NT - 15.05.1984, Blaðsíða 4

6!íf *f.r.T <*.* •iy,fir.bofeh<l
Stjórnarflokkarnir semja um Húsnæðisfrumvarpið:
Búseti ekki lengur með
- en nefnd á að skila frumvarpi til laga um
húsnæðissamvinnufélög fyrir næsta haust
Þriðjudagur 15. maf 1984 4
■ Samkomulag náðist í gær-
kvöldi milli stjórnarflokkanna
um að afgreiða frumvarp til laga
um Húsnæðisstofnun ríkisins
frá Neðri deild til Efri deildar.
Samkomulagið fólst í því að
■ Þorsteinn Pálsson
gengið verður þannig frá málum
að húsnæðissamvinnufélög á
borð við Búseta njóta ekki lána-
fyrirgreiðslu skv. 4. kafla frum-
varpsins um félagslegar íbúða-
byggingar. Eru það lán úr Bygg-
■ Stefán Benediktsson
ingasjóði verkamanna sem geta
numið allt að 80% af byggingar-
kostnaði. Hins vegar geta
námsmenn, öryrkjar og aldraðir
enn fallið undir þennan kafla
frumvarpsins. Þá er í samkomu-
■ Svavar Gestsson
laginu ákvæði um það að setja
upp nefnd er semji fyrir næsta
þing frumvarp til laga um hús-
næðissamvinnufélög.
„Ég harma mjög þá afstöðu
Sjálfstæðisflokksins sem leiddi
■ Kjartan Jóhannsson
til þessa“ sagði Alexander
Stefánsson, félagsmálaráð-
herra. „Hún var að mínum
dómi óþörf, en þessi málalok
gefa okkur þó möguleika á að
semja lög um busetuíbúðir og
ég stefni að því að þetta nýja
frumvarp verði lagt fyrir Al-
þingi strax í haust. Það eru það
veigamikil ákvæði í frumvarp-
inu að ekki væri stætt á því að
láta það liggja“ sagði Alexander
ennfremur. „Allt húsnæðiskerf-
ið verður samkvæmt frumvarp-
inu, fjármagnað að 40% miðað
við byggingarkostnað. Lán
lengjast úr 26 árum í 31 ár og
verða afborgunarlaus fyrstu 2
árin. Nýmæli er að lífeyrisþeg-
um verður heimilað að festa
kaup á leigurétti í húsum sem
byggð eru af ríki, sveitarfé-
lögum eða byggingafyrirtækj-
um. Þá eru sérstök ákvæði um
að greiða fyrir elli-og örorkulíf-
eyrisþegum sem eiga í fjárhags-
vanda t.d. með frestun vaxta og
afborgana. Sérstakur kafli um
byggingasamvinnufélög lagfær-
ir stöðu þeirra töluvert. Sam-
kvæmt frumvarpinu mega aðilar
að þeim nú selja eftir 5 ár, og
mörg fleiri atriði eru í frumvarp-
inu, tæknilegs eðlis m.a., sem
gera það að verkum að við
gátum ekki látið málið í rusla-
körfuna og urðum að semja á
þennan hátt“ sagði Alexander
að lokum.
„Aumingjaleg
niðurstaða“
- segir Kjartan Jóhanns-
son
■ „Þetta er aumingjaleg
niðurstaða,“ sagði Kjartan Jó-
hannsson „Við höfum talið að
„Búsetuformið" ætti að taka
upp í þjóðfélaginu og það ætti
að lögbinda rétt slíkra félaga og
við höfum í vetur flutt tillögur
þar að lútandi."
„Fremur
óhress“
- segir formaður Búseta
■ Jón Rúnar Sveinsson for-
maður Húsnæðissamvinnufé-
lagsins Búseta í Reykjavík var
óhress með þessa þróun mála.
hann sagði „að þegar félagið var
stofnað í októbermánuði sl. þá
var okkur sagt skýrt, að frum-
varp yrði að lögum fyrir áramót
með ótvíræðum lánsréttindum
til húsnæðissamvinnufélaga.
Nú er hinsvégar búið að setja
málið í nefnd í sumar og þar
með hefur öllu verið slegið á
frest, nánast um ótiltekinn tíma.
Framsóknarflokkurinn, sá
flokkur sem helst hefur tengst
samvinnustefnunni, hefur
greinilega látið leiftursóknir
Sjálfstæðisflokksins berja sig til
hlýðni" sagði Jón Rúnar og
benti á að öll afstaða þess flokks
til málsins hefði einkennst af
tvískinnungi og þeir hefðu sam-
þykkt málið á ýmsum stigum
allt þar til nú á lokaspretti þess.
Við gefumst þó ekki upp“, sagði
Jón Rúnar „þó að ástandið sé
alls ekki bjart þessa stundina“,
en bætti við „þegar upp er
staðið þá tel ég að Búseti hafi
unnið síðferðílegan sigur á Sjálf-
stæðisflokknum sem orðið hefur
að grípa til fólskubragða til þess
að frysta okkur út úr frumvarp-
■ Alexander Stefánsson félags-
málaráðherra: „Harma afstöðu
Sjálfstæðisflokksins".
inu,“ sagði Jón Rúnar að
lokum.
„Ríkisstjórnin hefur
fundið litla mann-
inn“
- segir Svavar Gestsson
■ „Þarna hefur ríkisstjórnin
fundið sinn litla mann,“ sagði
Svavar Gestsson formaður Al-
þýðubandalagsins er hann gagn-
rýndi harkalega frumvarp
fjármálaráðherra um skatt-
skyldu innlánsstofnana. „Það
eru bankarnir sem leggja þarf
lykkju á leið sína til þess að
hjálpa á meðan framlög til sjúkl-
inga og námsfólks eru lækkuð.
Þetta er eitt versta málið sem
ríkisstjórnin er að reyna að
keyra í gegnum þingið og þá er
miklu til jafnað,“ sagði Svavar
m.a.
Albert Guðmundsson sagði
m.a. að bankakerfið hefði nú
átt vini á ráðherrastól áður. Það
væri furðulegt með vinstri
menn, ef þeir hugsuðu upp
skatt, jafnvel þó þeir kæmust
ekki til að innheimta, þá hugs-
uðu þeir það sem, nettó tap.
Þjóðfélagið verður ekki rekið
með því að gera alla að öreig-
um,“ sagði Albert ennfremur.
Búseti fái ekki
hagstæðari lán
en Byggung
- Sjálfstæðisflokkurinn
hafði sitt fram
■ „Ágreiningurinn var sá
hvort að leigusamvinnufélög
ættu að fá rétt til hagstæðari
lána en byggingasamvinnufélög
og við vorum á móti því að
innleiða þann mismun“, sagði
Þorsteinn Pálsson formaður
Sjálfstæðisflokksins í viðtali við
NT, en Sjálfstæðisflokkurinn
hefur eins og kunnugt er lagst
gegn því að húsnæðissamvinnu-
félög á borð við Búseta fengju
lán úr Byggingasjóði verka-
manna og hefur neitað að af-
greiða Frumvarp um Húsnæðis-
stofnun ríkisins vegna þessa.
„Við höfum lengi barist fyrir
auknu fjármagni í húsnæðis-
kerfið,“ sagði Þorsteinn enn-
fremur „en við erum ekki til-
búnir í þessa mismunum. Þetta
er spurning um fjármagn sem
ekki er fyrir hendi í dag.“
„Óttuðumst þessi
málalok“
—segir Stefán Benediktsson
■ „Þetta eru málalok sem við
óttuðumst," sagði Stefán Ben-
ediktsson Bandalagi jafnaðar-
manna „og flutti því þingsálykt-
un í vetur um það að þessu
formi yrði ætlaður staður í
lögum og staða þeirra væri
þannig tryggð. Við erum inná
því að þetta form eigi fullan rétt
á sér, en það er ekki hægt að líta
á Búseta með sama hætti og
Byggingarfélag verkamanna.
Þetta er annað form og þarfnast
því sérstakra laga.“
Opinber hýðing for
ustumanna Sjálf-
stæðisflokksins
■ í annálum framtíðarinnar
munu eftirminnilegustu tíðindi
vorsins 1984 vera talin þau, að
foringjakreppan í Sjálfstæðis-
flokknum kom þá upp á yfir-
borðið á ný. Sérstaklega at-
hyglisvert er að kreppa þessi er
ntjög alvarleg - í það minnsta
fyrir formennina Þorstein Páls-
son og Friðrik Sophusson.
Það er nýjast í opinberunum
þessum að aðstoðarritstjóri
Morgunblaðsins, Björn
Bjarnason (Benediktssonar),
skrifaði fræga grein í blað sitt
fyrir helgina þar sem hann
hýðir Friðrik duglega og
skammar Þorstein eins og
hund.
1 grein sinni staðfestir Björn
margt af því sem sagt var í
dálki þessum fyrir viku.
Þannig ítrekar hann til dæmis
að ekkert pláss er fyrir Þorstein
í ríkisstjórninni. Ekki sé nokk-
ur fær leið til að stokka upp á
réttan hátt né að reka núver-
andi ráðherra gegn vilja þeirra.
Ef ráðherra, til dæmis Albert
Guðmundsson, yrði beittur
þrýstingi til að segja af sér fyrir
Þorstein, er alltaf hætta á því
að hann fari í fótspor Gunnars
Thoroddsen, þ.e. haldi ráð-
herrastól sínum áfram gegn
vilja meirihluta þingflokksins.
En stærstu tíðindin í grein
Björns Bjarnasonar eru þau,
að Morgunblaðsritstjórarnir
skuli ekki standa með for-
manninum og reyna að byggja
hann upp í embætti sínu. Þeir
stóðu ætíð með Geir Hall-
grímssyni, í gegnum súrt og
sætt, og beittu öllum þunga
sínum til að halda flokknum
saman undir hans veiku for-
ystu.
Nú er ekki um það deilt að
staða Þorsteins sem formanns,
án ráðuneytis, er mjög veik.
Einnig er ljóst, meðal annars
af örvæntingarópum hans og
Friðriks í fjölmiðlum, að hún
mun að óbreyttu halda áfram
að veikjast. Spurning dagsins
er því, hvers vegna niðurlægir
Morgunblaðið formennina í
stað þess að hjálpa þeim? Á
því eru nokkrar skýringar.
Fyrsta skýringin er sú, að
Morgunblaðið ætlar að standa
vörð um ríkisstjórnina - fyrst
um sinn. Eina leiðin til að losa
ráðherrastól handa Þorsteini er
að sprengja ríkisstjórnina, og
semja við nýja samstarfsflokka
eða boða til kosninga. Morg-
unblaðsmenn vilja hins vegar
ekki að ríkisstjórnin sundrist í
sumar vegna innanflokksátaka
hjá þeim um persónur og veg-
sentdir. Slíkt er allt of veikt og
lágkúrulegt og myndi skaða
Sjálfstæðisflokkinn ef til kosn-
inga kæmi. Þetta þýðir ekki að
Morgunblaðið sé reiðubúið að
verja ríkisstjórnina til fram-
búðar.
í haust gætu málin legið fyrir
á allt annan veg. Þá gæti þurft
að fella gengi krónunnar, sér-
staklega ef gengi Bandaríkja-
dals lækkar mikið eins og flest-
ir efnahagssérfræðingar spá
þessa dagana. Þá verður verð-
bólgan laus á ný. Auk þess
gæti ASÍ skakkað leik'inn með
róttækum kjarakröfum. Þá
væri orðið mun hagstæðara
fyrir flokkinn að blása til kosn-
inga en nú er.
Slíkar vangaveltur gefa rit-
stjórum Morgunblaðsins næga
ástæðu til að skamma Þorstein
og Friðrik og banna þeim að
láta of ófriðlega gagnvart ríkis-
stjórninni.
í öðru lagi er hugsanlegt að
þeir á Morgunblaðinu kjósi að
formaður flokksins verði veik-
ur leiðtogi til frambúðar. Það
breytir valdahlutföllum í tlokkn-
um á þann veg að vald Morg-
unblaðsins í flokksmálum
eykst.
Styrmir Gunnarsson ritstjóri
skrifaði einmitt fyrir lands-
fundinn í haust, að nú færu
nýir tímar í hönd og yrði þá
hlutverk formanns að vera
blaðafulltrúi flokksins. Tími.
hinna sterku leiðtoga væri
liðinn.
Styrmir sagði hins vegar eng-
ar fréttir af áformum sterku
mannanna bak við tjöldin. Það
er fyrst nú sem ótvíræð merki
berast um það að hlutverk
Þorsteins og Friðriks í þeim
áformum er minna en margir
ætluðu.
Þriðja og líklegasta ástæðan
gæti verið sú, að Morgunblaðs-
veldið, og aðrir samhljóma
valdaaðilar í flokknum, ætli
sér ekkert með Þorstein og
Friðrik á toppnum. Þeir séu
aðeins forystumenn til bráða-
birgða.
Þetta er stutt af þeirri stað-
reynd að hvorugur þeirra fé-
laga er landsföðurlega vaxinn
í stjórnmálunum. Þeir eru báð-
ir ungir og óreyndir og bera
ekki af í hæfileikum. Til að
stjórna þeim regnhlífar-
samtökum smákónga sem
Sjálfstæðisflokkurinn er, þarf
miklu sterkari leiðtoga. Það
þarf menn eins og Ólaf Thors
eða Bjarna Benediktsson.
Ef þetta er rétt, er líklegast
að beðið sé eftir að nýi sterki
maðurinn í flokknum, Davíð
Oddsson, slíti ungdóms-
skónum í stöðu borgarstjóra í
Reykjavík. Skynugir menn í
flokknum gera sér góða
grein fyrir hættunni sem felst í
því að Þorsteinn festist í for-
mannsembættinu (líkt og Geir
gerði), en undir honum sé
maður sem er miklu sterkari
persónuleiki í pólitíkinni. Ein
megin orsök erjanna milli
Gunnars og Geirs var einmitt
sú að Gunnar hafði þá for-
ingj ahæfileika sem Geir skorti.
Skuggi.