NT - 14.04.1985, Blaðsíða 21

Sunnudagur 14. apríl 1985 21
lögum samkvæmt átti að senda
málið til Landsyfirréttarins í
Reykjvík sem þá var nýstofn-
aður. Þar sat á þeim tíma
meðal annarra Magnús Step-
henssen, mikill talsmaður
mildunar í dómum og mannúð-
legri refsinga. Má ef til viil
rekja til hans nýju stefnu að
dómur Dalasýslumanns var
dæmdur marklaus og málið
sent heirn í hérað að nýju til
nýrrar upptektar frá rótum,
allt á kostnað sýslumanns.
Heldur virðist dómkerfið
hafa verið liprara á þessum
tíma en oft seinna því í des-
ember 1818 er það aftur komið
til dóms hjá Landsyfirrétti sem
dæmir nú Jón til búslóðamissis
og að þola þrisvar sinnum 27
vandarhögg. Straffið hlaut
Dauðadómur fyrir
fölsun peninga
■ Einn blaðamanna hér á
Helgarblaðinu tók lesendur í
kennslustund í peningafölsun
fyrir skemmstu og hefur síðan
setið undir löngum yfirheyrsl-
um hjá Rannsóknarlögreglu
ríkisins suður í Kópavogi. Við
kollegar hans bíðum milli von-
ar og ótta hvort svo fari nú að
hann verði lokaður á Hrauninu
í 12 ár samkvæmt íslenskum
lögum eða hvort í dómi verði
skírskotað til enskra nýaldar
laga þar sem svona bófar voru
steiktir í olíu.
En á meðan á þessu stendur
er ekki úr vegi að rifja upp
hvaða refsingu afar okkar og
áar hafa fengið fyrir samskonar
glæpi.
Það var í október 1817 að
Skúli Magnússon sýslumaður
Dalasýslu (ekki sá sami og var
fógeti) dró inn í réttarsal heima
í stofu hjá sér vinnumanninn
Jón Andrésson og dæmdi frá
fé, mannvirðingum og lífi fyrir
peningafölsun.
Jón hafði þá sannanlega haft
falska peninga undir höndum
og notað til greiðslu til ná-
granna sinna t' Dölunum um
tveggja ára skeið. Sterkar líkur
bentu svo til að hann hefði
smíðað peningana sjálfur þó
skálkurinn fengist aldrei til að
viðurkenna það.
Jón þessi var slyngur smiður,
jafnt á málma sem tré og báru
nokkur vitni að hann hefði
verið við dularfullar smíðar
um nætur. Eitt vitni bar að
hafa séð hjá karli tin eða
blýmót með krónumynt í. Jón
gaf þá skýringu á því að hann
og kunningi hans sem nú væri
látinn. hefðu veðjað hvort
króna af silfri eða tini væri
þyngri að vigt. Og hvernig sem
reynt var neitaði Jón alfarið að
hafa falsað þessa peninga en
kvaðst hafa fengið þá hjá ýms-
um mönnum.
En sýslumaður var viss í
sinni sök og dæmdi Jón til
dauða hvað sem tautaði og
raulaði og hefði legið næst
fyrir að höggva karlinn. En
gæfan var Jóni hliðholl því
hann fyrir verslun með falska
mynt en frír af ákæru um að
hafa falsað peningana sjálfur
þar sem ekkert þótti sannað í
því efni. Og enn mildar Lands-
yfirréttardómur niðurstöðu
sýslumanns.
í seinni upptekt málsins
hafði Sigurður Guðlaugsson
sýslumaður verið settur til að
taka málið. Sigurður hafði
reyndar fríað Jón af vandar-
höggunum en þess í stað dæmt
hann til að missa sína hægri
hönd, og fyrirgera búslóðinni.
Ef marka má heimildir um
þennan atburð þá virðist svo
að segja fullvíst að Jón þessi
hefur falsað peningana sjálfur
þó hann neiti því staðfastlega
við yfirheyrslur. Pað virðist
því engin goðgá hjá Skúla
sýslumanni að dæma hann sek-
an um fölsunina og þá hefur
dauðadómur sjálfsagt ekki ver-
ið meira en lög gerðu ráð fyrir.
En sem fyrr segir þá var éinn
áhrifamesti dómari Landsyfir-
réttar, Magnús Stephenssen
mikill talsmaður mildunar í
dómum og hafði að nokkru
rutt þeirri stefnu braut í Lands-
yfirréttinum. Það hefur
kannski verið þessvegna sem
dómarar þar hafa haft ímugust
á að láta höggva fátækan vinnu-
mann og því skotið sér bak
við það að fölsunin væri engan
vegin fullsönnuð meðan játn-
ing lægi ekki fyrir. Þegar svo
Dalamenn halda fast við það
að einhverjar blóðsúthellingar
verði að vera og vilja því sarga
af Jóni hendina mildar Lancfs-
yfirréttur það í hýðingu sem
hefur samt verið allt annað en
skemmtileg.
Hvað okkar falsara hérna á
NT snertir þá þýðir víst lítið
fyrir Jón þann að ljúga því upp
að einhverjir aðrir hafi svindl-
að peningunum inn á hann og
fölsunin því ekki hans verki.
En á móti vonum við að refsi-
löggjöfin hafi eitthvað verið
milduð, - eða hvað.
(Heimild: Öldin sem leið).
Lausn á síðustu
krossgátu
■ Bandarískar B-25 sprengjuflugvélar varpa sprengjum yfir japanskt fylgdarskip undan strönd Vietnam.
Canaris hengdur -
Roosevelt látinn
■ Það var hinn 5. apríl fyrir
40 árum að Sovétríkin sögðu
upp griðasáttmála sinum við
Japani, sem þó átti að endast
til 1946. Ekki er komið til
stríðs milli ríkjanna enn. Jap-
anir ákveða að fórna síðasta
nothæfa orrustuskipi sínu, Ya-
mato, í tilraun til þess að
endurheimta Okinawa.
Rússar halda inn í Vín þann
6. apríl og gera lokaatlöguna
að Königsberg. Japanir gera
hina fyrstu af tíu sjálfsmorðs-
árásum sínum á lið Banda-
ríkjamanna í Okinava.
Stórorrusta á Austur-Kína-
hafi þann 7. apríl þegar banda-
rískar fluvélar sökkva orrustu-
skipinu Yamato og beitiskip-
inu Yahagi ásamt fjórum tund-
urspillum. - Vestur í Evrópu
gcra Mosquito flugvélar í
fyrsta sinn árásir á Berlín frá
flugvöllum á meginlandinu.
Þann 8. apríl er Schörner
hershöfðingi gerður að mar-
skálki liðsins á suðurvígstöðv-
unum og er hann síðasti þýski
herforinginn sem þá upphefð
hlýtur. Sama dag halda Banda-
ríkjamenn inn í Schweinfurt,
en franskar sveitir hertaka
Pforzheim. Breskar flugvélar
sökkva sex bátum í Hamborg.
í Danmörku heppnast and-
spyrnumönnum að ræna 21
báti og sleppa þeir þannig til
Svíþjóðar.
Hinn 9. apríl fellur Königs-
berg eftir 59 daga viðureign.
Herir Tolbukhins brjóta sér
leið inni í miðborg Vínar.
Bandaríkjamenn ná á sitt vald
Krupp verksmiðjunum í
Essen.
í fangabúðunum í Flossen-
burg eru þrír menn hengdir
fyrir drottinsvik. Þeir eru
presturinn Bonhoeffer, Oster
hershöfðingi og Canaris að-
míráll. Libertyskip sem hlaðið
er flugvélasprengjum springur
í loft upp i höfninni Bari á
Ítalíu. 360 farast, en 1730
særast.
Breski flugherinn gerir nú
mikla loftárás á Kiel. Admiral
Scheer hvolfir og Admiral
Hipper laskast rnikið. Banda-
ríkjamenn gera árásir á orr-
ustuþotuvelli við Berlín og
Múnchen. 367 flugvélar erð
eyðilagðar á jörðu niöri.
Síðsta loftárás Þjóðverja á
Bretland er gerð þann 10.
apríl. Þar eru á fcrð þýskar
þrýstiloftsvélar.
Það er hinn 12. apríl sem
fregnin um lát Roosevelts berst
út um heiminn. Forsetinn lést
í Warm Springs, 63 ára að
aldri. Truman, varaforseti tek-
ur við embættinu. Goebbels
fagnar fréttunum og telur þetta
upphaf þáttaskila í stríðinu.
Truman forseti sór embættiseiö sama dag og Roosevelt lést.