Lesbók Morgunblaðsins - 21.06.2003, Blaðsíða 8

8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 21. JÚNÍ 2003
F
RÁ húsi Brynhildar í Staðahverfi
sér yfir fagurgrænar golfbrautir
og út á sundin. Húsið er klætt
sjávarmöl og ennþá á eftir að
ganga frá umhverfis það, en við
eitt hornið stendur stór rústrauð-
ur járnskúlptúr. „Borgin á þenn-
an og það á að koma honum fyrir
þarna niðurfrá, á nesinu,“ segir hún og bendir
niður að sjónum.
Brynhildur Þorgeirsdóttir myndlistarkona
hefur komið sér vel fyrir í útjaðri borgarinnar.
Hópur listamanna lét teikna þar fyrir sig rað-
húsalengju, þar sem hvert hús var hannað sér-
staklega fyrir þarfir íbúanna. Brynhildur þurfti
góða vinnustofu og hún er svo sannarlega glæsi-
leg; hátt til lofts og verk standa á hillum upp
með hliðarveggjum. Á gólfinu lyftari til að geta
komið þeim fyrir. Reykur stígur upp af suðu-
potti, þarna er stórt vinnuborð og innar í saln-
um rammlegur glerofn, hillur með hvers kyns
undarlegu úrvali af litlum glerskúlptúrum, og
allra innst lækkar gólfið og í hvarfi bak við stóra
skúlptúra er eldhús listakonunnar. Yfir því
skrifstofa, gestaherbergi og lítið gallerí þar sem
hangir úrval veggverka og lágmynda. Í hlið-
arálmu verður síðan endanleg íbúð húsráðanda.
„Það breytir hreinlega öllu fyrir mig að vera
komin í svona húsnæði,“ segir Brynhildur, þar
sem við erum sest við eldhúsborðið og hún lítur
ánægjulega í kringum sig. „Ég hef alltaf haldið
vinnustofu, alveg frá því ég kom fyrst úr skóla. Í
New York var ég líka með svona pláss. Eftir að
ég kom heim vann ég í húsnæði Myndhöggv-
arafélagsins en þar getur maður ekki setið
endalaust að aðstöðunni, sem kallar á síendur-
tekna flutninga með dótið sitt. Ég ætlaði alltaf
að vera í eigin húsnæði og ákvað loks að byggja
og gera ráð fyrir öllum mínum þörfum. Af
hverju ætti ég ekki að geta gert alveg eins og
gömlu karlarnir Einar Jónsson og Ásmundur
Sveinsson og byggt mér almennilegt hús!“
Þau voru upphaflega sex saman sem sóttu um
að fá að byggja á þessu svæði árið 1988.
„Ég var þá búin að vera mikið að vinna á
Korpúlfsstöðum, sem eru hér rétt fyrir ofan, en
ég bjó þar meðal annars í eitt ár. Mér þótti þetta
frábært svæði. Í New York hafði ég kynnst Páli
Hjartarsyni arkitekt, hann teiknaði húsin fyrir
okkur, og við sóttum um byggingarleyfi löngu
áður en svæðið var komið í skipulag. Svo leið og
beið og þegar farið var að skipuleggja var fund-
in fyrir okkur lóð. Hér passa hús með þetta mik-
illi lofthæð vel inn, án þess að skyggja á útsýni
þeirra sem eru fyrir ofan okkur.
Það var frábært að hafa vinnuaðstöðuna hjá
Myndhöggvarafélaginu en það var þreytandi til
lengdar að vera ekki eigin herra. Svo var maður
alltaf að sópa vatni upp í niðurföll! Alltaf þurfa
niðurföll að vera á hæsta punkti á gólfum. Hér
hannaði ég hús eins og ég þurfti – draumurinn
varð að veruleika. En það var rosalegur prósess
að standa ein í þessu öllu saman.“
– Nú þekkir maður sögurnar um gömlu lista-
mennina sem gerðu allt í höndunum.
„Þannig var þetta hjá mér; ég gerði allt sem
ég gat gert sjálf. Ég fékk reyndar svolitla hjálp,
við að setja til dæmis plöturnar upp í loftið.
Bróðir minn bóndinn kom með þrjá bændur, á
milli mjalta. Þeir byrjuðu klukkan ellefu og voru
farnir klukkan fimm. Heim að mjólka. Ég var á
söginni og fyrst voru nágrannarnir glottandi:
Sveitamennirnir bara komnir í bæinn! Svo litu
þeir inn skömmu síðar og þá var verkinu lokið.“
Var alltaf að bjarga öllu
Brynhildur er sjálf úr hópi þessarra ham-
hleypa úr sveitinni, fædd og uppalin á Hrafn-
kelsstöðum í Hrunamannahreppi. Hún flutti inn
í húsið sitt fyrir tveimur árum, þá var ekki kom-
inn stigi milli hæða, hvað þá meira, bara hiti og
rafmagn í húsið.
„Ég lenti í því að vera hent út úr Korpúlfs-
stöðum með vinnustofuna og þurfti að pakka
vinnustofunni í gám í eitt ár. Og þá gat maður
ekkert gert, ég var bara hér, að moka og smíða.
Áður þurfti ég að leigja vinnustofu, leigja
geymslu og leigja íbúð. Var svo á hlaupum á
milli. Það er frábært að geta loksins haft allt á
einum stað. Í meira en tuttugu ár er ég búin að
vera að safna hlutum og efni, sá fyrir mér að ég
gæti notað hitt og þetta í verk, og nú er ég allt í
einu farin að finna þetta aftur. Svo er annað; það
er einfaldlega ekki hægt að lifa á því að selja
skúlptúra á Íslandi. Hér er ég komin með góða
aðstöðu til að halda námskeið. Ég kenndi í
Listaháskólanum, geri það ekki lengur, en er að
kenna ungum krökkum í Myndlistarskólanum í
Reykjavík og það er rosalega skemmtilegt.
Málið er að ég kann svo margt og get svo margt
varðandi gler og steypu, og hér get ég miðlað
því til annarra. Nú get ég tekið að mér alls kyns
verkefni. Hér áður kom oft eitthvað upp sem ég
gat ekki tekið að mér. Hér get ég nýtt allan sól-
arhringinn; steypt eitt lag, farið svo inn á skrif-
stofu og unnið þar, komið svo og steypt annað
lag þegar hitt er þornað. Hér hef ég farið að
gera alls kyns tilraunir og prufað hluti sem ég
hef ekki haft aðstöðu til að gera. Og það er held-
ur engin afsökun lengur til fyrir einu eða neinu.
Ég hef aldrei skilið þegar listamenn segjast
ekki hafa efni á því að hafa vinnustofu. Hvernig
geturðu sleppt því að hafa vinnustofu? Það er
bara ekki hægt.
Þetta er barátta upp á líf og dauða, ég verð að
halda áfram því annars eru lánardrottnarnir
bara mættir til að hirða þetta allt, en það gefur
mér bara kraft. Þegar ég verð miður mín yfir
því hvernig ég eigi að redda einhverju í sam-
bandi við húsið sest ég bara á álfasteininn hér
fyrir utan – það býr nefnilega huldufólk hér – sit
þar, horfi út á hafið og þá verður allt í lagi. Þá
man ég af hverju ég er að þessu.“
– Breytir þessi aðstaða einhverju fyrir
grunnhugsun þína í listinni?
„Nei, þetta er bara betri aðstaða. Það er ald-
urinn sem fær mann til að breyta hlutum. Ég
var alltaf á kafi í einhverjum félagsmálapakka.
Formaður Myndhöggvarafélagsins, varafor-
maður SÍM; ég var alltaf að bjarga öllu. Einu
sinni fékk ég þriggja ára laun borgarlista-
manns, þá var ég formaður og eftir tvö ár áttaði
ég mig á því að ég var búin að eyða nær öllum
tímanum í félagsstörfin í stað þess að vinna að
mínum verkum. Hér er maður líka alltaf með
samviskubit gagnvart kollegunum ef maður fær
starfslaun, en þeir sem eru á launum eru alltaf
skipaðir í nefndir því þeir eru svo sakbitnir yfir
starfslaununum,“ segir Brynhildur, brosir og
hristir höfuðið. „Ég var að lokum búin að fá al-
veg nóg af þessu félagsmálastússi og kom mér
alveg út úr öllu slíku. Sá pakki er bara búinn.
Það er voða gott að vera komin svolítið út úr
þessum myndlistarheimi og öllu því veseni –
þetta tuð er svo slítandi. Óánægja hér, fólk að
karpa þar, sífellt píslarvætti – ég hef aldrei ver-
ið í því liði! Það er gaman að fara og hitta koll-
egana á kaffistofunni í Myndhöggvarafélaginu
en það þarf að hafa sín takmörk.
Nú hljómar þetta sjálfsagt eins og ég sé orðin
ansi settluð hér – en mér finnst líka eins og ég
hafi allan tíma í heimi og geti nú farið að gera
fullt af hlutum!“
Þessi ofboðslega vinnuþörf
– Hvernig setur þú þig í samhengi við aðra
listamenn hér, og listumhverfið?
„Ég segist alltaf vera gamaldags styttugerð-
arkona. Það hafa ekki orðið neinar stökkbreyt-
ingar hjá mér. Það er engin hugmyndafræði
bak við þetta sem ég er að gera. Það er bara
þessi ofboðslega vinnuþörf og sköpunarþörf.
Mér finnst núna vera að koma fram ungt fólk
SEST BARA Á ÁLFA-
STEININN FYRIR UTAN
Hvöss glerhorn hafa ein-
kennt verk Brynhildar
Þorgeirsdóttur; þetta eru
oft stórir dýrslegir stöplar
úr steypu og sandi, eða
ljóðræn fjöll með djúpum
gleraugum. Brynhildur
vakti snemma athygli fyrir
persónulegan myndheim,
en hún er bæði menntuð í
gleri og skúlptúr. Hún
sagði EINARI FAL ING-
ÓLFSSYNI frá því að hún
verði sífellt heimakærari,
og uni sér hvergi betur en
við styttugerðina í húsinu
sem hún reisti yfir sig og
verkin í Staðahverfinu.
Morgunblaðið/Einar FalurBrynhildur Þorgeirsdóttir