NT - 29.06.1984, Blaðsíða 8

Föstudagur 29. júní 1984 8
mjög mikil og allt þarf að vera
á fullu. Yfir háveturinn er svo
öll framleiðsla svo í lágmarki
og í desember og janúar unn-
um við hér við frágang á
húsinu. Þetta fylgir alveg
sveiflum í byggingariðnaðin-
um og það hefur reynst mjög
erfitt að fá menn til að gera
langtímasamninga“. Það er
framkvæmdastjóri verksmiðj-
unnar, Guðmundur Ósvaldsson
sem hefur orðið. „A síðasta ári
var framleiðslan 30% meiri en
áætiað hafði verið og fram-
leiðslan í júnímánuði í ár mun
svara allt að 20% af ársfram-
leiðslunni", segir Guðmundur
en lengra fær NT ekki að
komast inn í leyndarmál Lím-
trésins, hvað snertir fram-
leiðslumagn. „Okkur langar
mikið í stækkun, það er bygg-
ingu á geymslu svo framleiða
megi lager yfir veturinn en það
er ekkert á döfinni strax. Við
erum að koma lagi á okkar
fjármál ennþá. En verksmiðj-
an er síst of stór, þó að hún sé
stór.“
Yfir sumartímann hefur ver-
ið unnið á tvískiptum vöktum
frá 8 til 4 og 4 til 12 þannig að
verksmiðjan er í gangi 16 tíma
á sólarhring. Auk þess er fram-
leiðsla alla laugardaga yfir
sumartímann.
„Þetta getur gengið vel með
því að hér vinni skólafólk yfir
sumarið og fjárbændur yfir vet-
urinn, auk fastra starfsmanna.
Það er einhvern veginn þannig
sem ég hugsa þetta," segir
Guðmundur. „Síðasta vetur
voru hér þrír bændur sem
hættu svo allir fyrir sauðburð.
Margir þeir sem við verksmiðj-
una vinna eiga langan veg til
vinnu sinnar en hafa þá sam-
vinnu í ferðum. Flestir halda
þó heim kvölds og morgna þó
einhverjir hafi tekið sér ból-
festu að Flúðum og vafalaust á
verksmiðjan eftir að verða
hverfinu þar mikil lyftistöng í
komandi framtíð.
■ Séð yfir verksmiðjuna. í forgrunni eru nýunnar burðarsperrur íþróttahúss sem Húsvíkingar ætla að byggja. Við sperrurnar stendur
framkvæmdastjórinn GuðinundurÓsvaldsson en til glöggvunar skal tekið fram á að myndin er tekin í kaffitíma og því rólegt yfir að
líta. Innst til hægri í salnum er límtréspressan þar sem borðunum er raðað inn, lím borið á, hita hleypt á og pressað.
Iðnaðartilraun í dreifbýlinu:
lirntré lengst
uppi í sveit
— eftirspurnin mun meiri en ráð var fyrir gert
■ Meðan eyðing landsbyggðarinnar og óáran í íslenskum
landbúnaði eru með vinsælustu umræðuefnum landsins berast
inn á borð hjá NT fréttir af landsbyggðamönnum sem snúa vörn
í sókn og leggja sitt af mörkum til þess að atvinna og byggð haldist
í landinu (gömul tugga). Að Flúðum í Hrunamannahreppi reis á
síðastliðnu ári Límtrésverksmiðja fjögurra hreppa og fjölda
einstaklinga í nágrenninu og hefur nú starfað í eitt ár. Verksmiðj-
an sem er sú fyrsta sinnar tegundar í landinu hefur þegar lofað
góðu. Við Límtréð vinna nú hátt á þriðja tug manna og eru flestir
þeirra búsettir í uppsveitunum.
Það er allt á fullu í Límtrénu
þegar NT menn ber að garði
snemma morguns. Fram-
kvæmdastjórinn ókominn
sunnan úr Reykjavík en fram-
leiðslustjórinn og verkstjórar
á staðnum leysa greiðlega úr
öllum okkar spurningum.
Verksmiðjuhúsnæðið er ægi-
stór skemma, að mestu opin í
einum 2500 fermetra sal. Þar
ægir saman stórum vélknúnum
heflum, sögum, pressum fyrir
líminguna, fræsurum og mörgu
fleiru. Þessa dagana var verið
að líma upp bogadregnar
sperrur í væntanlegt íþróttahús
Húsvíkinga.
Við vinnu voru þegar NT
mætti á staðinn eitthvað um
tylft manna en alls vinna 23 í
verksmiðjunni sjálfri á tví-
skiptum vöktum. Þá hefur
Límtréð á sínum snærum vöru-
bílstjóra í ferðum með timbur
að og frá verksmiðjunni og 8
menn að austan sem vinna í
Reykjavík og víðar við upp-
setningu á límtréssperrum.
Obbinn af starfskrafti verk-
smiðjunnar er að sjálfsögðu
upprunninn í uppsveitunum.
Hlutabréf á hverjum
bæ
Eigendur Límtrésins eru að
helmingi hreppsfélög fjögurra
hreppa: Skeiða,- Gnúpverja,-
Hrunamanna- og Biskups-
tungnahrepps. Hinn helming-
urinn er svo í eigu einstaklinga
og eru hluthafarnir talsvert á
þriðja hundrað, langflestir bú-
settir í uppsveitunum fjórum.
Eftir heimildum blaðsins lætur
nærri að hlutabréf megi þar
finna á hverju heimili.
Eignaraðild sveitarfélag-
anna er þannig varið að hvert
þeirra á hlut í réttu hlutfalli við
höfðatölu íbúa. Þó varákveðið
strax í upphafi að það sveitar-
félag sem hreppti staðsetningu
verksmiðjunnar borgaði tvö-
falt hlutafé á hvern íbúa miðað
við það sem er í hinum sveitun-
um. Arður þess sveitarfélags
er svo helmingi minni á hvert
hlutabréf heldur en af bréfum
annarra. Þarna er tekið inn í
dæmið að sveitarfélaginu sem
hefur verksmiðjuna hlotnast
ómældar óbeinar tekjur með
vaxandi byggð og hliðarstarf-
semi. Sveitarsjóðstekjur af
verksmiðjunni sjálfri, fast-
eigna og aðstöðugjöld renna
aftur á móti til allra hreppanna
í hlutfalli við íbúafjölda.
Við staðarval komu einkum
tveir staðir til greina, Laugarás
í Biskupstungum og Flúðir í
Hrunamannahreppi. Á báðum
þessum stöðum er nokkur
byggðakjarni og nægur jarð-
hiti. Óháð nefnd var fengin til
að skera úr í málinu og varð þá
sá síðarnefndi fyrir valinu.
Framleiðslan fram úr
áætlun
„Markaðurinn er meiri en
áætlað var og reksturinn hefur
gengið eftir áætlun. Höfuð-
vandinn er sveiflan í fram-
leiðslunni en meðan við höfum
enga vörugeymslu þýðir þetta
að sumarframleiðslan verður
Ekkihræddirviðsam-
keppni!
„Ef að því kæmi að önnur
límtrésverksmiðja kæmi inn á
markaðinn þá væri þessi búin
að vinna sér sess. Svo er líka
mjög rúmt um okkur hérna,
sveitarfélagið gaf eftir gatna-
gerðar- og lóðagjöld. Það ger-
ist heldur ekki bara svona
einn tveir og þrír að
annað svona fyrirtæki spretti
upp. Yfirleitt held ég að það
sé ekki pláss fyrir tvö svona
fyrirtæki á markaðinum", segir
framkvæmdastjórinn og
kveðst ekki óttast samkeppnis-
aðila þrátt fyrir háan flutnings-
kostnað hjá verksmiðjunni
sem staðsett er um 100 kíló-
metrum utan Reykjavíkur. Allir
aðdrættir fara fram á flutninga-
bíl fyrirtækisins sem er í
stöðugum ferðum milli Flúða
og Reykjavíkur. Frá Reykja-
vík er svo framleiðslan í mörg-
um tilvikum flutt með skipum
út á land.
En staða fyrirtækisins í dag.
Eins og fyrr segir hefur
reksturinn gengið eftir áætlun
strax á fyrstu misserum en
fjármögnun er alls ekki lokið.
Verksmiðjan var byggð á ein-
um mestu verðbólgutímum
sögunnar, 1982 til ‘83. Hluta-
féð brann því að miklu leyti í
verðbólgubálinu og er enn ver-
ið að selja hlutabréf.
Límtrésverksmiðjan er sú
fyrsta sinnar tegundar hér á
landi og enn sem -komið er
nánast sú eina. Þó hafa minni
fyrirtæki framleitt límtrésbita
en ekki eins stóra. Einhver
innflutningur er á límtré en
hann hefur eðlilega stórminnk-
að eftir að Límtré hf. tók til
starfa.
Heflað, sagað oglímt
Límtré, hvað er límtré? Ein-
hver trjátegund, skyld lerki
eða birki? Eða hvað?
■ Það er talið gæfumerki að ganga undir skeifu,- hvað þá svona
stóra skeifu. Frumburður Límtrésverksmiðjunnar varð til á
kvenréttindadaginn í fyrrasumar og var sett upp í hliði skeiðvall-
arins á Murneyrum. Gjöf verksmiðjunnar til hestamanna í
uppsveitunum.
ABOT
■ í fyrstu áttu Guðmundur og aðrir þeir sem fyrir stofnun
Límtrésverksmiðjunnar stóðu við nokkurt andstreymí að stríða
en nú heyrast þær svartsýnisraddir ekki lengur.
Guðfaðir
límtrésins
— NT ræðir við Guðmund
Magnússon
■ „Svartsýnisröddum fer
fækkandi, það voru einhverjar
fyrst en heyrast varla lengur,"
segir Guðmundur Magnússon
trésmiður og verkstjóri í Lím-
trénu og manna í milli kallaður
guðfaðir verksmiðjunnar. Ó-
þreytandi áhugi hans á Lím-
trénu gerði það að lokum að
verkum að í framkvæmdir var
ráðist, þó margir hafi verið
þeim andsnúnir í fyrstu.
„Ég vil nú ekki meina það“,
segir þessi hægláti sveitamaður
þegar NT ber þetta virðulega
viðurnefni undir hann. „Oooo
það þýðir ekkert fyrir hann að
þræta fyrir það“, grípur nafni
hans Ósvaldsson frarn-
kvæmdastjóri frammí fyrir
honum og hlær. Og aðrir taka
í sama streng þannig að frekari
mótmælum er ekki hreyft. Það
kemur líka upp á yfirborðið
þegar við biðjum Guðmund að
segja okkur frá tilurð Límtrés-
ins, að hann hefur ekki verið
áhrifalaus um að í þessa fram-
kvæmd var ráðist.
Guðmundur hefur verið
búsettur á Flúðum um langt
árabil og starfað við smíðar, er
auk þess upprunninn úr
hreppnum. Tildrög þess að
ráðist var í verksmiðjubygg-
ingu var fyrst og fremst að
atvinnuástand sveitanna var
orðið mjög bagalegt. Þá strax
haföi Guðmundur haft límtréð
sem áhugamál í áratug eða
meira, kynnst efninu við vinnu
sína hér heima og skoðað lím-
trésverksmiðjur á ferðalögum
erlendis.
„Tekjur sveitarfélagsins
minnkuðu á þessum árum og
aldursdreifingin var alls ekki
góð. Yfir 12% íbúanna voru
yfir 67 ára aldri og ég get bara
nefnt sem dæmi að þegar þessi
tala var komin yfir 4% i Reykja
vík þótti sem landsbyggðin
væri að níða niður Reykjavík."
Það er Guðmundur sem hefur
orðið. „Þá voru í gangi um-
ræður milli hreppanna að
koma á fót iðnfyrirtæki sem
hentað gæti hreppunum til
rekstrar í sameiningu þó það
væri alltof stórt fyrir hvert eitt
þeirra. Það varð svo úr að
ráðist var í Límtrésverksmiðju
enda hafði ég og nokkrir aðrir
hér í sveitunum haft mikinn
áhuga á slíkum rekstri."
í fyrstu stóðu að þessum
viðræðum Gnúpverjar,
Hrunamenn og Skeiða, enda
hefur lengi verið náið samstarf
milli þessara aðila um skóla-
mál. Tungnamenn komu sfðar
inn í dæmið.
Eftir að ákvörðun um stofn-
un verksmiðjunnar var tekin
voru keypt tæki af verksmiðju
í Danmörku sem var í þann
veginn að fara á hausinn.
Hlutafélagið sendi síðan 8
menn út, þar á meðal Guðm-
und til þess að taka hana niður
og koma heim.
Húsið var svo byggt upp á
nokkrum dögum og notað til-
þess innflutt límtré. Grafið var
fyrir grunni í septembermán-
uði 1982 og fyrsta límtrésverk-
ið var fullklárað 19. júní árið
eftir. Það var skeifa sem fyrir-
tækið gaf til skeiðvallarins á
Murneyrum og myndar þar
stóra hliðumgjörð sem fær er
stærstu vöruflutningabílum.
Þá gekk mikið á, segir Guð-
mundur, að koma skeiftinni upp
áður en hestamannamótið
hæfist, en það tókst.
Öll uppbygging verksmiðj-
unnar var llka afskaplega hröð.
Sem dæmi nefnir Quðmundur
að þak byggingarinnr sem er
nálægt 3000 fermetrar var sett
á af 17 mönnum á tveimur
dögum. Og geri aðrir betur.
NT kveður þennan guðföður
stóriðnaðar í uppsveitunum,
og þó Guðmundi sé ekki meira
en svo um viðurneínið gefið,
vonurn við að hann fyrirgefi
okkur í þetta sinn.
Föstudagur 29. júní 1984 9
Nei límtré er gert úr ósköp
venjulegu greni sem flutt er
upp að Flúðum í borðum og
plönkum. Þar er byrjað á því
að setja staflann í þurrkklefa
sem hitaðir eru upp með jarð-
hita en af honum er gnægð á
staðnum, Eftir nokkurn tíma
þar inni er timbrinu staflað
upp inni í verksmiðjunni þar
sem það samlagast hita og
rakastiginu. Inni er rakatæki
sem heldur jöfnum 60% raka
allan sólarhringinn og því gætir
ekki þess þurra sagmettaða
lofts sem annars er á trésmíða-
verkstæðum.
Endi borðanna er svo tennt-
ur með svokölluðum fingra-
fræsara og borið lím á endann.
Spýtunni er svo rennt inn í
pressu sem límir borðendann
við næsta borð og þannig er
skeytt saman þangað til komið
er allt að 30 metra langur
planki. Yfirleitt eru þeir þó
ekki hafðir lengri en 16 til 20
metra langir. Þegar komið er
nokkurt safn planka af sömu
lengd eru þeir límdir saman.
Sé um að ræða beinar sperrur
eru plankarnir límdir saman í
stórri vökvaknúinni pressu. Ef
pöntunin hljóðar aftur á móti
upp á bogadregnar sperrur,
eru borðin límd saman og
beygð á búkkum sem skorðað-
ir eru í brautir í gólfinu og
pressuð saman með loftorku.
Við límingu, er hleypt 60 gráðu
hita á timbrið í allt að 12 tíma.
Með þessu móti má líma hvert
ofan á annað allt að 70 borð,
sem gerir bita á þriðja metra
þykkan.
Að þessu loknu eru bitarnir
svo heflaðir og sagaðir til eftir
kúnstarinnar reglum, pakkað
inn í plast og sendir í burt.
Hver notar límtré?
„í þriðja eða fjórða hverju
einbýlishúsi sem byggt er kem-
ur límtrésbiti einhversstaðar“,
sagði Óðinn Sigurgeirsson
framleiðslustjóri. „En fyrst og
fremst er þetta notað í burðar-
virki í stærri hús og í bita sem
ekki er hægt að ná út úr einu
tré. Eftir því sem breiddin eða
hafið á húsinu er meira þeim
mun hagstæðara er að nota
límtréð. Höfuðkosturinn er
hvað það er létt.“
Það hljómar kannski undar-
lega en óðinn og starfsfélagi
hans Reynir Guðmundsson
sannfærðu NT menn um að
límtrésbitar þola eldsvoða
mun betur heldur en stál eða
strengjasteypubitar. Á þeim
tíma sem stálbitarnir eru
bráðnaðir og járnið í steyptu
bitunum orðið ónýtt af hitan-
um hefur límtréð aðeins sviðn-
að niður. Ef marka má auglýs-
ingabæklinga frá límtrésverk-
smiðjum erlendis þá eru þess
dæmi að hús hafi brunnið til
kaldra kola og ekkert staðið
eftir nema límtréð. Það var þá
hægur vandi að klæða sperr-
urnar að nýju og sjá bara tii
þess að límtréð sæist ekki því
eðlilega var ysta borð bitanna
svart og sviðið
Gæðaeftirlit með fram- >
leiðslu li'mtrésins er að sögn i
framkvæmdastjórans mjög
öflugt. Sýni eru tekin innan
verksmiðjunnar mörgum sinn-
um á dag og prófuð í þar til
gerðum tækjum. Viðmiðunin
er að standast kröfur Norræna
Límtrésráðsins. Þess utan er
Iðntæknistofnun óháður eftir-
litsaðili með framleiðslunni.
Og eftir fræsinguna er borið lím á fingurna og borðum síðan skeytt saman.

veit það ekki“, sagði Birgir að
lokum.
A'.fíí-íikS

■ „Það er ekkert að gera í
múrverki hérna þannig að ég
fór í þetta og er búinn að vera
í þrjár vikur. Það er verst að
vera alltaf inni en annars er
þetta ekki svo slæmt. Kaupið
er þokkalegt enda 28.6% vakta-
álag á 40 tímana en fastakaup-
ið er annars 83 á tímann fyrir
þá sem eru að byrja. Það er
aðeins yfirborgun fram yfir
taxta og svo er líka mikil
aukavinna hérna.“ Það er
Birgir Örn Birgisson múrari
sem hefurorðið. Hannersjálf-
ur upprunninn af höfuðborgar-
svæðinu en kona hans ofan úr
Gnúpverjahreppi þar sem þau
hjónin búa nú. Fyrir hann er
25 kílómetra leið í vinnuna en
í ferðamálum hefur hann sam-
starf við sveitunga sem einnig
vinnur í Límtrénu.
„Ætli ég verði ekki hérna
eitthvað frameftir, en það gæti
þó breyst ef ég fengi einhverja
vinnu í Gnúpverjahreppi, ég
—
■ Það var ekkcrt að gera
múrverki, sagði Birgir sem hér
sést á fullu við að hífa til
burðarbita í íþróttahöll Hús-
víkinga.
■ Björn Ingimarsson eða Bubbi á Reykjavöllum eins og hann er oftast kallaður rennir þarna einni
fjölinni í fingrafræsarann.
Enn er þess að geta að verk-
smiðjan er í samvinnu við tvær
danskar límtrésverksmiðjur
enda keypt þaðan eins og fram
kemur í viðtalinu við Guð-
mund Magnússon hér á síð-
unni.
Gæðaeftirlit með fram-
leiðslu límtrésins er að sögn
framkvæmdastjórans mjög
öflugt. Sýni eru tekin innan
verksmiðjunnar mörgum sinn-
um á dag og prófuð í þar til
gerðum tækjum. Viðmiðunin
er að standast kröfur Norræna
Límtrésráðsins. Þess utan er
Iðntæknistofnun óháður eftir-
litsaðili með framleiðslunni.
Enn er þess að geta að verk-
smiðjan er í samvinnu við tvær
danskar límtrésverksmiðjur
enda keypt þaðan eins og fram
kemur í viðtalinu við Guð-
mund Magnússon hér á síð-
unni. Þá er ennfremur náið
samband við danskt ráðgjafa-
fyrirtæki.
■ „Blýantsnagaramir" í Límtrénu, Reynir Guðmundsson starfs-
maður á skrifstofunni til vinstri og Oðinn Sigurgeirsson fram-
leiðslustjóri til hægri. Bakvið þá má sjá límtrésbitann sem ber
límtrésverksmiðjuna uppi.
Vinnuandinn
er góður
— rætt við Guðmund Sigurðsson
ÁBÓT
Gefur ein-
hvern pening
— segir Haraldur Sveinsson bóndi
■ „Þetta gefur emhvern pen-
ing og það gefur líka öll vinna
utan búskaparins og veitir ekki
af meðan rollubúskapurinn er
eins og í dag. Á þeim tíma
þegar veðrin eru livað verst er
þetta ágætt en að fara úr bú-
skapnum og alveg hérna inn
yrðu mikil vonbrigði. Ég gæfi
ekki mikið fyrir það“, segir
Haraldur Sveinsson bóndi á
Hrafnkelsstöðum en um
tveggja mánaða skeið í haust
eftir sláturtíð vann hann í
Límtrésverksmiðjunni. „Ég
hef alltaf verið að segja honum
síðan að hætta með þessar
rollur og koma alveg hingað",
skýtur framkvæmdastjórinn
inní. „Þetta er einn besti starfs-
kraftur sem við höfum haft og
ómögulegt að láta hann hanga
yfir rollunum".
„Það veitir ekki af því að
hafa Límtréð fyrir jól og svo
erum við hjónin í tamningum
eftir jól, allt til þess að geta
lifað af rollubúskapnum. Og
þessi vinna er ágæt svona að
haustinu áður en fe er sett á
hús en ekki þegar komið er
fram á vetur og allra síst um
sauðburð, þá kemur þetta ekki
til greina", segir Haraldur að
lokum og er rokinn enda nóg
að gera í búskapnum. Hafði
bara átt leið þarna um og
einhver smá erindi við Guð-
mundana tvo inni á koníór
Límtrésins.
■ Og samtaka nú. Ytra borð sperrunnar sagað til með stærstu sög landsins sinnar gerðar. Með
þessu eru misfellur vegna borðendanna teknar af. nt myndir Ari
■ Haraldur bondi a Hrafn-
kelsstöðum: Límtré fyrir jól og
tamningar eftir jól, allt til að
geta lifað af rollubúskapnum.
trenu í september síðastliðn
um.
■ Meðan vinnan er svona
mikil ætlar hann að vera áfram
í Límtrénu, enda vinnuandinn
ágætur, segir Guðmundur og
hallar sér fram á kústinn.
■ „Meðan það er svona mik-
ið að gera þá býst ég við að
vera hérna áfram. Vinnuand-
inn er nokkuð góður, en þegar
fyrirtæki eru ný tekur alltaf
dáldinn tíma fyrir mannskap-
inn að ná sér saman. Kaupið er
líka gott miðað við það sem
annars er á vinnumarkaðinum
núna.“ Þetta er Guðmundur
Sigurðsson, Breiðási í
Hreppum, einn verkamanna í
Límtrénu sem NT ræddi við.
Guðmundur hefur átt heima í
Hreppum um nokkurra ára
skeið en bjó áður á höfuðborg-
arsvæðinu þar sem hann vann
í byggingavörum og á steypu-
stöð og hefur því samanburð-
inn af öðrum fyrirtækjum þeg-
ar rætt er um Límtréð. Síðustu
ár hefur Guðmundur unnið
hjá verktakafyrirtækinu
Vörðufell en byrjaði hjá Lím-
Verst að vera
alltaf inni —
NT ræðir við Birgir Örn Birgisson