NT - 29.04.1984, Blaðsíða 14

Sunnudagur 20. apríl 1084 1 4
Af helgispjöllum
í safni Freuds
■ Faðir sálkönnunar og ötull bréfritari. Austurríkismaöurinn Sigmund
Freud.
■ Kenningar Sigmund Freud hafa
frá upphafí valdið miklum deilum og
vangaveltum þó svo að fullyrða megi
að fáir eða engir fræðimenn hafí haft
jafn víðtæk áhrif á sálarfræði og
einmitt þessi lágvaxni fíngerði Aust-
urríkismaður. Það verður ekki annað
sagt en að Freud hafí verið ötull penni
og eftir hann liggur mikið safn sem
hefur orðið eins konar undirstaða
sálgreiningarstefnunnar. Hann var og
mikill bréfritari og stóð í bréfaskrifum
við fræðimenn allt fram í andlátið auk
þess sem hann skráði sjúkrasögur
sjúklinga sinna sem urðu æði margir
á langri starfsævi. I Library of Cong-
ress í Bandaríkjunum er að fínna rít-
og skjalasafn Freuds og mætti með
SítmVlHHM
SOLUBOÐ
LENI ELDHÚS- RULLUR
V FRIGI IVA a ÞVOTTAEFNI 2,3 kg
FRIGI ÞVOL a ÞVOTTALÖGURt/2fl
SlC sts ^TSÓSA
Slffl 0S> SINNEP500 gr
KORNIHRÖKKBRAUÐ 250 gr
...vöruverð í lágmarki
sanni segja að safnið sé eins konar
musteri eða helgidómur Freudista
fræða.
Fyrir nokkrum árum var maður að
nafni Jeffrey Moussaieff Masson ráð-
inn að safninu til að hafa umsjón með
ýmsum verkefnum sem vinna þurfti í
tengslum við þetta mikla safn. Það
mun hafa verið hinn aldni fræðimaður
Kurt Eissler sem réð Masson sem þá
hafði lokið prófi sem sálgreinandi frá
Sálgreiningarstofnunni í Toronto í
Kanada. Eissler mun jafnvel hafa haft
það í huga að gera Masson að eftir-
manni sínum sem forstjóra safnsins.
Úr því varð þó ekki því. Masson
reyndist vera úlfur í sauðagæru og
ekki leið á löngu þar til hann fór að
láta upplýsingar „leka“ úr helgidómn-
um sem að hluta til er lokaður fyrir
fræðimönnum hvað þá almenningi.
Eftir að opinberlega birtust greinar
þar sem Masson notfærði sér aðgang
sinn að skjalasafni Freuds var hann
rekinn úr stöðu sinni en yfirstjórn
safnsins vildi að skiljanlegum ástæð-
um taka ákvarðanir um það hvað
birtist á prenti úr safninu. Reyndar
mun Masson hafa höfðað mál vegna
brottrekstrar sín og lyktaði því þannig
að honum voru greiddir um 150
þúsund dalir eða um fjórar og hálf
milljón ísl. króna. Ekki mun það hafa
aukið á vinsældir Massons að hann fór
að draga í efa sannleiksgildi ýmissa
atriða í skrifum Freuds og taldi hann
jafnvel hafa hagrætt sannleiknum,
kenningum sínum í hag. í bók sem
nýlega kom út ræðst svo Masson að
Freud og dregur hvergi úr. Sjálfur
titill bókarinnar er hin alvarlegasta
árás en hún heitir á frummálinu: „The
Assult on Truth: Freud’s Suppression
of the Seduction Theory.“ Þar heldur
Masson því fram að Freud hafi
skömmu fyrir síðustu aldamót gert
sér grein fyrir því að ýmsar þær sögur
sem sjúklingar hans sögðu honum,
um að foreldrar þeirra hefðu framið
sifjaspell gagnvart þeim, væru sannar.
Masson sakar Freud um það að hafa
haldið því fram að hér væri um
kynóra sjúklinga sinna að ræða þó svo
að hann vissi betur. Að áliti Masson
hafi Freud gert þetta til þess að ganga
ekki of langt þar sem slíkar yfirlýsing-
ar gætu haft neikvæð áhrif á skoðanir
manna á kenningum hans.
f stuttu spjalli sem blm. NT átti við
Sigurjón Björnsson prófessor í sálar-
fræði við HÍ. benti Sigurjón á að
fræðimenn tækju yfirlýsingar Massons
ekki of alvarlega og þær kæmu varla
til með að breyta skoðunum manna á
kenningum Freuds. „Masson þessi
mun hafa haldið því fram að hann
hefði fundið eitthvað um það í bréfa-
safni Freuds sem benti til þess að
hann hefði haldið við mágkonu sína
og hann seldi einhverju stórblaðinu
þessar upplýsingar og gerði úr þessu
mikið fjaðrafok. „Mér skilst" sagði
Sigurjón „að Masson hafi fyrst og
fremst verið rekinn frá safninu að því
að hann var talinn hafa misnotað sér
aðstæðu sína og birt úr því upplýsing-
ar sem hann hafði enga heimiid til frá
yfirstjórn safnsins. Mér finnst það í
sjálfu sér ekkert tiltökumál þó að
kallgreyið hafi verið að dunda eitthað
við mágkonu sína sem þó engan
veginn er sannað og það kemur ekki
til með að breyta skoðunum manna á
kenningum hans.
Annað eins hefur nú gerst í veröld-
inni og menn ekki misst mannorðið út
af því. Hann er í sjálfu sér ekki verri
fræðimaður fyrir það karlanginn. Ann-
ars kemur það fram í bréfum Freuds
til Fliess sem skrifuð voru rétt fyrir
lok síðustu aldar að Freud sjálfur
varð var við ýmsar hugmyndir hjá
sjálfum sér í þá átt að faðir hans hefði
forfært hann og komst hann að þessu
í tengslum við rannsóknir á sínum
eigin draumum. Þessir kynórar komu
i með öðrum orðum fram í draumum
Freuds og hann vissi að slíkt hefði
ekki átt sér stað í raunveruleikanum
heldur væri hér um að ræða fantasíur
hans sjálfs. Þetta kemur einkum fram
í einu bréfi til Fliess að mig minnir“,
sagði Sigurjón Björnsson að lokum.
Við réttarhöldin sem haldin voru
eftir að Masson var rekinn frá skjala-
safninu kom fram að hann hafði stolið
um 400 skjölum úr safninu og var
honum gert að skila þeim aftur. Sumt
af þeim upplýsingum sem hann seldi
m.a. stórblaðinu New York Times
munu einnig hafa komið úr safni
Önnu Freuds í Lundúnum en þar
hafði Masson einnig verið hleypt inn
á gafl.
Eins og fram kom í samtali okkar
við Sigurjón Björnsson er ekki talið
að atburðir þessir komi til með að
breyta miklu varðandi hugmyndir
manna um kenningar Freuds en ör-
uggt má telja að betur verði vandað
til með ráðningu starfsmanna við
skjalasafnið í framtíðinni.
■ Anna Freud fylgdi í fótspor föður síns og varð þekktur sálkönnuður. Masson
mun einnig hafa komist yfir skjöl úr safni hennar í Lundúnum.