NT - 20.04.1985, Blaðsíða 10

ítt'
Laugardagur 20. apríl 1985 10
Midstjórnarfundur
hafa lýst sig algjörlega andsnúna þessu
og reyndar haft að orði, að réttast væri
að framlengja það bann við verðbind-
ingu launa, sem sett var á til tveggja ára
í lok maí 1983,
Til þess að stuðla að samráði við
verkalýðshreýfinguna, var Alþýðusam-
bandi íslands og Bandalagi starfsmanna
ríkis og bæja boðið að láta við það sitja
að fella niður ákvæði efnahagslaga um
verðbætur á laun, sem annars kæmu
sjálfkrafa til framkvæmda 1, júní n.k.,
þegar bannlögin faila úr gildi. Á þetta
tilboð var fallist. Með því má segja, að
brautin hafi verið rudd til nánara
samráðs.
Sumum kann að þykja, að með þessu
sé of mikil áhætta tekin. Ég er því
ósammála. Hún er að vísu nokkur, en
svo mikilvægt er, að eðlilegar viðræður
geti átt sér stað á milli launþega og
ríkisvaldsins, að sú áhætta er mjög
forsvaranleg. Ég hcf cnga trú á því, að
verðbætur á laun í nokkurri líkingu við
það sem áður var, verði teknar upp að
nýju. Ég hygg að mestum fjölda laun-
þega sé vel ljóst, að slík verðbinding
launa er hvorki þeim né þjóðarbúinu
hagkvæm.
Áður en ég fjalla um ástand og horfur
í efnahagsmálum, þykir mér rétt aðræða
um nokkur brýn viöfangsefni, sem mikil-
vægt er að verði leyst á næstunni, þannig
að menn geti sæmilega við unað. Lausn
þcssara mála ntun hafa mikil áhrif á
heildarniðurstööu í viðræðum um efna-
hags- og kjaramál.
Lessi mál eru að mínu mati fyrst og
frcmst þrjú, fjárhagserfiölcikar hús-
byggjenda, fjárhagserfiðleikar bænda og
staðbundnir erfiðleikar í sjávarútvegi og
skreiðarframleiðenda.
Húsnæðismálin.
Meðal annars vegna þess ntisgengis,
sem orðið hefur á lánskjaravísitölu og
kaupmætti frá því að þjóðarframleiðslan
tók að falla á árinu 1982 og óhjákvæmi-
legt reyndist aö skerða kaupmátt, hefur
umtalsvcrt misgengi orðið á milli tekna
og lánskjaravísitölu. Því verðu þó ekki
neitað, að eftir aö öllum hömlum á stærð
íbúða í tengslum við lán Húsnæðisstofn-
unar var aflétt af Svavari Gestssyni 1981,
hefur íbúðarhúsnæði stækkað ótrúlega
mikiö. Það hclur einnig, eins og glöggt
hefur komið fram í fjölmiðlum, valdið
stóraukinni greiöslubyrði. Mönnum á
að sjálfsögðu að vera frjálst að byggja
eins stórt og þcim sýnist, cn lán Hús-
næðisstofnunar með niðurgreiddum
vöxtum cru félagslcg aðgerð og á ein-
göngu að veita þeim, sem byggja við
hæfi. Fclagsmálaráðherra hefur því þeg-
ar ákveðið nýjar reglur, sem takmarka á
ný stærð húsnæðis, sem lána má út á.
Þótt ég minnist á þessa staðreynd um
stækkandi íbúðarhúsnæði, breytir það
ekki því, að grciðsluerfiðleikar hús-
byggjenda eru miklir og þá verður að
leysa með aðstoð hins opinbera. Ég tel
reyndar að ríkisvaldið beri töluverða
ábyrgð, því tvímælalaust voru það mis-
tök að gera ekki ráðstafanir til að
leiðrétta misgengi fjáfmagnskostnaðar
og tekna strax og það hófst um mitt árið
1982.
Á vegum félagsmálaráðherra hefur
ntikið vcrið að þessu ntáli unnið. Hafa
tillögur frá honum verið lagðar til grund-
vallar í viðræöum, sem fram fara við
fulltrúa Alþýðusambands íslands. Ég
geri fastlega ráð fyrir, að mjög fljótlega
verði tilbúnar heildartillögur um opin-
berar aðgcröir til aðstoðaf við húsbyggj-
endur.
Það sem nú er til athugunar má draga
saman í eftirgreind atriði:
1. Ráðgjafarþjónusta sú, sem félags-
málaráðherra hcfur sett á fót við
Húsnæðisstofnun, hefur þegar verið
aukin, ekki aðeins verður hús-
byggjendum, sem eru komnir í
vanskil, veitt aðstoð, heldur einnig
þeim, sem eru í fyrirsjáanlegum
greiðsluerfiðleikum. Éf nauðsynlegt
reynist, ber að auka fjármagn í þessu
skyni. Þessa ráðgjafarþjónustu með
viðbótarlánum frá Húsnæðisstolnun,
þar sem vextir eru niðurgreiddir, tel
ég eitt hið mikilvægasta, sem til hefur
verið gripið í erfiðleikum húsbyggj-
enda. Raunar er slík ráðgjöf mjög
þörf fyrir alla þá, sem hyggja á
húsbyggingu, og áður en verkið er
hafið.
2. Tekin verði upp greiðslujöfnun á
lánum Húsnæðisstofnunar, þannig að
greiðslubyrðin verði í samræmi við
breytingu á kauptaxta. í þessu sam-
bandi kemur jafnframt til greina að
setja ákveðnar reglur um þá aðstoð
sem menn geta fengið vegna misgeng-
is undanfarinna ára. Ekki er talið fært
að lögbinda slíkt gagnvart bönkum
og lífeyrissjóðum, en þó er gert ráð
fyrir heimild til slíkra útlána.
3. Til athugunar er að breyta vaxtaaf-
slætti þeim, sem nú er veittur i
tekjuskatti. í fastan frádrátt til þeirra
sem byggja. Slíkur frádráttur yrði
greiddur út, ef hann nýtist ekki til
lækkunar á tekjuskatti. Sérfræöingar
sjá ýmsa annmarka á þessari leið, og
er ekki á þessu stigi Ijóst, hvort
hugmyndin nær frani að ganga.
Þá eru til athugunar á vegum félags-
málaráðherra breytingar á útlánreglum,
og ersumt þegar komið til framkvæmda.
Með því er ætlað að takmarka lán við
eðlilega stærð íbúðar, hækka lán til
þeirra, sem byggja í fyrsta sinn, og til
kaupa á eldra húsnæði og jafnvel breyt-
inga á því.
Húsnæðismálin eru áreiðanlega eitt
mikilvægasta verkefnið, sem leysa verð-
ur skjótt. Mun mikið eftir því fara,
hvernig til tekst. Að þessum málum er
mjög ötullega unnið á vegum félagsmála-
ráðherra, og við gerum þá kröfu, einsog
þeir sögðu gjarnan á landsfundinum, til
okkar samstarfsflokks, að myndarlega
vcrði á þessum vandamálum tekið.
Vandamál landbúnaðarins
I öðru lagi nefni ég fjárhagsvanda
bænda. Hann er að stórum hluta af sama
toga spunninn og fjárhagserfiðleikar
húsbyggjcnda, vegna misgengis fjár-
magnskostnaðar og tekna. í því sam-
bandi vcldur það að sjálfsögöu bændum
verulcgum fjárhagserfiðleikum, að 20 af
hundraði samdráttur hcfur orðið í sauð-
fjárframleiðslu og 15 af hundraði í
mjólkurframleiðslu á undanförnum
tveimur til þremur árum. Þessa erfið-
leika verður að leysa á svipaðan hátt og
hjá húsbyggjendum, með því að skoða
fjárhag hvcrs einstaks bónda og veita
hagkvæm skuldbreytingalán gegnum
Stofnlánadeild landbúnaðarins, þegar
séð er, að rekstrargrundvöllur er fyrir
hendi. Ekki er Ijóst hve stór þessi vandi
er. Landbúnaðarráðherra hefur hins
vegar þcgar rætt um það við Búnaðarfé-
lag íslands, að ráðgjafarþjónusta, svipuð
og sett hefur verið á fót viö Húsnæðis-
stofnun ríkisins, hefjist án tafar um land
allt. Niðurstöður þurfa að liggja fyrir
mjög fljótlega.
Fjárhagserfiðleikar bænda eru þó að-
eins einn þáttur af vandamálum land-
búnaðarins. Vcgnastöðugt hækkanditil-
kostnaðar og vaxandi styrkja við land-
búnað í ntarkaðslöndum okkar, er út-
flutningur landbúnaðarafurða nánast
óframkvæmanlegur. Því er fyrir nokkru
orðiö tímabært aðaðalagafrantleiðsluna
markaðsaðstæðum. Um þetta höfum við
Framsóknarmenn oft ályktaö, og reynd-
ar var, f>rir mitt tilstilli, Framleiðslu-
ráðslögum brcytt 1979 til þcss að stuðla
að slíkri aðlögun. Þetta hefur bændum
einnig verið Ijóst. Hafa þeir sjálfir dregið
verulega úr frafhleiðslunni, eins og ég
hef áður nefnt. Aðstoð hins opinbera til
þess að koma á fót nýjum búgreinum og
við umrædda aðlögun, hefur hins vegar
orðið minni en lofað var, þar til nú
síðustu tvö árin. Nú er komiö fram á
elleftu stundu og ekki verður lcngur með
það beðið að leggja fram heildarlausn í
málcfnum landbúnaðarins.
Ekki vinnst tími til þess nú að greina
frá því mikla frumvarpi, sem landbúnað-
arráðherra Itefur látið gera um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins o.fl. Trú mín
er, að bæði bændur og neytendur geti
allvel við unað. Gert er ráð fyrir því, að
framleiðslan vcrði á næstu fimm árum
orðin sem næst innanlandsþörfum, og
verði þá ekki nema lítilla útflutningsbóta
þörf. Hins vegar verði heimilað að nýta
það fjármagn, sem þannig sparast rík-
inu, til þess að koma á fót nýjum
búgreinum og til aðstoðar bændum í
aðlögun og í fjárhagserfiðleikum.
Það er einlæg von mín og trú, að
landbúnaðurinn verði ekki síður öflugur
eftir þessar mikilvægu en erfiðu breyt-
ingar en hann hefur verið til þessa, og þá
um lcið meginstoð byggðanna í landinu.
Við Framsóknarmenn leggjum höfuðá-
herslu á^ að málefni landbúnaðarins
verði leyst.
Erfiðleikar í sjávarútvegi
Loks nefni ég staðbundna erfiðleika í
sjávarútvegi og vandamál skreiðarfram-
leiðenda. Éngum þarf að koma á óvart
þótt eigið fé í sjávarútvegi hafi rýrnað í
þeirn mikla samdrætti, scm orðið hefur
í afla á undanförnum árum. Sum fyrir-
tækin hafa þolað þetta ótrúlega vel, en
önnur, þau sem veikari voru, illa eða
ekki. Þetta eru staðbundin vandamál,
sem Byggðasjóður verður að takast á við
og leysa.
Erfiðleikar skreiðarframlciðenda
stafa hins vegar, eins og öllum er
kunnugt, af óvæntri sölustöðvun í Níger-
íu. Þessi stöðvun er nú orðin u.þ.b.
tveggja ára og hefur að sjálfsögðu valdið
ýmsum, einkum minni fiskframleiðend-
um, gífurlegum erfiðleikum. Jafnvel
þótt skreiöin seldist nú. sú sem ekki
hefur eyðilagst, er ólíklegt að andvirðið
dugi fyrir greiðslu afurðalána, sem að
sjálfsögðu hafa hlaðið á sig vöxtum. Jafn-
vel þótt skreiðin seldist á næstu dögum,
eins og menn gera sér enn vonir um, er
því óhjákvæmilegt að veita skreiðar-
framleiðendum tímabundna aðstoð.
Um þetta hefur ríkisstjórnin fjallað.
Seðlabankinn hefur fallist á endur-
greiðslu til skreiðarframleiðenda af
gengismun. Mun sú aðstoð nema tæpum
100 milljónum króna. Meira þarf þó ef
duga skal. Skynsamlegast tel ég, sérstak-
lega ef skreiðin selst nú og samningur
næst um áframhaldandi framleiðslu, að
gera Skreiðardeild Verðjöfnunarsjóðs
kleift að greiða skreiðarframleiðendum
úr deildinni, þannig að þeir geti endur-
greitt afurðarlán að fullu. Líklega mundi
þurfa um kr. 250 milljónir i þessu skyni.
Ef tekst að leysa þau fjárhagsvanda-
mál, sem ég hef nú greint frá, er ég
sannfærður um, að ríkisstjórnin muni
njóta aukins velvilja og stuðnings í
viöureigninni við verðbólguna.
Vextir
Um vextina er mikið spurt. Það er
von, eftir þá ringulreið, sem vaxtahækk-
unin á s.l. ári olli.
í því sambandi skal tekið fram, að í
samþykkt ríkisstjórnarinnar frá s.l.
sumri, er aðeins gert ráð fyrir því, að
vextir hækki um 2 af hundraði. Gert var
ráð fyrir, að Seðlabankinn fylgdist með
því, að svo yrði. Önnur varð raunin.
Segja má, að ringulreið hafi tekið við í
þessunt mikilvægu málum.
Þegar verðbólgan jókst að nýju í lok
s.l. árs, var ekki um annað að ræða en
að hækka nafnvexti nokkuð. Á öllum
lánunt, öðrum en verötryggðum, urðu
þcir þó mjög neikvæðir. Vcxtir á verð-
tryggðum lánum voru hinsvegarlækkað-
ir úr um 8 af hundraði í 5 af hundraði.
Þegar þetta var gert, var því jafnframt
lofað, að nafnvextir yrðu lækkaðir að
nýju, þegar verðbólgan hefði hjaðnað,
svo að þeir væru orðnir jákvæðir. Nú er
svo komið, og því geri ég ráð fyrir
tillögum Seðlabankans fyrir mánaða-
mótin.
Ég get fullyrt, að nafnvextir munu
lækka. Þeir verða hins vegar að sjálf-
sögöu jákvæðir, enda hef ég engan heyrt
gera ráð fyrir neikvæðum vöxtum
lcngur. Hve háir raunvextir verða, get
ég hins vegar ekki fullyrt á þessari
stundu. Ég teldi eðlilegt, að þeir yrðu
um 3 af hundraði.
Það skal hins vegar tekið fram, að um
þetta er ekki samkomulag á milli stjórn-
arflokkanna. Ýmsir Sjálfstæðismenn
vilja frjálsa vexti, við teljum það ekki
kleift í því efnahagsástandi, sem er.
Þegar þanniger ástatt, hefur Seðlabank-
inn lokaorðið. Við munum gera allt, sem
í okkar valdi er. til þess að fá raunvexti
lækkaða.
í þessu sambandi þykir mér rétt, að
fram komi, að hvorki Alþýðusamband
íslands né formaður Bandalags starfs-
manna ríkis og bæja óska eftir því að
lánskjaravísitala verði nú afnumin. Þctta
er skiljanleg afstaða.
í fyrsta lagi verður að gera ráð fyrir
því. að við séum nú á leið upp úr
öldudalnum og tekjur muni því aukast
umfram verðbólgu. (öðru lagi, á meðan
verðbólga er umtalsverö , t.d. 10-15 af
hundraði, verður að svara þeirri spurn-
ingu, hvernig leysa á mikla upphaflega
greiðslubyrði af lánum, sem ekki verða
vcrðtryggð, og dreyfa því ekki greiðslu-
byrðinni yfir lánstímann. Þetta breytist
að sjálfsögðu mjög, þcgar verðbólga er
orðin t.d. 5-6 af hundraði. Ég tel þó vel
konta til greina, að afnema verðbindingu
af lánum Húsnæðisstofnunar strax og
viðráðanlegt er vegna verðbólgu.
í viðræðum við fulltrúa Alþýðusam-
bands fslands hefur komið til tals að
breyta grundvelli lánskjaravísitölu
þannig, að hún nálgist sem mest breyt-
ingar á kaupmætti eða kauptaxta. Slík
breyting þyrfti að ná bæði til eldri og
nýrri lána. Svo virðist sem bankamenn
leggist gegn þeirri breytingu, eins og fyrr
virðast fjármagnsskuldbindingar í þeirra
huga heilagar, þótt breyta megi með
lögunt samningum um kaup og kjör.
Þróun efnahagsmála.
Eins og mönnum er kunnugt, var spáð
samdrætti í þjóðarframleiðslu á s.l. ári.
Svo fór þó ekki. Þjóðarframleiðslan
jókst þvert á móti um 2,7 af hundraði.
Það gerðist fyrst og fremst á síðari hluta
ársins með meiri loðnu og botnfiskafla
en gert hafði verið ráð fyrir. Botni þess
samdráttar, sem hófst 1982 var því náð
um mitt s.l. ár. Þjóðhagsstofnun spáir þó
aðeins 0,7 af hundraði vexti þjóðarfram-
leiðslu á árinu 1985. Hann mun þó verða
nokkru meiri. m.a. vegna ákvörðunar
sjávarútvegsráðherra um aukinn þorsk-
afla.
Á árinu 1984 varð viðskiptajöfnuður
neikvæður um 6 af hundraði. Er það
stórum meira en ráð hafði verið fyrir
gert. Því er spáð, að viðskiptajöfnuður
á þessu ári verði. enn neikvæður um 5,3
af hundraði, þrátt fyrir minni erlendar
lántökur en áður var ráðgert. Þegar
tekið er tillit til þess, að erlendar skuldir
þjóðarinnar munu vera um 62-63 af
hundraði þjóðarframleiðslu, er þessi við-
skiptahalli vafalaust í hnotskurn alvar-
legasta vandamálið, sem við eigum við
að stríða. Stöðugur viðskiptahalli leiðir
til vaxandi erlendra skulda. Því er óhjá-
kvæmilegt að nota verulegan hluta af
aukinni framleiðslu til þess að draga úr
viöskiptahallanum. Reyndar er bráð-
nauðsynlegt að sem fyrst verði jákvæður
viðskiptajöfnuður, þannig að dragi úr
erlendum skuldum.
Af þessu má ljóst vera, að svigrúm til
almennra kjarabóta er rnjög lítið. Þó er
mikilvægt, að nokkrar og öruggar kjara-
bætur verði, ekki síst hjá þeim, sem
lægstu launin hafa, t.d. í fiskvinnslunni.
Að öðrum kosti mun fólk vart fást til
slíkra starfa.
Vegna stöðu atvinnuveganna er nauð-
synlegt að halda almennum launahækk-
unum í lágmarki. Leita verður leiða til
kjarabóta með aðstoð við húsbyggjend-
ur, við bændur og í gegnum almanna-
tryggingakerfið, með lækkun skatta og/
eða lækkun tolla, einkum á nauðsynjum,
sem leiði til lækkunar á vöruverði. Að
sjálfsögðu eru slíkar leiðir ekki heldur
auðfarnar vegna stöðu ríkissjóðs. Þótt
sparnaður í ríkisrekstri sé sjálfsagður, er
ekki rétt að draga úr þeirri félagslegu
þjónustu og samneyslu sem komið hefur
verið á fót. Þetta er því margslungið
dæmi, sem verður að vega og meta.
Ætlunin er að gera það í samráði við
launþega og vinnuveitendur. Það starf
er reyndar þegar hafið. Allt er undir því
komið, að skynsamleg lausn fáist.
Hækkun framfærsluvísitölu í apríl var
22 af hundraði á ársgrundvelli. Verð-
bólga fer því á ný ört lækkandi. Spáð er
að hækkun verðlags verði aðeins um 13
af hundraði á ársgrundvelli í ágúst.
Framhaldið fer eftir því, hvernig tekst
með samninga. Ef vel tekst, ætti verð-
bólga í lok ársins að vera orðin nálægt
10 af hundraði og fara lækkandi. Þá
nálgumst við það óðum að ná jafnvægi í
efnahagslífinu með verðbólgu svipaða
og er í nágrannalöndum okkar. Mikið er
til þess vinnandi.
Éf sú tilraun, sem hafin er til samráðs
við launþega og vinnuveitendur um
skynsamlega hagstjórn, mistekst, og
launahækkanir verða langt fram úr því,
sem þjóðarbúið þolir, er voðinn vís. Það
mun ég ekki horfa á aðgerðalaus. Þjóð-
arbúið, atvinnuvegirnir og einstakling-
arnir munu þola illa aðra verðbólgukoll-
steypu. Ríkisstjórninni ber skylda til að
koma í veg fyrir slíkt eða fara frá elia.
Allt bendir til þess, að bati sé fram-
undan í íslensku cfnahagslífi. Sjór
hefur hlýnað og fiskstofnarnir eru
stækkandi. Enn einu samdráttartímabili
er lokið. Þau hafa af einhverjum ástæð-
um orðiðá 15 ára fresti. Ekki erþótalið,
að hagvöxtur verði mikill á árinu 1985,
e.t.v. 1-2 af hundraði. Sannfæring mín
er þó sú, að hann geti orðið meiri og muni
fara vaxandi næstu árin. Það sýnir reynsl-
an eftir fyrri samdráttarskeið.
Ekki veitir af. Síðan 1979 hefur hag-
vöxtur hér á landi verið samtals enginn.
Á sama tíma hefur hagvöxtur í Japan
verið samtals 25 af hundraði, í Banda-
ríkjunum 15 af hundraði og í Evrópu 8
af hundraði. Og enn er því spáð, að
sundur muni draga með þessum þjóðum.
Fyrir fjórum árum var þjóðarfram-
leiðsla á mann hér á landi 85 af hundraði
þjóðarframleiðslu í Sviss, sem var og er
fremst landa. Nú er talið, að við séum
rúmlega hálfdrættingar.
Til þess að lífskjör hér á landi geti á
ný orðið svipuð og í nágrannalöndum
okkar, er því mjög nauðsynlegt að
hagvöxtur á næstu árum verði mikill.
Sanit mun taka mörg ár að ná upp þeint
lífskjaramun, sem orðinn er.
Eflaust mun íslenskur þjóðarbúskap-
ur um langan aldur byggja fyrst og
fremst á sjávarútvegi og hann mun í
fyrstu lyfta þjóðinni úr þeirri lægð, sem
hún hefur verið í. Eftir fyrri samdráttar-
skeið jókst aflinn ár frá ári. Þess er ekki
að vænta nú. Vafasamt er, að afli verði
aukinn umfram það, sem hann var
mestur á árunum 1980-81. Af þessari
ástæðu er óhjákvæmilegt að marka nýja
stefnu í atvinnumálum.
Nýsköpun atvinnulífsins
Að slíkri stefnumörkun lögðum við
framsóknarmenn grundvöll, þegar við á
miðstjórnarfundi á Akureyri á s.l. ári
samykktum að beita okkur fyrir því. að
varið yrði a.m.k. 500 millj. króna af
ríkisfé á næstu árum til nýsköpunar í
atvinnulífi þjóðarinnar. Við gerðum
okkur fyrstir flokka grein fyrir því, að
óhjákvæmilegt er að nýta hinn nýja
hátækni- og upplýsingaiðnað í þjónustu
íslenskra atvinnuvega og sem grundvöll
fyrir nýiðnað hér á landi. Þetta var
ítrekað á aukafundi miðstjórnar á s.l.
hausti, þar sem gengið var frá mjög
ýtarlegri áætlun um nýsköpun í atvinnu-
lífi landsmanna.
Nýsköpun í atvinnulífinu á að sjálf-
sögðu bæði við núverandi atvinnuvegi
og nýjar atvinnugreinar. Hún hvílir fyrst
og fremst á herðum atvinnuveganna
sjálfra, bæði fyrirtækja í einkarekstri og
samvinnufélaga.Hins vegar er óhjá-
kvæmilegt að ríkisvaldið skapi nauðsyn-
legan bakgrunn.
Þessi nýsköpun byggir á þekkingu.
Því verður að aðlaga menntakerfið þörf-
um slíkrar þróunar. Einnig af þeim
sökum er óhjákvæmilegt að fjármagn til
rannsókna og tilrauna á þeim sviðum,
þar sem árangurs er að vænta, verði
aukið verulega.
Stuðla ber að öflugri markaðsleit og
sölu. Er nauðsynlegt að nota utanríkis-
þjónustuna í því skyni. Loks, í landi þar
sem fjármagn er af skornum skammti, er
óhjákvæmilegt að ríkisvaldið beini fjár-
magni til fyrirtækja, sem að nýsköpun í
atvinnulífi vinna, taki þátt i þeirri áhættu
sem brautryðjendastarfinu fylgir og veiti
ýmiskonar beina og óbeina aðstoð, sem
ég mun koma að síðar.
Allt er þetta ýtarlega rakið í atvinnu-
málaályktun miðstjórnar Framsóknar-
flokksins. Árangurinn er farinn að/sjá
dagsins Ijós.
Endurskoðun á menntakerfinu er
hafin. Henni þarf að hraða. Að tillögu
minni var ákveðið að verja 50 milljónum
króna á þessu ári til rannsókna og
tilrauna til nýsköpunar í atvinnulífi. Það
er u.þ.b. þriðjungsaukning frá því sem
varið er árlega til raunverulegra rann-
sókna. Nefnd vinnur að gerð frumvarps
um Útflutningsráð og að tillögu um
tengsl þess við utanríkisjónustuna.
A síðasta ári var varið sérstaklega 150
milljónum króna til útlána vegna fiskeld-
is, loðdýraræktar og nýrra iðngreina. Á
þessu ári hefur verið ákveðið að ráðstafa
í þessu skyni 450 millj. króna, auk þess
fjármagns sem til rannsóknastarfsemi
verður varið.
Þróunarfélag
Strax eftir helgina mun ég leggja fram
á Alþingi frumvarp til laga um Þróunar-
félag. Það er eitt af sjö frumvörpum,
sem samin hafa verið af nefnd undir
forystu Guðmundar G. Þórarinssonar,
sem ég skipaði fyrir áramótin. Hefur
nefndin leyst mikið verk af hendi á
skömmum tíma.
Gert er ráð fyrir því, að hlutafé þessa
fyrirtækis verði kr. 200 millj. og að
ríkissjóður leggi fram a.m.k. 100 millj.
kr. Einkaaðilum, samvinnufélögum,
sjóðum, bönkum o.s.frv. verður boðin
þátttaka í fyrirtæki þessu. Gert er ráð
fyrir að heimila ríkisábyrgð að upphæð
kr. 300 milljónir vegna starfsemi fyrir-
tækisins. Það mun á þessu ári hafa til
útlána allt að kr. 200 milljónir auk eigin
fjár.
Þróunarfélaginu er ætlað að stuðla að
nýsköpun í atvinnulífi á ýmsan hátt. Það
getur tekið þátt í slíkum fyrirtækjum
með því að leggja fram hlutafé, sem það
svo selur þegar viðkomandi fyrirtæki er
komið yfir byrjunarörðugleika. Það get-
ur veitt lán eða ábyrgðir. Því er að
sjálfsögðu einnig ætlað að vinna að
sjálfstæðum athugunum á nýsköpunar-
leiðum, m.a. með því að leita samstarfs
við erlenda aðila, o.s.frv.
Til greina kom að setja frentur á fót
þrónarsjóð, og voru ýmsir því hlynntir.
Þá hefði verið um beint ríkisátak að
ræða, sem má segja að hefði verið
eðlilegt og auðveldara í allri meðferð
með tilliiti til þeirrar áhættu, sem slíkt
Þróunarfélag eða sjóður verður að taka.
Ef viðbótarfjármagn fæst hins vegar frá
atvinnulífinu, er það góðra gjalda vert.
Ákveðið var að láta á það reyna.
Byggðastofnun og sjóðir
atvinnuveganna
Einnig mun ég nú eftir helgina leggja
fram frumvarp til laga um Byggðastofn-
un og um Framkvæmdasjóð.
Byggðastofnun verður sjálfstæð, öflug
stofnun, sem ætlað er að sporna gegn
röskun byggðar með því að vinna mark-
visst að lausn byggðarvanda, hvar sem
hættuástand kann að skapast. Það er von
mín, að með þessari stofnun geti byggða-
málin talist komin í öruggan farveg.
Verið er að leggja síðustu hönd á
frumvörp um Búnaðarsjóð. Sjávarút-
vegssjóð og Iðnaðarsjóð, sem ég geri ráð
fyrir að öll verði lögð fram og afgreidd á
því þingi, sem nú sigur. Gert er ráð fyrir
að sameina sjóði og samræma starfsem-
ina undirstjórn atvinnuvegannasjálfra