Íslendingaþættir Tímans - 16.02.1983, Blaðsíða 5

Árni Helgason,
fyrrverandi bóndi í Tungu 1 Svínadal
Fæddur 12. október 1895
Dáinn 21. janúar 1983
Árni Helgason f.v. bóndi í Tungu í Svínadal
Hvalfjarðarstrandarhreppi lést í Borgarspítalan-
um í Reykjavík föstudaginn 21. janúar s.l.
Árni var fæddur tvíburi móti Guðjóni sem dó
8 daga gamall.
Foreldrar Helgi Helgason bóndi á Hlíðarfæti
og síðar í Tungu, Sveinbjörnsson, Sveinbjarnar-
son prests á Staðarhrauni. Kona Helga Svein-
björnssonar var Steinunn Gísladóttir, áður en hún
giftist Helga var hún bústýra og barnsmóðir
Magnúsar Gíslasonar sýslumanns í Vogi Hraun-
hreppi.
Móðir Árna og kona Helga í Tungu var Guðrún
Árnadóttir, Jónssonar stúdents á Leirá, K-Halla
Kristín Jónsdóttir. En kona Árna Jónssonar var
Þorbjörg for. Gunnar stúdent Þorsteinsson á
Hlíðarfæti og k.h. Ragnhildur Ölafsdóttir. Árni
Jónsson bjó að höfn í Melasveit og síðar í
Hlíðarfæti eignarjörð konunnar, hann var hrepp-
stjóri í Strandarhrepp.
Björn þeirra Helga og Guðrúnar í Tungu voru
8 fædd.
Guðmundína óg. í Reykjavík, Gunnar óg. bl.
Þorbjörg m-Sigurður Þorsteinsson bóndi á Brúar-
teykjum, Ragnhildur dó 1903. Guðjón dó barn.
Árni hér minnst. Jóhannes bílstj. K-Ólöf Magnús-
dóttir og Ingibjörg Ijósmóðir búsett í Reykjavík,
sem nú lifir ein þessara systkina, góð kona og
hjartahlý.
Árni ólst upp í sínum föðurgarði, vandist
sveitalífinu frá frumbernsku og undirbjó sig í
bóndastarfið, sem varð hans æfistarf. Hann
slarfaði mikið að félagsmálum ungmennafélag-
anna á yngri árum og var allstaðar vel hlutgengur
maður, sem gott var að leita til. Hann tekur við
búi foreldra sinna að Tungu árið 1932 og býr þar
samfellt í tæplega hálfa öld, vantar hluta úr ári
uppá, en hann selur jörð sína seint á árinu 1981.
Þann 11. júní 1933, gengur hann í hjónaband
weð Jónínu Ólafsdóttur, Ólafssonar bónda á Eyri
1 sömu sveit, móðir hennar kona Olafs Þuríður
Gísladóttir sem þar lifði til hárrar elli.
Það má segja að ættstofn Árna hafi lengi búið
að Hlíðarfæti og ættfeður konu hans á næsta bæ
Eyri langa tíð. Þetta fólk hélt svo sannarlega
'ryggð við dalinn sinn, honum fórnaði það
®vistarfinu og þaðan eru minningarnar kærar,
hvergi festir tryggðin dýpri rætur en í fallegri
■slenskri sveit. Ég minnist að hafa heyrt á mínum
yngri árum að Árni í Tungu bæri vel heitið
sjálfseignarbóndi, því hann væri fyrstur bænda í
sinni sveit búinn að borga jörð sína og væri
skuldlaus maður. Það þótti nokkrum tíðindum
sæta í heimskreppunni frægu. Já,hjónin í Tungu
höfðu lag á því að búa við góðan efnahag, alla
*'ð, þó öðrum gengi það upp og ofan og hætt við
að þannig verði það eitthvað lengur. Ég held það
hafi ekkert farið á milli mála að hjónin í Tungu
voru hyggið fólk og búhöldar góðir, þar var vel
fyrir öllu séð, hyggindi, ráðdeild, samviskusemi
og góð umhirða réði þar ríkjum, óþarfa bruðl,
sóun og óreiða með verðmæti þekktist ekki á þeim
bæ.
Til bústofns var vel vandað í Tungu, þar voru
góðar arðsamar kýr og fallegt afurða gott fé,
bóndinn var glöggur og búmaður góður, fóðraði
vel umhirðan öll eins og bezt gerist, arðurinn því
góður af búinu. Þar var það ekki fjöldinn sem réði
heldur góður stofn og vcl mcð farinn, þar voru svo
sannarlega tvö höfuð á hverri skepnu. Arni var
hestamaður góður átti lengst af reiðhest til að tylla
sér á, þegar tækifæri gafst. Áður fyr á árunum var
það tómstundargaman fólksins í sveitinni að taka
hest sinn og hnakk og fara í útreiðatúr með
kunningjunum, þegar frístund gafst, það veitti
sanna gleði og ánægju. Þetta er allt orðið öðruvísi
núna á þcssari bílaöld, þó margir stundi hesta-
mennsku, þá helst kaupstaðabúar. Það kom fyrir
að Árni í Tungu veitti okkur á Eystra-Miðfelli þá
ánægju að koma ríðandi í heimsókn, þó ekki væri
nema einu sinni á sumri. Það leyndi sér ekki að
hann hafði gaman af hestum og nærverunni við
þá. Árni fann sig áreiðanlega í bóndastarfinu,
hann umgekkst búfé sitt af natni og nærgætni og
allt lánaðist vel og gaf honum arð og ánægju. En
Árni var ekki einn í sínu búsýsli hann átti mikla
búkonu, hrausta og duglega. Hún setti ekkert
fyrir sig hún Jóna að skrcppa út í fjós og mjólka
ein 10-12 kýr sumar í hárri í nyt, þó hún væri
komin á efri ár.
Eftir að dæturnar giftust og gerðust kaupstaða-
konur, voru þau gömlu hjónin mest ein í
búskapnum, nema sumarhjálpin sem þau fengu
Hins ber að geta að dætur og tengdasynir réttu
oft hjálparhendi og voru alltaf boðin og búín til
að hjálpa til og var það ómetanlegt. Þetta var
samrýnd fjölskylda og samhent. Árni gaf nýju
tækninni í búskapnum glöggt auga og keypti sér
vélar til að létta störfin, sem áðrir. í Tungu voru
engar stórar sveiflur teknar í búskapnum, þar réði
festa og ráðdeild, sígandi lukka var þar í góðu
gildi. Þó var tún ræktað og bætt við töðuvöllinn,
engar stórframkvæmdir í byggingum, en öllu vel
við haldið og ekkert látið drabbast niður. Seinustu
árin bjuggu þau hjón eingöngu með sauðfé,
hæfilegan ærstofn sér til arðs og ánægju. Þau voru
orðin fullorðin og vinnulúin og heilsan farin að
gefa sig, sérstaklega hjá honum, Jónína var
heilsuhraust þar til hún veiktist skyndilega og
bæði voru flutt á Sjúkrahús Akraness. Þar með
lauk búskapnum og allt var selt. Þau voru búin
að standa langa vakt og dygga.
Þessi heiðurshjón koma mér oft í huga þegar
þekkingarlausir lýðskrumarar eru að senda
sveitafólkinu tóninn t.d. telja það ónytjunga og
landbúnaðinn dragbít á þjóðarbúinu. Þessu er
þveröfugt farið, þetta eru traustustu máttarstölpar
þjóðfélagsins. Þetta fólk gerir engar kröfur fyrir
sjálft sig, lifir sparsömu lífi, fellur aldrei verk úr
hendi, er allar stundir að skapa verðmæti, sem
skapa þjóðar heill og eflir þjóðarauð. Þarna er
aldrei svikist um, allt gert af manndómi og góðum
hug.
Þetta fólk skuldar engum neitt, gerir engar
kröfur, en tekur þakklátt við því lítilræði sem
öldruðum er úthlutað í ellinni. Svona fólk er
þakklátt fyrir allt sem því er vel gert, það á svo
sannarlega skilið að fá að lifa.Þjóðin stendur í
þakkarskuld við þetta blessaða gamla fólk, það
vita allir siðaðir menn á tslandi.
Hún er hlý vináttan sem streymir frá þessu
fólki. Það hefi ég sjálfur reynt. Það var
mannkærleikur í orðum þeirra hjóna, sem þau
bera okkur, sem litum til þeirra á sjúkrahúsið.
Ekki var okkar greiði stór þó við litum inn til
gamalla góðra granna og sveitunga úr sveitinni
okkar kæru. Vissulega voru okkur samfundir við
þau kærir. En þakklætið fyrir innlitið frá þeim,
var lofsvert og ógleymanlegt.
Sjaldan fellur eplið langt frá eikinni var eitt sinn
sagt, það sanna okkur líka dætur þeirra. Guðrún
sýndi okkur þann sóma og nærgætni að hringja
strax og láta vita af láti gamla mannsins, eigi hún
þökk fyrir.
Þau hjón áttu tvær dætur.Guðrún gift Tómási
Sigurþórssyni.þau eiga tvö börn og búa á Akranesi
og Gréta gift Gilbert Sigurðssyni,þau barnlaus,búa
í Reykjavík. Ég heimsótti Árna hér á sjúkrahúsið
i sumar leið, en þar var hann um fima. Hann kom
með mér fram á setustofu og spjallaði við mig
furðu hress og hreint ekki farinn að tapa andlega.
En hann var útslitinn og illa kominn af óstyrkleika,
sérstaklega í handleggjum.
En hann var æðrulaus, rólegur og prúður etns
og venjulega, gat jafnvel gert að gamni sínu, eins
og honum var svo lagið. Hann var alltaf
viðmótshlýr og glaðlegur, stilltur maður, prúður,
orðvar og vandaður. Hann sóttist ekki eftir
vegttyllum, en stóð vel fyrir sínu, hvar sém var, var
vel virtur af öllum sem til þekktu.
Árni mun mér efstur í huga þegar ég heyri góðs
'slendingaþættir