NT - 29.06.1984, Blaðsíða 10

Föstudagur 29. júní 1984 10
■ Það er ekkert bogur í fjósi nútímans þar sem bóndinn notar sömu tækni og bifvélavirkinn.
Stendur í gryfju undir kúnni. Tækið sem Garðar heldur á er sótthreinsunartæki fyrir júgrin sem
sprautað er úr eftir mjaltir. Þannig eru minnkaðar líkur á að sýking komist inn í júgrin.
Hver hefði trúað því fyrir nokkrum áratugum að fjósin yrðu tölvuvædd, - en nú er það veruleiki
og smáfólkið fylgist grannt með þróuninni. _ NT-m,ndir ah
Þaðernú svo andskoti
bágt að standa í stað
— segir bóndinn í Hólmi í Landeyjum sem byggir eitt tæknilegasta fjós
landsins'eftir að eldri bygging reyndist ónýt vegna steypugalla
■ „Ég rissaði þctta upp á
einni netavertíð í Eyjum, það
var um borð í Bylgjunni VE
75“, segir bóndinn og hlær.
Svo fékk ég teiknistofu til að
teikna eftir því. Þá hafði ég
skoðað ný fjós hér heima og
seinna fór ég á landbúnaðar-
sýningu í Danmörku og sótti
þangað flestar hugmyndir að
innréttingum og tækni“. Það
er Garðar Guðmundsson
bóndi í Hólmi í Landeyjum
sem hefur orðið en hann er nú
að Ijúka byggingu á 48 kúa
fjósi sem býr yfir ýmsum þeim
tækninýjungum sem óþekktar
hafa verið í íslenskum land-
búnaði til þessa, og ganga næst
göldrum fyrir þá sem ekki hafa
kynnst öðru en ósköp venju-
legum gömlum fjósum með
flórmokstri og fötumjöltum.
Ástæða þessara fram-
kvæmda eru að gamla fjósið
var ónýtt fyrir aldur fram.
Veggirnir höfðu verið steyptir
úr vikri og hrundu niður. Nýja
fjósið er 760 fermetrar og í
brunabótamati metið á 6 millj-
<É
GUMMIV.ST
Austurv. 56-58
SELFOSS
Simi1626
£>
Öll hjólbarðaþjónusta
framkvæmd fljótt og vel.
Nýir og sólaðir hjólbarðar af flestum
stærðum á lager.
Opið daglega 8-18.30
Alla laugardaga 10-17.00
Fullkomnar vélar
Vönduð þjónusta - Vanir menn
Verið velkomin

GUMMÍV.ST. SELFOSSI
Austurv. 56-58 Sími1626

ónir króna að slepptum tækja-
búnaði. Það var tekið í notkun
nú á vordögum en ennþá er
ýmislegt ófrágengið, svo sem
baðherbergi og skrifstofa
bónda!
Mjólkað á
tuttugu mínútum
„Frá því að kýrnar eru
komnar inn á básana tekur
ekki nema um 20 mínútur að
mjólka þær. En það er líka
annað eins og meira í frágang
og undirbúning", segir
Garðar. Fremst í fjósinu er
mjaltaherbergi þar sem eru 12
mjaltabásar og gryfja milli
þeirra sem mjaltamenn standa
ofaní. Til þess að full afköst
náist við mjaltir sagði Garðar
að full þörf væri á tveimur
mönnum en að sjálfsögðu eru
mjaltir vel framkvæmanlegar
afeinum. Sex kýreru mjólkað-
ar í einu. Mjaltavélunum er
skellt á spenana og mjólkin
rennur eftir rörum og leiðslum
í tankinn. Þegar júgrið er tómt
dettur loftþrýstingurinn, sem
heldur spenagúmmíinu á spen-
anum, niður. Á sama augna-
bliki eru tækin toguð upp með
snúru sem hífir þau upp í
hæfilega hæð þannig að engar
áhyggjur þarf af þeim að hafa
fyrr en þau eru sett á næstu kú.
Tækni þessi hefur þekkst hér-
lendis í nokkur ár. Öðru máli
gegnir um sótthreinsunar-
sprautuna sem líklega er í
fyrsta sinn reynd í Hólmi. Eftir
að mjöltum er lokið er spraut-
að í spenana sóttvarnarvökva
sem minnkar líkur á sýkingu í
júgrinu.
„Eftir því sem mér sýnist er
ekki eftir einn einasti dropi“,
segir Garðar um leið og hann
stillir sér upp innan um allar
þessar græjur að kröfu ljós-
myndara. Þá má ekki gleyma
fóðurgjöfinni sem er skömmt-
uð blessuðum kúnum með einu
handtaki þannig að þær gleyma
stað og stund á meðan á
mjöltum stendur.
Tölva á ferð og flugi
Úr mjaltaklefanum vísar
Garðar okkur veginn inn í fjós
sem er að sjálfsögðu autt að
undanskilinni nýborinni kú
með kálfi sínum. Sá litli virðist'
enn meira undrandi á veröld-
inni heldur en við erum af
tækninýjungum heimkynna
hans. Kýrin er bundin á bás
með nýrri tækni sem gerir að
verkum að hægt er að losa allar
kýrnar af básunum með einu
handtaki og síðan renna bönd-
in sjálfkrafa í festingu þegar
kýrin gengur aftur inn á
básinn. Þessu fylgir líka að
kýrin verður að ganga með
ólina um hálsinn úr fjósinu til
mjalta.
Bása og annað röraverk
smíðaði bóndinn sjálfur en
þessi tækninýjung við binding-
arnar er innflutt. Öllu merkari
nýjungar í sjálfu fjósinu eru
þó loftræstikerfi og fóðurtölva
sem verður á næstu vikum fest
upp og mun þá sigla á brautum
milli básanna og skammta fóð-
urbæti til kúnna eftir forriti
sem stimplað er inn. Hólfin
eru tvö og því hægt að láta þar
liggja tvær tegundir fóðurs.
Það er stimplað inn hversu
mikið og hversu oft hver kýr á
að fá af þessum fóðurtegund-
um. Fari svo að rafmagn dettur
út eitthvert augnablik getur
tölvan siglt nokkra stund fyrir
því. í henni er rafgeymir sem
fer sjálfkrafa í hleðslu í hvert
sinn sem vagninn er ekki á
ferðinni.
Loftræstikerfið sér svo um
að halda hita og rakastigi
stöðugu í samræmi við þær
óskir sem þar eru stimplaðar
inn og heldur loftinu sömuleið-
is hreinu með endurnýjun, -
hvorttveggja mikilvægt fyrir
kýrnar og endingu hússins.
Kálfafjós að
danskri fyrirmynd
Á leiðinni inn í kálfafjósið
göngum við framhjá hlöðunni
sem er nokkru eldri. Byggð
1972 en þessa dagana er verið
að steypa gólfið. Hún hefur
fram til þessa verið með mold-
argólfi og verið notuð sem
nokkurskonar aukahey-
geymsla í góðum árum.
1 kálfafjósinu eru yngstu
kálfarnir, - innan þriggja vikna
hafðir einir sér í stíum. Með
því er komið betra lagi á
fæðuskömmtun til hvers og
eins en annars vill það brenna
við að einhverjir séu vanhaldn-
ir á meðan aðrir gleypa til sín
allt saman. í sama tilgangi eru
svo sérstakar básagrindur hjá
eldri kálfunum sem gera það
að verkum að þeir sitja fastir í
grindinni á meðan þeir drekka
kálfadrykkinn. Þegar þeirhafa
svo gleypt í sig lostætið eru
þeir allir leystir úr prísundinni
með einu handtaki. Garðar
rakst á þessar nýjungar á land-
búnaðarsýningunni í Dan-
mörku og kvaðst ekki vera
kunnugt um að þetta hefði
verið reynt annars staðar.
Við endum svo göngu okkar
um fjósið með smá viðkomu í
mjólkurhúsinu þar sem þvotta
og hreinsigræjur fyrir vélarnar
eru af nýjustu tækni. Og að
síðustu skrifstofa eða skýrslu-
herbergi bónda sem komið er
fyrir með góðri yfirsýn yfir
sjálft fjósið. Gegnt henni er
svo bað og klósett en báðir
þessir þættir byggingarinnar
eru ófrágengnir. „Þetta er í
öllum fjósum í dag, við köllum
þetta skýrsluherbergi", segir
Garðar og lesendum til glöggv-
unar skal tekið fram að hér var
ekki á ferðinni stór og for-
stjóralegur kontór heldur lítið
herbergi með glugga sem veit
að básaröðunum.
Hefur ekki hugmynd
um kostnaðinn
,,‘Ég hef ekki hugmynd um
það, hef aldrei reynt að taka
þetta allt saman“, segir Garðar
aðspurður um kostnaðinn af
byggingunni. „En brunabóta-
mat af henni einni eru rúmar 6
milljónir og tækin, mjaltavél-
ar, fóðurtölva og loftræstikerf-
ið hefur kostað rúmlega
milljón. “
Fjósið að Hólmi er 760 fer-
metrar og stendur við hlið
gamla fjóssins sem rúmaði 34
kýr og var fremur nýmóðins
fjós miðað við það sem gengur
til sveita. Þar eru ristir í gólfinu
og roramjaltakerfi. En veggir
þess voru steyptir úr vikri sem
hefur síðar hrunið niður og
má heita að byggingin sé ónýt
þó hún sé ekki nema 30 ára
gömul.
Nýja fjósið rúmar semsagt
einum 14 kúm meira en það
gamla og auk þess er opinn
möguleiki að fjölga básunum í
60 með því að ganga á lausa-
göngupláss geldneytisins.
„Fyrst maður er nú að byggja
þá hlýtur maður að stækka
eitthvað við sig. Það er nú svo
andskoti bágt að standa í
stað“, segir Garðar og bætir
við að þegar hann hafi byrjað
á þessu heyrðist ekki orð um
offramleiðslu á mjólk, á fram-
leiðslusvæðinu sem nær yfir
allt suður og suðvesturland.
„Svona í lokin vil ég bara bæta
við að því fer fjarri að ég hafi
verið einn í þessari fjósbygg-
ingu. Fjölmargir hafa komið
mér til hjálpar án þess að ég
fari að telja þá upp hér, má
helst nefna yfirsmiðinn og allt-
múlígmanninn Guðmund Ingj-
aldsson. sem hjálpaði mér
mikið. Ég kann öllum þessum
bestu þakkir sem þið kannski
komið til skila fyrir mig", segir
Garðar bóndi að lokum.
Spjallinu er lokið. NT menn
þakka fyrir og setjast inn í
blikkbeljuna en Garðar bóndi
þreifar eftir veðrinu og við
heyrum hann segja við sjálfan
sig; maður verður líklega að
setja beljurnar inn í nótt, - ég
held að það endi með því í
þessum kulda. Og blaðamanni
verður hugsað til þess að enn
sé langt í að tæknivæðingunni
takist að leysa kúasamalann af
hólmi, sem betur fer.