Íslendingaþættir Tímans - 16.02.1983, Blaðsíða 2

Jóhanna Ögmundsdóttir
á framhaldslífið og við eigum eflir að hitta hana
aftur.
Runni, við sendum þér og allri fjölskyldunni
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Að lokum viljum við, fjölskyldur okkar og
foreldrar, þakka frænku vorri allarsamverustund-
irnar.
Guð blessi minningu hennar.
Elsa og Þórdís
t
Hún var fædd í Ólafsvík. Foreldrar hennar voru
hjónin Hermanía Jónsdóttir frá Hrísum í Fróðár-
hreppi og Ögmundur Jóhannsson sjómaður í
Ólafsvík. Þau munu hafa stofnað heimili sitt að
lokinni fyrri heimsstyrjöldinni. Lífsbaráttan var
hörð þar eins og sem víðast annars í landi voru í
þá daga. Dýrtíð var mikil eftir styrjöldina og fór
vaxandi á árunum eftir stríðslokin og hefir að
sjálfsögðu verið þungbær fólki sem var að byrja
búskap við lítil efni. Sú kynslóð, sem þá var í
blóma lífsins var starfsöm og kjarkmikil og þekkti
ekki annað en að duga í hverri raun og treysta á
sjálfa sig og guð sinni í baráttu lífsins. Sjósókn
var að sjálfsögðu megin atvinnuvegur fólksins
þar, sem í öðrum sjávarþorpum. Fleyturnar voru
smáar og sjóslys tíð. Þá munu árabátar eingöngu
hafa verið notaðir. Að vísu var á tímabili gerð
þar tilraun með útgerð vélbáta, sem fljótlega var
hætt sökum hafnleysis. Vera kann, að sú útgerð
hafi þó verið rekin að einhverju leyti.
Þau hjón voru að eðlisfari léttlynd og lífsglöð
og hafa eflaust verið, þrátt fyrir erfiðleikana,
bjartsýn á framtíðina, sem ungt fólk er oftast sem
betur fer» Reykjavík var þá í sárum eftir að
spænska veikin hafði lagt hundruð bæjarbúa í
gröfina 1918 og þar við bættist, að sá vetur var
jafnframt mikill frostavetur. Eftir að hinni skæðu
drepsótt var lokið í höfuðstað landsins, var hún
lengi á eftir að stinga sér niður út um landsbyggð-
ina. Þar á meðal barst hún til Ólafsvíkur. Árið
1921 tekur Hermanía þessa veiki. þá komin á leið
með 3. barn þeirra hjóna. Hún og hennar ófædda
barn urðu fórnarlömb þessarar skæðu veiki. Var
þá mikill harmur kveðinn að Ögmundi, er hann
hafði misst sína ungu og lífsglöðu konu og stóð
nú einn uppi með tvö smábörn, Jóhönnu 2ja ára
og Brand bróður hennar á 1. ári.
Sem dæmi um hörku lífsbaráttunnar á þeim
tíma, má þess geta að strax og jarðarför
Hermaníu var lokið, varð Ögmundur að fara á
sjóinn vegna þess að hann var skipstjóri á bátnum.
sem beið brottfarar á skipalegunni.
Oft var það svo, er þannig stóð á að slíkur
harmleikur gerðist sem hjá þessum unga manni,
að ættingjar reyndu að rétta hjálparhönd. Sólveig
Einarsdóttir, ■ móðir Ögmundar, sem bjó í
Stykkishólmi tók Brand litla í fóstur og hjá henni
ólst hann upp og er nú sjómaður í Reykjavík.
Jóhanna var tekin um stundarsakir af frændfólki
hennar, Kristínu Sigurðardóttur og Stefáni Jóns-
syni, sem var móðurbróðir Jóhönnu. Síðar var
hún tekin í fóstur af foreldrum Kristínar,
Kristjönu Helgadóttur og Sigurði Jónssyni sem
bjuggu í Látravík í Eyrarsveit. Hjá þeim mætu
hjónum ólst hún upp við gott atlæti, uns hún fór
til föður síns í Ólafsvík, árið 1929, en þá hafði
hann kvænst öðru sinni og var kona hans Þórdís
Ágústsdóttir og hjá þeim átti hún heimili sín
unglingsár. Jóhanna fór þá að sjálfsögðu í
barnaskólann í Ólafsvík. Er Jóhanna hafði aldur
til, fór hún til Reykjavíkur til starfa þar í bænum.
Á þeim árum var algengt, að stúlkur utan af
landsbyggðinni fóru þangað til að vinna á
heimilum í bænum, „að vera í vist" eins og það
var kallað. a.m.k. var mikið um slíkar vetrarvistir
hjá stúlkum. Var það mörgum þeirra, sem unnu
á myndarheimilum, gagnleg reynsla, er þær sjálfar
stofnuðu heimili.
Á fyrstu vctrum Jóhönnu, sem hún var í
Reykjavík. þurfti faðir hennar að ganga undir
uppskurð vegna gallsteina, sem hann hafði þjáðst
af. Þá mun Jóhanna hafa verið 16-17 ára. Nú þætti
þetta hvorki mikil né hættuleg aðgerð, enda orðin
algeng þá, en þó fór svo, að hann andaðist stuttu
eítir uppskurðinn. Ögmundur var þá á besta aldri
og virtist heilsugóður að öðru leyti. Þetta var
Jóhönnu sár hamnur og óvænt vonbrigði. þar sem
aðgerðin virtist hafa heppnast vel.
Þegar ég var barn. heyrði ég oft þær mæðgur.
móður mína og móðurömmu. minnast Hermaníu,
sem var systir móður minnar og ætíð minntust þær
hennar með söknuði. Sérstaklega töluðu þær um
það, hversu léttlynd hún hefði veriðoghláturmild.
full af glaðværð og gáska. en jafnframt blíðlynd.
Ótímabær dauði hinnar ungu rósar hafði orðið
þeim það harmsefni, sem þær minntust æ síðan
með Ijúfsárum trega. Ögmundur hafði einnig
verið gleðimaður og söngvinn. Vafalaust hefur oft
verið glatt á þeirra heimili í þeirra stutta
hjónabandi, þó að eflaust hafi verið við erfiðleika
að etja hjá þeim. sem öðrum þá.
Þessa eiginleika foreldra sinna erfði Jóhanna,
hún var glaðlvnd og blíð stúlka. sem ekkert aumt
mátti sjá og þeir góðu eiginleikar fylgdu henni
æfina á enda.
Þann 6. september 1941 giftist Jóhanna Runólfi
Kristjánssyni dugmiklum og glaðlyndum manni.
Er mér í minni frá mínum unglingsárum. hversu
hann var glaðlyndur og hláturmildur. Þau stofn-
uðu heimili sitt þar í þorpinu og bjuggu fyrst í
húsi. er hét Lækjarmót, en í þá tíð hétu húsin
bæjarnófnum. en götunúmer voru ekki notuð.
Var oft gaman að véra gestur þessara ungu og
glaðlyndu hjóna. Þorpiö var þá í örum vexti og
afkoma fólks góð. Þetta hús eyðilagðist í eldi, er
hótel staðarins brann, en það stóð rétt hjá
Lækjarmóti. Eftir það byggðu þau myndarlegt
steinhús á sama stað og gamla húsið þeirra stóð
á,ogárið 1961 byggðu þaunýtthúsaðSandholti9.
Þar bjuggu þau. uns þau fluttu frá Ólafsvík til
Reykjavíkur, að Karfavogi 35 í júní 1970.
Hjónaband þeirra var einstaklega farsælt og þau
voru ákaflega samhent og áttu indælt heimili hvar
sem þau bjuggu. Þau eignuðust 4 drengi, sem allir
eru nú búnir að stofna heimili og búa í Reykjavík
og nágrenni og eru allir hinir mætustu menn.
þeirra nöfn eru: Ögmundur Hermann, Kristján
Lárus, Hörður og Sigurður Kristján.
Þegar þau fluttu frá Ólafsvík var heilsa þeirra
tekin að bila. í Reykjavík voru þau nærri góðri
læknaþjónustu og svo voru drengirnir þeirra
farnir þangað og trúlcga hefur það dregið þau
mest þangað. Oft mun hugur þeirra hafa leitað til
æskustöðvanna. heim í þorpið, þar sem vinir og
vandamenn bjuggu, enda voru margar ferðirnar
sem þau fóru þangað til þess að heimsækja sína
gömlu vini. Sérstök var þeirra ræktarsemi við
gamla vini og venslamenn, sem þau heimsóttu oft,
bæði þar vestra og einnig hér syðra.
Þau fluttu síðar að Kjarrhólma 26 í Kópavogi
og á þeirra fallega heimili þar vorum við hjónin
gestirásl. vori. Þarvoru staddir tveir synir þeirra,
sem reyndust viðræðugóðir sem foreldrar þeirra.
Greinilegt var, að þeir höföu fengið að erfðum
hinna góðu eiginleika foreldranna. I návist
þessarar góðu fjölskyldu var gott að vera.þar ríkti
andi góðvildar og gestrisni.
Um það leyti sem þau flytja frá Ólafsvík, eða
skömmu síðar, kenndi Jóhanna þess sjúkleika,
sem mun hafa dregið hana til dauða. Um það vildi
hún lítið ræða og gerði jafnan lítið úr, ef um var
rætt. Þrátt fyrir grun minn um að hún væri haldin
hættulegum sjúkdónti. kom hið skyndilcga fráfall
hennar mér mjög á óvart. Hún vaðveitti ávallt
sína lífsgleði. þrátt fyrir veila heilsu og var jafnan
hressileg í viðmóti.
Margar eru minningarnar um Jóhönnu frænku
mína. og þau hjónin. sem voru svo nátengd hvort
öðru í hugum okkar. vina þeirra. Ætíð voru þau
góðir gestir meðal vina og kunningja. því að hvar
sem þau fóru fylgdi glcðin þeim. Nú hefir skjótt
um skipast. er hin lífsglaða og kærleiksríka kona
hefur kvatt lítið svo snögglega í byrjun þessa nýja
árs.
Við fráfall hennar kemur mér í hug hið
fornkveðna: „Þar sem góðir rnenh fara eru guðs
vegir," Slíkra er gott að minnast, þeirra er flytja
með sér Ijós kærleika og mannúðar. Eg bið gjafara
allra góðra hluta að veita Runólfi stvrk í sorg sinni
cftir hið snögglega fráfall hans góðu konu. sem
honum var svo nátengd í löngu og farsætu
hjónabandi. Drengjunum þeirra ogöðrum vanda-
mönnum sendi ég mínar samúöarkveðjur.
Ó.B:
2
Islendingaþættir