Íslendingaþættir Tímans - 17.03.1971, Blaðsíða 29

Jónína
Frú Jónína G. ÞórhaMisdóttir,
kennari fæddist í Höfn við Airnar-
hoitstún þann 29. janúar 1891.
Móðir hennar var Pálína M. Jóns-
dóttiir, Erlendssonar, að Lamba-
stöðum í Garði, en Jón var dóttur-
sonur Sæmundar Einarssonar
prests að Útskálum. Faðir Jónínu
Var Þórhallur Þórhallsson, Jóns-
sonar. Var Þórhallur ættaður frá
Langey á Breiðafirði.
Jónína ólst upp í Reykjavík og
ná'grenni og hefur Reykjavík ávallt
Verið henni rnjög hugstæð.
Snemma kom í ljós, að Jónína
Var næm vel og stóð hugur henn-
ar til skólagöngu, en hún bjó við
Mtil efni og virtist af þeim sökum,
iniklum erfiðleikum bundið, að
óraumurinn um námsbraut, er
fæðzt hafði imeð henni ungri,
niætti rætast. Þó lagði nún til at-
fdgu við erfiðleikana og að þvi
hom fyrir dugnað hennar, vilja-
festu og einbeitni, að hún hóf nám
í Kennaraskóla íslands haustið
1910 og lauk þaðan prófi vorið
1913.
Hin unga, gáfaða, gjörvulega,
fallega stúlka stóð nú með sigur-
Pálmann í höndum sér. Hún hafði
hlotið góða, hagkvæma menntun,
sem gaf henni tækifæri til þess að
Itggja út á nýja starfsbraut.
Þetta sama ár um haustið réðst
Jónina heimiliskennari til Árna
Lilippussonar, sparisjóðshaldara í
■ósgarði í Vestmannaeyjum. Einn-
% hafði hún á hendi stunda-
kennslu við barnaskólann í Vest-
hiannaeyjum þennan vetur. Haust-
1914 réðst hún svo fastur kenn-
ari við barnaskólann í Eyjum og
Sengdi hún þeirri stöðu unz hún
úuttist þaðan brott 1920. Sama
dag og Jónina hóf kennslu sem
fastráðinn kennari við barnaskól-
ann í Vestmannaeyjum, kom að
skólanum nýr skólastjóri. Er skóla
'sfíórastaðan þar losnaði, sóttu átta
skólamenn urn stöðuna og hlaut
eihn þeirra atkvæði allra skóla-
nefndarmanna.
Hér var um að ræða, glæsileg-
ÁTTATÍU ÁRA:
G. Þórhallsdóttir,
KENNARI
an, harðgáfaðan, fjölhæfan og hug-
myndarikan velmenntaðan skóla-
mann, er hét Björn Hermann Jóns-
son, en hann hafði þá um nokk-
urra ára skeið stundað nám í Dan-
mörku.
Þau Jónína og Björn, skólastjóri
felldu hugi saman og gengu í
hjónaband á fyrsta sameiginlega
starfsárinu í Eyjum.
Mér hafa sagt Vestmannaeying-
ar þeirra tíma, að þau Biörn og
Jónina hafi unnið ómetanleá störf
fyrir skóla- og menntamál Vest-
mannaeyinga.
Það er allra þessara manna mál,
að þau hafi með ötulu start'i sínu
hrundið þar af stað þróun í skóla
málum. sem langt var á undan
sinni samtíð.
Skólastjórahjónin nutu að verð-
leikum mikillar virðingar og
trausts þau ár. sem þau í samem-
ingu sinntu forystuhlutverki sínu
í skólamálum Vestmannaeyinga.
í Danmörku varð Björn Her-
mann gagntekinn af lýðbáskóla-
starfseminni þar og ól þann draum
kærastan í brjósti sér varðandi ís-
lenzk skólamál, að korna á hér á
Iandi sliku skólakerfi.
Því varð það. að hin stórvel-
látnu skólastjórahjón í Vestmanna-
eyjum ákváðu vorið 1920 að brejda
til í starfi og þegar séra Ókfur
Ólafsson prófastur að Hjarðafholti
í Dölum, er í nær tvo áratugi haM
starfrækt þar unglingaskóla, flutt-
ist til Reykjavíkur, að þau Björn
og Jónína gerast búendur að Hjarð
arholti í Laxárdal og reka þar
jafnframt alþýðuskóla í anda lýð-
háskólahreyfingarinnar.
Hér var í mikið ráðizt. Séð var
á bak vellátnum störfum í Vest-
mannaeyjum. En hvernig mundi
reiða af lýðháskólahugsjóninni?
Mundu þau sjá hana rætast þar
vestur frá? Við mikla erfiðleika
var að etja. Heimstyrjöldinni fyrri
var nýlokið. Fjárhagserfiðleikarn
i.r, atvinnuleysið og ógnvaldurinn
mikli, kreppan eftir stríðsárin. var
á hraðri uppsiglingu.
En skólastjórahjónin trúðu á
hugsjónina, á unga fólkið, sem
skólans átti að njóta, á hin góðu
öfl í sjálfum sér og meðbræðrum
sínum. ^
Á sviði menningarmálanna varð
Hjarðarholti fljótt miðstöð sveitar-
innai
Þótt skólastjorahjónin nytu mik-
illa vinsælda í Hja.-ðarholti og
fræðslu, uppeldis og menningar-
starf þeirra þar yrði árangursrikt,
nægði það ekki til að bera uppi
skólann þeirra. Hið opinbera veitti
slíkum skóla engan fjárhagslegan
stuðning
Fjárhagur var þvi mjög þröng-
ur og mikill gestagangur ásamt
höfðingsskap skólastjórahjón-
anna bættu hann ekki. Kom þar að
lokum, að með öllu skorti fjárhags
grundvöll fyrir starfsemi skólans
Og voru skólastórahjónin þá
neydd til að horfast í augu við
þann ískalda veruleika að lýðhá-
skólahugsjónin hafði a.m.k um
sinn hlotið nvægt skipbrot
Éftir að hafa lagt allt sitt af
mörkum fyrir skólann i Hia-ðar-
holti um fimm ára skeið, urðu
skólastjórahjónin að flvtia á hrott
stórskuidug sumarið 1925, en þá
gerðist Björn Hsnnann kennari
við barnaskólann á ísafirði og
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
29