Íslendingaþættir Tímans - 17.03.1971, Blaðsíða 18

hana skorti eMti nauðsynjar. Auð-
vitað stóðu hanni opnar dyr hjá
Önnu, sem þá var orðin vel meg-
andi húsfreyja, og um nokkur ár
var hún hjá henni stuttan tíma úr
sumri hverju, en hvort tveggja var,
að henni var þörf að vera í nánd
læknis, og sjálfsbjargarhvöt henn-
ar gerði henni örðugt að þiggja,
jafnvel af sínum nánusbu.
Á þessum árum átti ég heimili
á Akureyri og kom oft til Sigur-
rósar. Aldrei sá ég hana niður-
brotna, aldrei grét hún í augsýn
annarra. Venjulega var talað eins
og ekkert væri að. Oft rifjuðum
við upp minningar frá Eiðavetrin
um. Það var henoi Ijúft um að
ræða. En einnig var rætt um dui-
in rök lífsins og allrar tilveru, og
í slíkum viðræðum kom enginn að
tómum kofanum hjá Sigurrósu.
Greind hennar o,g viðræðuhæfni
varð til þess, að ýmsir litu til henn
ar og bundu vináttu við hana, þó
að ekki hefðu þeir þekkt hana fyrr,
og voru í þeim hópi menntaðir
menn. Svo var fyrír að þakka, að
hún hélt lengst af skýrri hugsun
og minni, þótt líkami hennar væri
að mörgu leyti hart leikinn.
Loks fór svo, að hún varð ófær
til þess að geta séð um sig sjálf,
og var þá'ekki um annað að gera
en sjúkrahúsvist. Þau urðu sjö eða
átta árin hennar í Fjórðungssjúkra
húsinu á Akureyri. Þar lauk ævi
þessarar vel gefnu konu 8. marz
1957. Lífið hafði leikið hana hart.
Sannaðist á henni hið fornkveðna
að sitt er hvað gæfa og gjörvileik-
ur. Svo er það fyrir mannasjónum,
en hver veit í raun og veru, hvað
er gæfa og hvað ekki?
Lík Sigurrósar var jarðsett í
kirkjugarðinum á Akureyri. Þar
hafði móðir hennar einnig verið
lögð til hinztu hvíldar hálfri öld
fyrr.
Vík ég þá aftur að Önnu, eldri
systurinni. Sem betur fór, varð fer-
ill hennar annar en Sigurrósar og
ekki jafn dapurlegur. Eins og áð-
ur getur lærði hún ljósmóðurfræði
og lauk því námi vorið 1929. Fékk
hún þegar starf í umdæminu:
Öxnadalur—Þelamörk, en seinna
bættist Skriðuhreppur við. Ljós-
móðurstörfin voru Önnu beint
framhald hjúkrunarstarfanna áð-
ur, og hér var hún vissulega á
réttri hillu. Þáð var jafnan auð-
fundið, þfgar Anna frétti um vænt
anlega barnsfæðingu í umdæmi
sínu, fór hún að hlafcka til, og auð-
vitað var hún alltaf tlbúin á nótt
sem degi hvort heldur sem hún
skyldi þá setjast inn í bíl eða upp
á hest.
Saga íslenzkra ljósmæðra er
merkileg oig fögur. Þar á Anna
sinn þátt o,g hann gildan. Hún var
þrítug, er hún hóf ljósmóðurstörf
og gegndi þeim fullan aldarfjórð-
ung. Árið 1955 sagði hún starfinu
lausu af heilsufarsástæðum en
fannst þá sem hún væri að missa
mikið. Hafði hún þá hjálpað 145
börnum inn í þennan heim.
Þegar Anna varð ljósmóðir, var
hún enn ógift, og var farið að tala
um, að hún mundi verða það alla
ævi. En það fór á annan veg. Hún
eignaðist ágætan mann, Ármann
Þorsteinsson frá Bakka í Öxnadal.
Hann var aðeins yng-ri en hún.
Þau giftust sumarið 1933 og hófu
það vor búskap að Ási. Var Sigur-
jón, fáðir þeirra systra, þá orðinn
sjötugur og var áreiðanlega feg-
inn því að láta af búskap.
Áranann var sonur hjónanna,
Ólafar Guðmundsdóttur, ættaðri
úr Húnaþingi, og Þorsteins Jóns-
sonar, þingeyskrar ættar, en þau
höfðu búið á Bakka frá árinu 1912.
Áttu þau fimm sonu, og var Ár-
mann næstelztur.
Þegar þau Anna og Ármann
hófú búskap að Ási, bjó ég á móð-
urleifð minni, Skógum,^ sem er
næsti bær fyrir norðan Ás. Hugð-
um við frændsystkinin gott til ná-
býlisins. Mundu börn ofckar verða
jafnnátengd og við höfðum verið
á bernsku og' æskuskeiði? Svo
varð ekki. Nábylið varð aðeins um
tvö ár. Þá keyptu þau Ármann og
Anna jörðina Þverá í Öxnadal og
fluttust þangað. Þar bjuggu þau
síðan allan sinn búskap. Ýmislegt
•varð til þessarar ráðabreytni. Ás
var naumast jörð við hæfi Ár-
manns. Hann vildi búa stærra en
sú jörð leyfði, en auk þess var hug
ur hans bundinn Öxnadal, enda
voru foreldrar hans þá báðir á lífi
og Þór, bróðir hans, bjó á Bakka.
Nú vildi svo til, að Þverá var laus
úr ábúð og til sölu. Bernharð Stef
ánsson, alþingismaður, eigandi
jarðarinnar, var þá fluttur til Ak-
ureyrar og vildi selja hana. Hann
getur þess í minningum sínum, að
hann hafi lagt á það áherzlu að
fá þau Ármann og Önnu til þess
að kaupa jörðina og búa þar frem-
ur en aðra, sem um gat verið að
ræða. Honum var annt um, að vel
yrði búið á Þverá og treysti þeim
tll þess öðrum fremiur.
Óg vorið 1935 fluttust þau frá
Ási að Þverá með fólk sitt, þax á
meðal Hermann, son sinn, sem þá
var á fyrsta ári.
Bæjarhús á Þverá voru forn og
léleg orðin. Það var því fyrsta verk
hinna nýju eigenda að byggja íbúð
arhús. Það var dýrt og erfitt á
þeim toreppuárum, en það tóikst
þó fljótt og vel. Naut Ármann við
þá framkvæmd aðstoðar Þórs,
bróður síns, sem er smiður góður,
þótt lítt lærður sé, og yngri bróð-
ir, Kári, vann þar einnig að, dug-
legur maður og verklaginn.
Anna hafði alltaf kunnað vel við
sig í Öxnadal, þótt hún hefði ekki
átt þar heima. Nú var hún orðin
ein af Öxndælingum og undi þvi
vel. Bærinn að Þverá má kallast
að vera í þjóðbraut, einbuim eftir
að hann var byggður að nýju og
þá nær þjóðveginum en áður. Oft
var gestkvæmt hjá þeim Önnu og
Ármanni og það á öllum tímum
árs, en þó einna mest vor og haust
í sambandi við göngur og fjárskil
ýmiss kbnar. Barnaskóli fyrir dal-
inn var haldinn í þinghúsi hrepps
ins, en það stendur rétt hjá Þverá.
Kennarinn var þá heimilismaður
þar, og venjulega tóku hjónin
börn frá þeim heimilum, sem
lengst voru frá sbólanum. Mjög
oft tóku þau einnig börn að sumr-
inu um lengri eða skemmri tíma.
Anna kunni vel margmenni og
var félagslynd í góðri merkingu
þess orðs. Lét hún talsvert til sín
taka í félagsmálum. Henni var létt
um að tala á mannamótum án und
irbúnings. Hún hafði ákveðnar
skoðanir í stjóramálum og fór ekki
dult með þæf. Tók hún stundum
tú máls á landsmálafundum, og
komust landstæðingar ekki hjá því
að virða hana svars.
Hálfsystir Önnu, Sigrún, sem
áður er nefnd, fylgdist með henni
að Þverá. Hún var þá nær 18 ára.
Þar var þá einnig Kári, bróðir Ár-
manns. Þau felldu hugi saman og
giftust nokkru síðar. Bjuggul síðan
þessi tvenn systkina-hjón samaít á
Þverá um nokkur ár, þar til yngri
hjónin toeyptu jörðina Hóla, sem
er hinum megin Þverárinnar, og
er stutt á milli. Þar reistu þau sér
bæ og bú. Efcki er vafi á, að til
þess nutu þau margvíslegrar að-
stoðar og hjálpar eldri systkina
sinna, þeirra Ármanns og Önnu.
Um inokkur ár voru fjórir af
18
ISLENDINGAÞÆTTIR