Íslendingaþættir Tímans - 06.03.1976, Síða 1

ÍSLEIMDINGAÞÆTTIR
Laugardagur 6. marz 1976—9. tbl. 9. árg. No. 243 TIMANS
Kristján Ólason
frá Húsavík
Fæddur 27. júlí 1894
Dáinn 24. okt. 1975
I.
Kristján ölason hið landskunna,
þingeyska visnaskáld andaðist á
Landspitalanum i Reykjavik 24. okt.
sl., eftir langvinna vanheilsu i heima-
húsum og að lokum harðleikið dauða-
strið i sjúkrahúsinu.
Kristján var margvislega gáfaður
maður. Þjóðkunnastur varð hann fyrir
kveðskap sinn. Ferhendan var það
form, sem honum var tamast. Hag-
mælska hans var mikil, eins og fram
komi rimleikninni. En hann var miklu
meira en hagyrðingur og rimlistar-
maður. Hann var skáld i þess orðs
réttu merkingu. Allt, sem hann orti
var með einkennum þeirrar „rýni”,
sem Edda telur höfuðeinkenni skáld-
skapar.
Vandvirkni hans var frábær á sviði
skáldskaparins. Hann svarf og slipaði
Ijóðmál sitt, svo að það varð oftast
feyrulaust. Hann var réttnefndur gull-
smiður tungutaksins.
Kristján hugtók jafnan og orðbatt
áhrifalif yrkisefnisins. Lét tón þess og
þögli, birtu og dimmu koma til skila.
Hann var mikill náttúruunnandi.
Það, sem mörgum er dautt við fjall og
fjörð, I bær og byggð, var i augum
hans lifi gætt. Mér finnst, að sjálft
..landið vort kalda með litskrúðug
fjöllin” hljóti að sakna glöggskyggnra
skáldaugna hans — eða megi a.m.k.
gera það.
II.
Kristján Ólason var fæddur 27. júli
'894 að Kilakoti i Kelduhverfi i Norð-
Ur-Þingeyjarsýslu. Foreldrar hans
voru hjónin: Hólmfriður Þórarinsdótt-
ir, bónda á Grásiðu i sömu sveit, og Óli
Jón smiður og bóndi, Kristjánsson
bónda á Vikingavatni i Kelduherfi
Arnasonar.
Kristján átti ættir beggja foreldra
sinna að rekja til Sveins Guðmunds-
sonar hreppstjóra á Hallbjarnarstöð-
um á Tjörnesi og konu hans Margrétar
Jónsd. frá Breiðumýri i Reykjadal.
Frá Sveini er mikið fjölmenni komið,
— og i þeirri fylkingu margt fólk góðra
hæfileika.
Kristján Ólason var fjórði ættliður
frá Sveini á Hallbjarnarstöðum i báð-
ar ættir.
Kristján Fjallaskáld var dótturson-
ur Sveins. Rithöfundurinn heimsfrægi
Jón Sveinsson ( Noniii) var þriðji mað-
ur frá Sveini.
Þórarinn Sveinsson skáldbóndi i
Kilakoti var fjórði liður i niðjaröðinni,
og Sveinn listmálari er þá hinn fimmti.
Björn Kristjánsson kaupfélagsstjóri
á Kópaskeri var fjórði ættliður frá
Sveini.
Gisli Guðmundsson alþingismaður
einnig.
Séra Sveinn Vikingur Grimsson
sömuleiðis.
Arni Kristjánsson pianósnillingur
sömuleiðis.
Skáldið Kristján frá Djúpalæk á til
Sveins á Hallbjarnarstöðum ætt að
telja.
Þá má einnig nefna Þórarin Björns-
son skólameistara á Akureyri. Sömu-
leiðis var af sama ættbálki og Kristján
Ólason málfræðingurinn snjalli Bene-
dikt Björnsson skólastjóri á Húsavik.
Ennfremur Benedikt Sveinsson al-
þingisforseti og landsbókavörður og
hans mikilhæfu synir Bjarni forsætis-
ráðherra og bræður hans.
Hér eru nefndir nokkrir ágætir menn
sem dæmi um kynkostina, en auðvitað
ekki nema fáir af þeim, sem væru þess
verðugir.
Þó ætti lesendum að geta verið ljóst
af upptalningunni, að ef Pétur lykla-
vörður spyr Kristján Ólason um ættir
hans, getur Kristján kinnroðalaust
marga nefnt.
III.
Hólmfriður Þórarinsdóttir, móðir
Kristjáns, fædd 9. júni 1861, var umtöl-
uð sem gáfuð kona og afkastamikil i
verkum. t skapgerð hennar munu hafa
verið bæði áberandi gleði og þrúgandi
þunglyndi.
Óli J. Kristjánsson, faðir Kristjáns,
fæddur 23. mai 1866, var þjóðhaga-
smiður, einkum á járn. Þótti hann
smiða selaskutla öllum öðrum betur.
Ljábakkar, sem hann smiðaði, voru
eftirsóttir. Hestajárn, einkum skafla-
skeifur eftir hann, þóttu kjörgripir.
Hygg ég að hann hafi verið frábær
kunnáttumaður við að herða stál og
logsjóða það, sem logsjóða mátti.