NT - 23.02.1985, Blaðsíða 11

■ Flotkví fyrir gönguseiði af laxi hjá Botni í Súgandafirði. Á
myndinni sjást þeir bræður Sveinn t.v. og Einar Guðnasynir frá
B()tni. Mynd Árni ísaksson
■ Nauteyri vid ísafjarðardjúp og sést inn að ósasvæði Langa-
lalsár. Mynd Einar Hannesson
Einar Hannesson:
Fiskeldi og haf beitarstarfsemi á Vestfjörðum
■ Fiskeldi og hafbeit í ýms-
um landshlutum hefur fengið
nokkra umfjöllun í NT að
undanförnu. í spjalli þessu er
gerð lausleg úttekt á fiskeldis-
og hafbeitarstarfsemi á Vest-
fjörðum.
Jarðhiti víða
Jarðhiti er á rúmnlega 50
stöðum á Vestfjörðum. Jafn-
framt heitu vatni þarf að vera
lindarvatn fyrir hendi þar sem
ætlunin er að stunda fiskeldi í
fersku vatni. í>á skiptir magn
heita vatnsins miklu máli, um-
hverfi (aðstaðan sjálf) og fleira
kemur til í því efni.
Um miðjan seinasta áratug
gerði fiskifræðingur Veiði-
málastofnunar frumkönnun á
fiskeldisaðstöðu á Vestfjörð-
um. Álitlegasti staðurinn var
hjá Nauteyri við ísafjarðar-
djúp, en ýmsir aðrir staðir
voru taldir bjóða aðstöðu í
þessu efni, en misjafnlega hag-
stæða. í því efni má nefna
Sveinseyri í Tálknafirði, hjá
Litla-Laugardal, hjá Þverá í
Vatnsfirði og að Reykhólum
og þá sérstaklega í sambandi
við hugsanlegt sjóeldi.
Fiskhald og hafbeit
Ýmislegt hefur verið að ger-
ast í fiskeldi og hafbeit á Vest-
fjörðum seinasta hálfan annan
áratug. Þar er helst að geta um
fiskhald og hafbeitartilraunir í
Botni í Súgandafirði. Þar var
gerð stífla innst í firðinurm
og komið fyrir útbúnaði til að
sleppa seiðum og taka á móti
laxi úr sjó. Þar hefur árlega
verið heimtur lax úr sjó.
Sömuleiðis hefur um árabil
verið unnið að fiskhaldi og
hafbeit í Reykjarfirði hjá
Reykjanesi við Djúp. Það er
Djúplax hf. (Pétur Bjarna-
son, Isafirði), sem hefur staðið
fyrir þessari starfsemi. Þarna
hafa verið gerð mannvirki og
laxaseiðum m.a. verið sleppt í
stöðuvötn, auk þess sem göngu-
seiðum hefur verið sleppt.
Auk fyrrgreindrar hafbeitar-
starfsemi hefur nýlega verið
útbúin sérstök aðstaða að
Kollabúðum í Þorskafirði til
að stunda þaðan hafbeit á laxi.
Þá hafa verið í gangi athuganir
um laxeldi á Reykhólum, en
þar er jarðhiti og aðstaða við
sjó, sem mætti hagnýta í sam-
bandi við slíkt eldi.
Að lokum skal getið um
framkvæmdir, sem gerðar hafa
verið á Vestfjörðum, og varða
fiskhald. Þannig var á sínum
tíma gerð stífla f útrennsli
Sveinhúsavatns í Vatnsfirði við
Djúp og laxaseiði sett í vatnið.
Þá voru gerðar sérstakar tjarn-
ir í landi Goðdals í Stranda-
sýslu í því skyni að skapa
laxaseiðum betri skilyrði til
uppeldis og glæða laxgengd á
vatnasvæði Bjarnarfjarðarár.
Fiskeldi í Tálknafirði
Um nokkurt skeið starfaði
Laxeldisstöðin að Sveinseyri.
Þarvar alinn upp lax til slátrunar
og seiðum sleppt í hafbeit og
seiði seld til annarra. Á s.l. ári
var starfsemin þarna lögð nið-
ur og eldisker og önnur tæki
flutt að Botni í Tálknafirði. í
Botni hefur Lax h.f. komið
upp aðstöðu til fiskeldis. Auk
þess er Þórslax h.f. með fisk-
eldi í Tálknafirði og nýtir
temprað vatn, sem kemur upp
skammt frá sjó. Þar hefur verið
komið fyrir nokkrum eldis-
kerjum og fiskur fóðraður í
þeim. Þá má nefna enn eitt
félagið, Hafbeit h.f. í Tálkna-
firði, sem lét byggja árið 1982
þrjár stórar eldistjarnir og
setja í þær laxaseiði. Annar
aðila að Hafbeit er Magnús
Ólafsson í Vesturbotni, sem
gert hefur tilraunir með tjarnir
og fiskhald og fiskeldi í landar-
eign sinni í Patreksfirði.
íslax h.f. Nauteyri
Að Nauteyri var reist 1984
klak- og eldisstöð, sem er m.a.
400 fermetra eldishús. Stöðin
nýtir lindarvatn og jarðhita.
Borað var eftir heitu vatni til
að tryggja stöðinni nægjanlegt
vatn. Það er hlutafélagið fslax,
sem stendur fyrir þessari fram-
kvæmd á Nauteyri, en aðilar
að félaginu eru nokkrir bændur
í Nauteyrar- og Snæfjalla-
hreppi og útgerðarmenn úr
sjávarplássum við ísafjarðar-
djúp. fslax er aðili að Neslaxi
ásamt Pétri Bjarnasyni á ísa-
firði, en fiskeldisstarfsemi
þessi er í Reykjanesi, en þar er
jarðhiti sem kunnugt er.
Þá hefur verið í gangi tilraun
með laxeldi í Laugarási í Naut-
eyrarhreppi og mun í athugun
að þar verði reist fiskeldisstöð
á næstunni. 1 Laugarási er
jarðhiti og þar hefur verið
stunduð ilrækt og framleiddir
tómatar, gúrkur og fleira.
Fiskeldisstöð
á Barðaströnd
Einar Guðmundsson, bóndi
á Seftjörn reisti á s.l. ári fisk-
eldisstöð í landareign sinni,
þar sem hann er með lax í eldi.
Stöðin nýtir temprað vatn sem
er fyrir hendi í landi Seftjarnar
(Þverá). Hyggst Einar með
þessu skapa sér verkefni í laxa-
búskap, en framkvæmdur var
niðurskurður á öllu fé vegna
veiki í sauðfé. Að Seftjörn
hefur þegar verið reist 230
fermetra eldishús og þar eru 3
eldisker, alls 180 m-.
Strandir
1 Ásmundarnesi í Bjarnar-
firði hefur Guðmundur Hall-
dórsson komið upp fiskeldis-
stöð og er þar með m.a. 12
eldisker. Stöðin nýtir temprað
vatn og hefur aðstöðu í lóni við
sjó. Þar er í undirbúningi stór
framkvæmd á fiskeldissviði þar
sem er gamla síldarverksmiðj-
an á Djúpuvík. Mun ætlunin
að nýta mannvirki verksmiðj-
unnar, hús og tanka. Stefnt
mun að því að bora eftir heitu
vatni þarna, en ætlunin er að
nýta sjó, sem verður dælt í
fiskeldisstöðina.
Lokun Þorskafjarðar
Varla er hægt að ljúka
spjalli um fiskhald, fiskeldi og
hafbeit á Vestfjörðum án þess
að nefna hugmyndina um lok-
un Þorskafjarðar í fiskræktar-
skyni, sem varofarlega á baugi
fyrir hálfum öðrum áratug.
Reyndar hefur síðar verið að
þessu vikið. En um nokkurt
skeið hefur verið hljótt um
þessa hugmynd, lokun Þorska- ‘
fjarðar og annarra fjarða þar
um slóðir, enda vafasamt að
hagkvæmt geti talist að ráðast
í slíka stórframkvæmd. Hins
vegar myndi það breyta öllu,
ef vegagerð kæmi til sögunnar
um þetta svæði, þ.e. frá Stað á
Reykjanesi yfir að Skálanesi,
eins og sumir ætla að verði gert
í framtíðinni.
Einar Hannessun
Laugardagur 23. febrúar 1985 11
Menning
Háskólabíó:
Fjölskyldudraumar í
París, Texas
París, Texas. Frakkland-Þýska-
land, 1984. Handrit: Sam
Shepard. Tónlist: Ry Cooder.
Kvikmyndataka: Robby Muller.
Leikendur: Harry Dean Stanton,
Nastassia Kinski, Dean Stockwell,
Aurore Clément, Hunter Carson,
Bernhard Wicki, Socorro Valdez.
Leikstjóri: Wim Wenders.
■ Upphafsatriði París, Texas er
eitthvert það fallegasta sem sést
liefur í kvikmynd unt langa hríð:
kvikmyndavélin á lágflugi yfir
eyðimörk uppgötvar allt í einu
jakkafataklæddan mann á gangi.
Hann er ekki skjögrandi og illa á
sig kominn, eins og kannski við
mætti búast, heldurgengur ákveðn-
um skrefum, og hrægammurinn,
sem bíður uppi á næsta kletti hefur
ekki erindi sem erfiði.
En kvikmyndatökumaðurinn
Robby Múller og leikstjórinn Wim
Wenders eru með fleiri tromp á
hendi, því að myndin er eitt sam-
fellt augnayndi, frá upphafi til
enda. Kvikmyndatakaneróvenju-
lega áhrifarík, sérstaklega mis-
munurinn á þeirri meðhöndlun
sem borgarlandslagið fær annars
vegar og eyðimörkin og þjóðveg-
irnir hins vegar. í fyrra tilvikinu
éru það annað hvort ógnvekjandi
steinsteyputurnar eða endalaus
hávaði frá bílum og flugvélum. í
því síðara endalaus friður. Og
stórkostleg tónlist gítaristans Ry
Cooder undirstrikar þetta enn
frekar.
París, Texas segir frá Travis,
sem snýr heint yfir eyðimörkina
eftir fjögurra ára fjarveru til þess
að leita uppi sundraða fjölskyldu
sína, eiginkonu og son. Eiginkon-
an er líka horfin, en sonurinn er
hjá bróður Travisar. Lengi vel
segir týndi sauðurinn ekki orð, en
þau fyrstu sem hann lætur út úr
sér, París, Texas, endurspegla vel
ætlunarverk hans. Það var einmitt
í bænum París í Texas, sem for-
eldrar hans elskuðust fyrst og
hann kom undir. Á þeim stað
hafði Travis keypt sér auða lóð og
þar ætlaði hann að setjast að með
fjölskyldu sinni, áðuren hún sundr-
aðist.
Travis tekst í stórkostlegu atriði
að endurheimta traust sonarins
unga og saman halda feðgarnir í
leit að móðurinni. Hana finna þeir
í kynórabúllu í Houston, og þar
fáum við að sjá magnaðasta atriði
myndarinnar, heljarlangt samtal/
eintal þeirra Travisar og Jane, eins
og konan heitir, þegar þau játa
hvort öðru ást sína, þrátt fyrir allt.
Travis kemur mæðginunum
■ Harry Dean Stanton í hlut-
verki Travisar í úrvalsmyndinni
París, Texas, sem Háskólabíó sýn-
ir um þessar mundir.
saman, en sjálfur Iteldur hann
áfram út á þjóðveginn.
Wim Wenders sýnir enn á ný
með þessari kvikmynd, að hann er
einn snjallasti kvikmyndaleikstjóri
heimsins af ungu kynslóðinni, eins
og íslendingar hafa fengið að
kynnast í myndum eins og Ame-
ríska vininum og heimildarmynd-
inni um Nicholas Ray, Lightning
over Water, sem báðar hafa verið
sýndar á kvikmyndahátíð í Reykja-
vík. Hér hefur Wenders fengið til
liðs við sig hóp frábærra leikara,
þar sem Harry Dean Stanton í
aðalhlutverkinu ber höfuð og
herðar yfir aðra. Ekki þar fyrir, að
hinir standa sig með mikilli prýði.
Þar kemur mest á óvart framnti-
staða hins unga Hunters Carson í
hlutverki drengsins. ÞásýnirNast-
assja Kinski, að hún er ekki bara
falleg, heldur líka góð leikkona,
þegar henni er stjórnað af góðunt
leikstjóra, enda á hún ekki langt
að sækja hæfileikana.
París, Texas fékk Gullpálmann
á kvikmyndahátíðinni í Cannes
síðastliðið vor og var mikill ein-
hugur um þá verðlaunaveitingu.
Allir, sem sáu ntyndina voru sam-
ntála unt, að hér væri á ferðinni ein
allra besta mynd síðari ára. Hún á
árciðanlega eftir að komast á
spjöld sögunnar í hóp fegurstu
ástarmynda, sent hafa verið
gerðar, fyrr og síðar.
Guðlaugur Bergmundsson