NT - 21.09.1985, Qupperneq 28

Við tökum við ábendingum um fréttir allan sólarhringinn. Greiddar verða 1000 krónur fyrirhverja ábendingu sem leið ir til
fréttar í blaðinu og 10.000 krónurfyrir ábendingu sem leiðir til bitastæðustu fréttar mánaðarins. Fullrar nafnleyndar er gætt
NT, Sídumúla 15, Reykjavik, sími: 686300, auglýsingar 18300
Kvöldsímar: áskrift og dreifing 686300 • ritstjórn 686392 og 687695 • íþróttir 686495
Árslaunin
ávöxtuð!
■ Sparisjóðurinn - stein-
steypan - ríkisskuldabréfin -
og 18% raunvaxtabréf verð-
bréfasjóðanna. Taflan sem hér
fylgir sýnir dæmi um mismun-
andi „ávöxtunarleiðir" pen-
inga sem staðiö liafa/ standa til
boða þeim sem vilja spara
eitthvað af afrakstri erfiðis síns
og munurinn getur verið 100-
faldur. Hér eru lögð til grund-
vallar árslaun hafnarverka-
manns (fyrir dagvinnu) árið
1970, sem hann hóf ávöxtun á
í ársbyrjun 1971 og hver staða
hans væri nú eftir því hvaða
leið hann hefði valið. Úr al-
mennri sparisjóðsbók færhann
aðeins rúmlega 10% raunupp-
hæðarinnar til baka. 2. línan
sýnir ávöxtun með lánskjara-
vísitölu á tímabilinu en án
vaxta. 3. línan sýnir innlausn á
ríkisskuldabréfi nú í mánuðin-
um. Og4. línan sýnir uppþæð-
ina sem hann ætti nú hefði
hann haft möguleika á að
ávaxta upphæðina allan tím-
ann í verðtryggðum skulda-
bréfum með 18% raunvöxtum
eins og veröbréfasalar hafa
keppst um að bjóða fólki nú
síðustu árin - þ.e. að því
tilskildu að allir skuldararnir
hefðu alltaf staðið í fullum
skilum, en á því vill því miður
verða nokkur misbrestur.
Árslaun (dagvinna) vcrkamanns 1970= 176.630 = 1.763 nýkr.
Lögð á almenna bankab. 1. jan. 1971 ............ 23.200 kr.
Verðtryggð en vaxtalaus frá jan. 1971 ......... 221.400 kr.
Keypt ríkissk'uldabréf 1. fl. 1971 ............ 419.300 kr.
Ávöxtuð með 18% raunvöxtum frá jan. 1971 . . 2.517.200 kr.
■ Mismunandi örlög 100 raunkróna á tæpum 15 árum. Meö verðtryggingu en engum vöxtum væri upphæðin nú 100 krónur. Geymd
á almennum innlánsvöxtum í bönkum eða sparisjóöum væru aðeins 10,50 raunkrónur eftir en 89,50 kr. komnar í eigu einhverra
annarra sem fengið hefðu peningana lánaða í bankanum. Ríkissjóður skilar 100-kallinum til baka og 89,35 kr. sem þóknun fyrir lánið.
Sá sem keypt hefði skuldabréf með 18% raunvöxtum fengi auk 100 raunkrónanna 1.037 krónur sem þóknun fyrir lánið, þ.e. ef
skuldararnir hafa getað borgað á réttum gjalddögum. Upphæðin sem hér um ræðir dugði fyrir einu kílói af smjörlíki í ársbyrjun 1971.
Almennar sparisjóðsbækur:
Skila aðeins 10. hverri krónu
til baka eftir 15 ára „ávöxtun“
■ Um hundraðfaldur munur
getur hæglega verið á hinum
mismunandi leiðum sem staðið
liafa og standa mönnum til
boða við „ávöxtun“ pening-
anna sinna - þ.e. frá því að fá
aðeins tíunda hluta þeirra til
baka upp í það að tífalda
upphæðina á því um 15 ára
tímabili sem hér verður miðað
við - ársbyrjun 1971 til sept.
1985. Miðað við 100 (raun)
krónur nú felst mismunurinn í
því að fá verðgildi aðeins 10
króna til baka, 100-kallinn
óskertan, ellegar allt upp í
1.100 krónur.
Um 9. hver króna eftir
hjá lántakendum
Af fjárupphæð sem „ávöxt-
uð“ hefur verið í bönkum
landsins á almennri sparisjóðs-
bók á fyrrgreindu tímabili skil-
ar bankinn nú eiganda hennar
aðeins um tíundu hverri krónu
til baka, að raungildi, en 9 af
hverjum 10 krónum hafa orðið
eftir í bankanum - eða réttara
sagt hjá þeim sem voru svo
Ijónheppnir að fá þær að láni.
Bankamnietæéen
I---1-HUJ
nunaraofom
Sá sem var svo „forsjáll" að
leggja 10.000 gamlar krónur -
jafnvirði 100 nýkróna - á al-
menna sparisjóðsbók í ársbyrj-
un 1971 og hefur síðan geymt
þær þar á gildandi vöxtum á
hverjum tíma fær nú endur-
greiddar 1.316 krónur. Tryggð
með lánskjaravísitölu en án
neinna vaxta ætti upphæðin að
nema um 12.560 krónum, eða
nær tíu sinnum hærri upphæð.
Ávöxtuð í ríkisskuldabréfum
væri upphæðin 23.783 krónur
eða rúinlega 18 sinnum hærri
en(ríkis) bankarnir skila.Með
18% raunávöxtun eins og
verðbréfasalar bjóða nú væri
upphæðin vel yfir hundraðföld
bankainnistæðan.
Um 3 af hverjum 4 spari-
krónum „hurfu“ 1971*80
Framan af síðasta áratug
voru innlánsvextir af almennu
sparifé 7-9%, síðan lengi frá
13 og upp í 18% uns þeir
komust upp í 22 og 35% á
árunum 1979 og 1980. Frá 1973
fór verðbólgan aðeins 2 ár
niður í um 30% en var annars
lengst af á bilinu 45-50% og
jafnvel meiri. Pegar hér var
komið sögu - 1980 - voru 100
krónurnar í bankabókinni með
„vöxtum“ og „vaxtavöxtum"
komnar upp í 384 kr., en hefðu'
með sama raungildi átt að vera
um 1.700 krónur eða meira en
fjórum sinnum fleiri. Raun-
verulega voru því meira en 3 af
hverjum 4 krónum sparibókar-
eigandans þá komnar í eigu
einhverra sem fengið höfðu
krónurnar hans „lánaðar", í
bankanum (vinsælt á þeim
tíma að „velta þeim áfram" á
víxlum).
Verðtrygging frá 1980
Á miðju ári 1980 voru síðan
opnaðir verðtryggðir rcikning-
ar í bönkum með 0-1%
vöxtum. Sá sem þá hefði tekið
384 krónurnar sínar og fært
þær inn á verðtryggðan reikn-
ing ætti nú orðið um 2.900
krónur auk nokkurra vaxta.
Hinn sem geymdi þær áfram á
■ Hækkun á vísitölu bygg-
ingarkostnaðar frá júní til sept-
ember reyndist 5,86%, sem
samsvarar 25,6% árshækkun.
Hækkun byggingarvísitölu frá
september 1984 til sama tíma í
ár er hins vegar 36,2%. Bygg-
ingarvísitala sú sem gildir mán-
„gömlu góðu“ sparisjóðsbók-
inni á hins vegar aðeins 1.316
krónur sem fyrr segir.
Vogun vinnur - vogun
tapar
Á undanförnum mánuðum
hafa verðbréfasalar sem kunn-
ugt er boðið sparifjáreigendum
allt upp í 18% ársávöxtun
umfram verðtryggingu, sem
þýðir að fjárupphæð nærri því
tvöfaldast að raungildi á hverj-
um fjórum árum. Hefðu slík
kjör staðið mönnum til boða
allt frá árinu 1971 (sem ýmsir
uðina október til desember er
229 stig, en 3.392 stig sam-
kvæmt eldri grunni.
Af þessari 5,86% hækkun
s.l. þrjá mánuði stafa 1,2% af
taxtahækkunum, 1,3% af
verðhækkun á steypu og
sementi, 0,5% vegna hækkun-
telja nú að verið hafi þótt ekki
væri auglýst í blöðum) væri
100-kallinn frá 1971 orðinn að
rúmlega 140 þús. krónum, þ.e.
ef allir skuldararnir hefðu
alltaf staðið í skilum á réttum
gjalddaga. Hins vegar vill of
oft bregða við að skuldarinn
stendur ekki í skilum og bréf-
eigendur þurfi að bíða mánuð-
um saman eftir greiðslum. Og
þá er 18% raunávöxtunin að
sjálfsögðu fokin út í veður og
vind.
Það er svo aftur forvitnileg
spurning hvaða fjárfesting eða
rekstur gefur svo góðan arð að
ar innihurða, 0,3% af hækkun
gatnagerðargjalds og af-
gangurinn af hækkun á verði
ýmiss byggingarefnis bæði inn-
lends og innflutts.
Hækkun byggingarvísitölu
s.l. einn mánuð var 1,27%.
hún standi undir 18% raun-
vöxtum á ári?
Um 171 milljónar „mínus*
vextir11 í júlí
Hvað almennu sparisjóðs-
vextina snertir þá hafa þeir
verið 22% frá því í maí í vor á
sama tíma og verðbólgan hefur
verið um 34-36%. Inni á slík-
um reikningum í bönkum og
sparisjóðum áttu íslendingar
9.351,000.000 krónur síðasta
dag júlímánaðar síðast liðsins.
Hækkun iánskjaravísitölu í
júlí var 2.97% og verðbætur af
upphæðinni því um 278 millj. í
mánuðinum. Vextirnir á spari-
sjóðsbókunum námu hins veg-
ar rúmlega 171 milljón króna.
Eigendur sparisjóðsbókanna
hafa þvf tapað um 107 milljón-
um í „gin verðbólgunnar" á
þessum eina sólríka sumar-
mánuði eða 444 kr. á hvern
íslending. Með sömu almennu
innlánsvöxtum og svipaðri
verðbólgu og nú er lætur nærri
að tveir þriðju hlutar peninga
á almennum sparisjóðsbókum
„hverfi í verðbólgunni" (kom-
ist í eigu þeirra sem fá lán með
hagstæðum vöxtum) á 10
árum, þ.e. aðeins um 33 raun-
krónur verði þá eftir af hverj-
um 100 slíkum nú. Sýnist þvf
enn vanta verulega á það að
sparifjáreigendur njóti raun-
vaxta í bönkum.
Byggingarvísital-
an hægir ferðina