NT - 20.01.1985, Blaðsíða 10

IU'
Sunnudagur 20.janúar 1985 10
\T ræðir við fjórar konur sem allar starfa við geðhjúkrun
lVlikilv®8í
n!.nnesd<»t."r:’,hvers k«"ar
,.|| skilj' v,f

Se" ,<#
Svc'\\ó<'
*>
geðSJUKDOmab
Eitt af erfíðustu og flóknustu vandamálum sem við eigum við að stríða
■ Fáir kvillar og
sjúkdómar scm hrella
okkur mennina cru
taldir jafn erfiðir við
að eiga og
geðsjúkdómar. Þrátt
fyrir það, hafa á
undaförnum
áratugum orðið
stórstígar framfarir í
lækningum og
hjúkrun fólks sem
á við
geðræn vandkvæði að
stríða og höfum við
íslendingar, borið
gæfutil aðfylgjast vel
með á þessu sviði.
Eins og kunnugt er hefur í
undaförnum helgarblöðum NT
verið fjallað nokkuð um hin
mismunandi störf hjúkrunar-
fræðinga og nú er komin röðin
að þeim sem við gcðhjúkrun
starfa.
Við fengum fjórar konur,
sem allar eru hjúkrunar-
fræðingar Borgarspítalans í
Reykjavík, til að rabba við
okkur um störf sín og geð-
hjúkrun almcnnt. Það er Ijóst
að svo stóru sviði sem geð-
hjúkrun, er crfitt að gera tæm-
andi skil í rabbi scm þessu,
sérstaklega þegar það er haft í
liuga að um fáa sjúkdóma
hefur eins mikið verið fjallað á
fræðilegum grundvelli og ein-
mitt geðræna sjúkdóma. Þaö
má ef til vill eimúg bæta því við
að um fáa sjúkdóma er jafn
lítið vitaö og þá sem teljasl
geðræns eðlis.
Viðmælendur okkar í þetta
skiptiö eru þær Elísabet lng-«
ólfsdóttir. Guðbjörg Gunnars-
dóttir. Aöalheiöur Steina
Seheving og Guðlaug Hannes-
dóttir, en þær vinna allar að
geðhjúkrun eins og áður segir.
Þær Elísabet og Guðlaug erú
báðar starfandi á geödeild
Borgarspítalans við Eiríks-
götu. Guðbjörg vinnur hins
vegar á geðdeild Borgarspítal-
ans, sem gengur undir nafninu
A2. en Aðalheiður Steina er
ein af fimm hjúkrunarfram-
kvæmdtistjórum spítalans með
geðdeildir sem starfsvið sitt.
Allar hafa þær lokið námi frá
Hjúkrunarskóla íslands auk
þess sem þær hafa stundað
nám í geöhjúkrun. Þrjár
þeirra. þær Elísabet. Guö-
björg og Guðlaug hafa. auk
þcss að starfa hér heima.
unnið á sjúkrahúsum erlendis
í lengri cöa skemmri tíma.
Þarscm þærstöllurnarstarfa
á mismunandi stöðum innan
sjúkrahússins cr verksvið
þeirra nokkuð ólíkt. Þannig
vinnur Áðalheiður Steina. sem
er hjúkrunarframkvæmdastjóri,
fyrst og frenist við stjórnunar-
störf. Hún metur árangur
hjúkrunará mismunandi deild-
um, kannar hjúkrunarþörf.
annast ráðningar og svo fram-
vegis. „Töluvert af tíma mín-
um fer í fundi á hinum mis-
munandi stöðum og ég vinn
við að auka tengsl hinna mis-
munandi starfshópn á stofnun-
inni. Af okkur fjórum hérna er
ég því í minnstu sambandi við
skjólstæðinga okktir þó svo að
þeir séu það sem málið snýst
um. Stofnunin er stór og
stjórnunar-og skipulagsstörf
þarf því að sjálfsögöu einnig
að vinna og það hefur sem sagt
orðið hlutskipti mitt".
Elísabet er deildarstjóri á
dag- og göngudeild geðdeildar.
Aðalstarf hennar er hópstjórn
er einnig fjölskyldu- og ein-
staklingsmeðferð. í hópmeð-
ferðinni sem fram fer á dag-
deildinni er sjúklingunum
skipt upp í litla Itópa og með
hverjum þeirra vinna tveir sér-
menntaðirstarfsmenn. í hópn-
um gefst sjúklingunum tæki-
færi á því að tjá sig nicö
mismunandi hætti og nálgast
vandamál sín frá ýmsum
hI iðum. Reynt er að gera sj úkI-
ingum kelift að vinna með
sjálfan sigog setja sérmarkmið
til að stefna að og meta svo
sjálfur ásamt öðrum hvernig til
Itefur tekist. Meö hópunum
vinna cinnig aðrir sérfræðingar
svo sem sjúkraþjálfari sem
kennir og æfir hreyfingu og
slökun og arttherapisti sem
aðstoðar þátttakendur í því að
tjá sig í gcgnum myndir og
aðra sköpun.
„Þessar starfsaðferðir okkar
krefjast mikillar samvinnu og
það má segja um geðhjúkrun
almennt að samvinnan sé
grundvallaratriði. Með því að
umgangast og vinna með sjúkl-
ingnum er honum hjálpað til
sjálfshjálpar. Mikilvægt er að
viðkomandi læri að þekkja
sjálfan sig. Með því inóti kynn-
ist maðurinn möguleikuni sín-
um og takmörkunum. sjálfsvit-
und lians eykst og hann gerist
virkari og ábyrgari."
Á undanförnum árum hefur
mikil áhersla verið lögð á það
að kynna fyrir fjölskyldum
sjúklinganna þau vandamál
sem við er að stríða. Þegar þær
starfssysturnar voru spurðar
út í þetta atriöi töldu þær ;iö
hér væri breyting til batnaðar.
Guðlaug benti á að ýmiss kon-
ar fjölskylduviðtölum hefði
fjölgað á undanförnum árum.
„Það er mjög mikilvægt að
fjölskyldan öll skilji viö hvers
konar erfiðleika er að etja.
Með auknum skilningi minnka
ýmiss konar fordómar í garð
þeirra sem ciga við geðræna
erfiðleika að stríða." Guðlaug
sér um rekstur göngudeildar-
innar. Það kemur mcðal ann-
ars í hennar hlut að vera eins
kontir tengiiiður á milli sjúkl-
ingsins og fjölskvldu hans.
I iún sér einnig um lyfjagjöf og
fylgist með áhrifum hennar.
„Andlegt og líkamlegt ástand
mannsins er itð sjálfsögðu ná-
tengt og þar er erfitt að skilja
á milli. Við verðum því aö
gæta að hvoru tveggja. Þetta
gildir revndar um alla hjúkrun
og þaö má því segja aö geð-
hjúkrunin hafi ekki neina sér-
stööu hvað þctta varðar."
Guðbjörg Gunnarsdótttir er
yngst af þeim stöllunum en
hún útskrifaöist sem hjúkrun-
arfræðingur áriö 1981. Hún er
deildarstjóri á dcild A2 sem er
bráðadeild þar sem tekiö er á
móti fólki sem sumt hvert veik-
ist mjög snögglega. „Hjá okk-
ur er töluvert streymi af sjúkl-
ingum bæði inn og út. Meðal
legutími á deildinni cr um
fjórar vikur og sjúklingar út-
skrifast frá okkur annað hvort
heim eða þá á aðrar deildir.
Við höfum rúm fyrir rúmlega
3(1 sjúklinga ogeiga þeiroft við
mjög mismunandi erfiðlcika
að stríða. Hjúkrunarferlið er
því ákaflega mismunandi eftir
eöli vandamálanna. Skortur á
sé rme nn t uðu m h j ú k ru nar-
fræðingum er tilfinnanlegur
þannig að vinnuálagið á deild-
inni er oft mjög mikið. Mig
langar þö til að það komi fram
að þó starf geðhjúkrunarfræð-
ings geti verið krefjandi og
erfitt þá er það bæði áluiga-
vckjandi og gcfandi. Við sjá-
um að vísu minnst af því fólki
scm best gengur með og fyrst
fær bata og stundum saknar
maður þess. Það er þó bót í
máli að vita það að vel hefur
gengið og þaö er jú fyrir
mestu".
Guðbjörg benti einnig á að
þeir sem stundi geöhjúkrun
verði stöðugt að vinna með
sjálfan sig. „Þessi hluti, starfs
okkar verður seint ofmctinn
og það má ef til vill segja að
hér skeri geöhjúkrunin sig
nokkuð úr þó að auðvitað sé
nauðsyn á því innan annarra
sviða hjúkrunar. Það þarf að
gcfa mikið af sér í þessu starfi
og það krefst þess um leiö að
maöur sé sæmilega meðvitaöur
um það sem er að gerast innra
meö manni um leið."
Þær stöllurnar sögðu að
miklar brcytingar hefðu átt sér
stað á undanförnum árum og
áratugum innan geðlækninga.
Nýjar starfsgreinar hafa komið
til sögunnar og lækninga- og
hjúkrunaraðfcrðir liafa tckið
miklum framförum. Þær Elísa-
bct. Guðlaug og Aöalheiður,
scm eiga allar langan starfsald-
ur að baki. töldu að breyting-
arnar upp úr miöri öldinni.
þegar ný geðlyf komu til sög-
unnar. hefðu gjörbreytt allri
aðhlynningu geðsjúkra. Þ;iö
eru þó ekkl einu brcytingarnar
því allt frá þeim tíma hafi
hugmyndir manna stöðugt vcr-
iö að brcytast og það til batn-
aðar. Bætt menntun starfsliðs
sjúkrahúsanna hefur líka haft
sitt að segja. Þær bentu einnig
á að fólk lcitaði sér hjálpar
miklu fyrr en áður hefði verið
og það gerði það að verkum að
hægt væri að grípa miklu fyrr
inn í en áöur. Meiri og almenn-
ari þekking á geðrænum
vandamálum og þar meö minni
fordómar er ein bjartasta von-
in innan geðhjúkrunar.
J.Á.Þ.