NT - 15.11.1984, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 15. nóvember 1984 7
Konur á vinnumarkaði
Nýju samnmgarnir
■ Skollaleikurinn
kringum bónusinn
■ Konurnar skulu samt
sem áður borga
■ Nú hefur mikið þrekvirki
verið unnið. Loksins eftir langt
samningaþóf, eina tvo þrjá
mánuði er uppvakningurinn
tvöföldu taxtarnir á leiðinni að
kveðast niður. Á næsta ári í
maímánuði er talið að þeim
verði að mestu komið fyrir
kattarnef.
Konurnar sem urðu mest
fyrir barðinu á honum og urðu
að borga af bónusnum sínum
til að ná lægsta kaupi í landinu
voru ekki sáttar við málið og
ekki heldur þeir sem unnu á
eftirvinnu og næturvinnu á.
margskertu kaupi. Fólki of-
bauð og lagt hefur verið kapp
á að ná þessum óskapnaði í
burtu. En hvernig er það gert.
Það er gert með því að færa
saman lægstu taxtana og láta
dagvinnutekjutrygginguna fá
aðeins eina hækkun 9% á
samningstímabilinu á meðan
taxtarnir geta hækkað um 20-
27% á samningstímabilinu.
Þannig næst í skottið á henni í
maí með því að láta hana
lækka hlutfallslega. Ekki með
því að taxtarnir séu leiddir upp
til hennar eins og mun nú hafa
verið stefna hins almenna launa-
fólks. Nei, heldur er hún
leidd niður til tvöföldu taxt-
anna.
En hver verður að borga
brúsann? Konurnar í bónusn-
um, með því að reiknitala
bónussins eða bónusgrunn-
æskufólk í samvinnufélögum í
því að vinna í anda hugsjón-
anna um frið, gagkvæma tillits-
semi og skilning, og um ein-
ingu mannkyns. Jafnhliða
þessu reyni þau að beina skap-
andi kröftum æskunnar að því
að efla framfarir, framþróun
og samvinnu, jafnt í einstökum
löndum sem á alheimsvett-
vangi.
í ályktuninni er lögð á það
sérstök áhersla að þessu starfi
þurfi samvinnufélög fyrst og
fremst að halda uppi fyrir ungt
fólk úr röðum starfsmanna
sinna og félagsmanna. Þetta
fólk þurfi félögin að hvetja
eindregið til að taka þátt í því
starfi sem fram fari innan
ramma æskulýðsársins 1985.
Af hálfu ICA er framkvæmda-
nefnd þess síðan falið að fylgj-
ast náið með öllu starfi Sam-
einuðu þjóðanna að æskulýðs-
málum á þessu ári og halda
uppi samstarfi við þær í þeim
efnum.
Réttindi kvenna
Staða og réttindabarátta
kvenna hefur verið mikið til
umræðu á vettvangi ICA síð-
ustu árin, ekki síst innan
kvennanefndar þess. Hún hef-
ur starfað af mikilli atorku
undir ötulli forystu konu sem
heitir Ulla Jonsdotter og er frá
Svíþjóð. Af hálfu Sambands-
ins hefur frú Sigríður Thorla-
cius verið fulltrúi í nefndinni
um nokkurra ára skeið.
Um þessi mál var samþykkt
sérstök ályktun á þinginu. Þar
er m.a. bent á að þrátt fyrir að
mikið hafi áunnist sé samt enn
langt í land með að markmið-
um kvennaáratugar Samein-
uðu þjóðanna 1976-85 hafi ver-
ið náð. Því verði að beita
öllum ráðum til að vekja sam-
úð almennings í garð mála sem
snerta vinnuöryggi kvenna,
launajafnrétti, umönnun
mæðra og barna, menntunar-
tækifæri kvenna, starfsþjálfun
þeirra o.s.frv. í þessum efnum
verði samvinnufélög um heim
allan að beita fréttablöðum
sínum og öðrum fjölmiðlum af
fyllstu ákveðni til að reyna að
hafa áhrif á almenningsálitið.
Þá er óskað eindregið eftir
því við samvinnufélög að þau
auki með öllum ráðum hlut
kvenna í samvinnuhreyfing-
unni og fjölgi konum í trúnað-
arstöðum hjá sér. Loks er enn
á ný lýst stuðningi við friðar-
starf kvenna í samvinnufélög-
um í öllum löndum, enda sé
tryggur friður algjör forsenda
þess að hægt sé að leysa þau
vandamál sem tengjast jafn-
réttisbaráttu kvenna.
Aðrar ályktanir
Þingið ályktaði um ýmislegt
fleira, sem ekki verður rakið
til neinnar hlítar hér. Þar á
meðal var sérstök ályktun um
heimsvandamálin, sem hér
voru nefnd. í henni er lögð
áhersla á mikilvægi þess að
efla samvinnufélög í þriðja
heiminum, ekki síst landbún-
aðarfélög, í þeim tilgangi að
auka fæðuframleiðsluna og
velferð íbúanna í þessum
heimshlutum. Líka er bent á
mikilvægi þess að byggja upp
alþjóðleg viðskiptafyrirtæki
samvinnumanna og berjast á
móti alþjóðlegum einokunar-
hringjum. Sömuleiðis eru sam-
vinnufélög hvött þar sérstak-
lega til að gera allt sem í þeirra
valdi standi til að reyna að
leysafæðuvandann í heiminum
og einnig að vinna að umhverfis-
vernd.
Ályktun um starf ICA næstu
þrjú árin felur m.a. í sér að þar
skuli lcggja áherslu á samskipti
við aðildarsamböndin, upplýs-
ingasöfnun og íræðslustarf, út-
gáfustarfsemi ,eflingu samvinnu
starfs og tengsl við stofnanir
Sameinuðu þjóðanna. Sérstök
ályktun fjallar um nauðsyn
þess að halda uppi öflugu rann-
sókna- og gagnasöfnunarstarfi
um efni er varðasamvinnumál,
m.a. í samstarfi við þá háskóla
sem vinna að rannsóknum á
sviðum sem tengjast þeim. Þá
er einnig lagt til að ráðstefna
um rannsóknir verði haldin á
vegum ICA innan tveggja ára.
Önnur samþykkt hvetur til
þess að alþjóðleg viðskipta-
tengsl milli samvinnufyrir-
tækja verði stóraukin. í því
efni verði reynt að hrinda úr
vegi öllum hindrunum þar á,
sem reynslan sýni að séu allt of
víða fyrir hendi enn þann dag
í dag.
Aðild Kínverja?
í fundarlok síðasta daginn
var ákveðið að halda næsta
þing ICA í Stokkhólmi í októ-
ber árið 1988. Á blaðamanna-
fundi að loknu þingi var m.a.
skýrt frá því að Kínverjar
hefðu leitað eftir inngöngu í
ICA. Þar eru samvinnufélög
með um 120 milljónir félags-
manna. Væntanleg aðild þeirra
er eitt þeirra mála sem kemur
í hlut nýkjörinna stjórnenda
ICA að fjalla um.
urinn var lækkaður. Áður var
þó búið að skerða hann með
því, að reiknast af kaupi lægsta
taxta eftir 1 ár. En nú er búinn
til nýr taxti lægri en nokkur
annar í landinu og langt fyrir
neðan allt kaup og á þá tölu
skal reikna bónusinn og kon-
urnar í bónusnum koma út
með lægstu prósentuhækkun
að samningslokum. Eftir nýju
samningunum verður fiskvinnu-
taxtinn 9. fl. að 12. fl. og hann
fær þá hækkun sem nemur
17,3%. Tímakaup hækkar úr
68.29 eftir 6 ára starf í 80.11
eftir 7 ára staf. En þá verður
bónusgrunnurinn aðeins
67.00, eða 20% lægri en tíma-
kaupið. Þeir sem eru á 15 ára
starfsaldri fá bónusinn sinn
reiknaðan af 25% lægra kaupi
en tímalaun þeirra eru.
Þannig hefur bónusgrunnur-
inn breyst:
Fyrir samninga:
Eftir nýja sr
Áfyrsta ári
Eftir3ár
Eftir 6 ár
Eftir 15 ár
Bónuslaun.
12. fl. 7 ára kaup
2.5% hærri Á fyrsta árí 4% lægri
5% lægri Eftir3ár 9% lægri
10% lægri Eftiróár 17% lægri
14% lægri Eftir7ár 20% lægri
Eftir 15 ár 25% lægri
ára kaupj 9.fl.
Taxtak. BónusSamt. Taxtak. BónusSamt. Hækkun
U100 68.29 12.44= 80.75 U100 80.11 13.40= 93.5115.8%
U 20068.29 49.78=118.07 U 20080.11 53.60=133.7113.2%
U 30068.29 87.11=155.40 U 200 80.11 93.80=173.9111.9%
Þannig kemur í ljós að kon-
urnar sem vinna í bónusnum
hafa hækkað minnst eða að
meðaltali um 13.6%. Þau
starfsheiti sem færðust upp í
15. launaflokk eru störf sem að
mestu leyti eru unnin af
körlum og geta hafa hækkað
um 18%, auk þess fengu þeir
reiknitölu fyrir premíu, bónus
og akkorðstaxta eftir 15. lfl.
sem verða kl. 74.81 þegar
Þetta eru mánaðarlaun
þeirra kvenna sem hafa tvö-
faldað sig í vinnu en vísu ekki
í kaupi, segi og skrifa aðeins
kr. 19.881. Þetta eru laun
þeirra kvenna sem þræla sér út
eftir bónuskerfinu, vinna hin
vandasömu störf fiskvinnunn-
ar með öllum sínum refsibónus
og þeirri vandvirkni sem hann
kallar á og allri þeirri spennu
og harðræði í vinnubrögðum
sem af konunum er heimtað og
altaf er verið að auka og herða,
án þess að neitt komi á móti,
nema hvernig hægt sé að leika
skollaleik í kringum þær með
tvöföldum töxtum eða svikinni
reiknitölu sem bónusinn er
reiknaður af.
Þannig er það eins og dæmin
sýna, loddaraleikinn í bónusn-
um, að þegar búið er að vinna
100% meira magn en fyrir
fasta kaupið, tímakaup, man-
aðarkaup - tvöfalda sig í vinnu
- þá vantar enn kr. 6.081 til að
tvöfalda sig í launum.
Hver annar er konurnar í
fiskinum rétta atvinnurekend-
um og þjóðarbúinu svona
ódýrt vinnuafl. Enda hefur það
komið fram í skýrslum, að
launakostnaður er aðeins 18%
af kostnaði frystihúsanna og
hefur lækkað úr 24-26% eftir
reiknitala bónusvinnu í fisk-
vinnu og saumaskap, vinnu
kvenna, verður aðeins kr.
67.00. Þannig er skollaleikur-
inn kringum bónusinn og
kvennavinnuna. Ef ekki er
hægt að ná kaupinu af konun-
um með tvöföldu töxtunum þá
skal .Jaað gert með reiknitölu
fyrir bónusinn sem getur orðið
25% lægri en sá taxti sem
unnið er eftir.
bónus 30% 2.010 = 14.991
bónus 50% 3.350 = 16.331
bónus 100% 6.700 = 19.881
síðustu samninga. Skyldi þessi
nýi samningur halda því í
horfinu eða ná launakostnað-
inum enn niður.
En konurnar halda enn
áfram að láta vinnu sína ódýrt
af hendi. Leggja heilsu sína að
veði og verða tæpast gjald-
gengar á bónusmarkaði nema
fram á miðjan aldur, vegna
heilsuspillandi vinnuálags.
Verkakonur, einhverntíma
var sagt eitthvað á þessa leið:
Ef þið viljið fá leiðrétt mál
ykkar verðið þið að gera það
sjálfar, enginn hjálpar ykkur
nema ykkur takist að standa
saman þegar þið hafið verið
órétti beittar og það gerið þið
með því að þjappa ykkur sam-
an í hinum nýju fersku sam-
tökum kvennahreyfinga í land-
inu.
Rísið þið upp konur og fellið
samningana og látið færa bón-
usinn til réttari og mannsæm-
andi launa og framkvæmda, að
öðrum kosti leggið þið þetta
mannskemmandi og heilsu-
spillandi þrælakerfi niður.
Verkakonur, ykkar er næsti
leikur. Taflið bíður.
F.h. kvenna á vinnumark-
aðinum
Bjarnfríður Leósdóttir
Herdís Ólafsdóttir
Dæmi um vinnulaun kvenna
í fiskvinnu í bónus, samkvæmt
nýjum samningi:
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 12.981,
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 12.981,
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 12.981,
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Framkvæmdastjóri: Sigurður Skagfjörð
Sigurðsson
Markaðsstjóri: Haukur Haraldsson
Ritstjóri: Magnús Ólafsson (ábm).
Fréttastjóri: Kristinn Haltarímsson
Innblaðsstjóri: Oddur Ótafsson
Tæknistjóri: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300
Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 25 kr. og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT. Prentun:
Blaðaprent h.f.
Verndum íslenskar
framleiðsluvörur
■ í frétt á forsíðu NT í dag er greint frá því að
henda verði íslenskum kartöflum þar sem inn-
fluttarverksmiðjuunnar kartöflur flæði nú inn í
landið í miklum mæli. Þessi sérkennilega stað-
reynd varðandi rekstur hagkerfis okkar kallar á
nánari umfjöllun.
Á meðan þjóðin er að kafna í erlendum
lántökum, þannig að skuldir okkar gagnvart
útlöndum eru komnar yfir 60% af þjóðarfram-
leiðslunni, erum við að eyða fé í að flytja inn
vöru, sem við getum framleitt sjálf hér innan-
lands. Petta gerum við sennilega af frelsisást.
Á meðan íslenskir kartöflubændur eru að
reyna að framleiða raunveruleg verðmæti með
miklum erfiðleikum í harðbýlu landi, erum við
að eyða dýrmætum gjaldeyri í að flytja inn
erlendar kartöflur. Þetta gerum við sennilega af
því við erum hlynnt frjálsum viðskiptum.
Aðdáendur markaðshyggjunnar halda því
fram, að sé framleiðandi ekki fær um að bjóða
upp á samkeppnishæft verð á afurð sinni, ætti
hann að snúa sér að einhverju öðru. Nú er það
svo í þessu ákveðna tilviki, að dæmið er flóknara
en það lítur út fyrir að vera.
í fyrsta lagi eru íslenskir kartöfluframleiðend-
ur hér að keppa við margniðurgreiddar, ríkis-
studdar kartöflur úr Evrópubandalagslandi.
Hinir íslensku framleiðendur eru hér því ekki að
keppa við raunverulegt framleiðsluverð.
I öðru lagi hefur verið gefið til kynna, að
erlendir aðilar hafi undirboðið markaðinn með
því að selja framleiðsluna undir kostnaðarverði.
Þetta er vel þekkt aðferð til að losna við hina
minni samkeppnisaðila á markaðnum. Þegar
þeir eru horfnir hækkar verðið aftur og þeir
stóru sitja einir að kökunni.
í þriðja lagi ættum við að hafa í huga, að vinna
eins og kartöfluframleiðsla skapar raunveruleg
verðmæti á íslandi. Það sama verður ekki sagt
um innflutning.
í fjórða lagi ættum við ekki að gleyma þeirri
atvinnu, sem þessi raunverulega framleiðsla
skapar hér innanlands.
í fimmta lagi er stórhættulegt að hugsa til þess
að þekking og reynsla við innlenda framleiðslu,
eins og t.d. við kartöflurækt, geti lagst niður og
síðan gleymst með árunum. Það myndi geta
reynst okkur afdrifaríkt á örlagatímum, eins og
t.d. stríðstímum.
Frjálshyggjumenn frumskóganna halda því
fram, að við eigum að kaupa vöruna þar sem hún
fæst ódýrust. Vel má vera, að það sé best fyrir
kaupandann. En það þarf alls ekki að vera best
fyrir þjóðina, eins og sést best á rökunum hér að
ofan. Ef við færum þennan veg í fleiri greinum,
myndum við enda uppi með að selja hvorum
öðrum vörur án þess að framleiða nokkuð sjálf.
Það þarf því að vernda íslenska framleiðslu
gegn niðurgreiddum, erlendum vörum.