi heimilisfaðir og sárin eftir
lát fyrri eiginmannsins tóku að gróa.
Már reyndist farsæll bóndi og búið
í Háholti blómgaðist og óx í umsjá
hans. Hann fjölgaði fénu í full 200 og
gyltunum í 25 og með því hafði hann
nóg að gera þar sem á hann hlóðust
einnig veruleg félagsmálastörf.
Þannig var hann nú búinn að vera
lengi í stjórn Sauðfjárræktarfélagsins
og nú síðustu árin formaður þess, og
um allmörg ár hefur hann tekið þátt í
afkvæmarannsóknum á hrútum fyrir
sauðfjársæðingarnar. Er það allmikið
aukastarf við skýrslugerð við fjárbú-
ið, en veitir mikla starfsgleði dugleg-
um fjármanni.
Már nytjaði vel afréttinn fyrir flest
sitt fé og fór einu sinni eða tvisvar á
hverju hausti á fjall og þekkti því af-
réttinn betur en flestir aðrir. Sl. tvö ár
var Már svo skipaður fjallkóngur á
Gnúpverjaafrétti og er það mjög mik-
ið trúnaðarstarf og auk þess talsvert
tímafrekt verkefni.
Þá var Már búinn að vera átta ár í
hreppsnefnd í Gnúpverjahreppi og
varaoddviti í 4 ár og svo síðustu 2 árin
oddviti Skeiða- og Gnúpverjahrepps,
eftir að hrepparnir sameinuðust.
Þau Már og Magga giftust árið
1981 og þau eignuðust tvö börn, þau
MÁR
HARALDSSON