Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.2004, Blaðsíða 12

Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.2004, Blaðsíða 12
12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 2. október 2004 Kvikmyndahúsagestir í Svíþjóðganga út af sýningum nýjustu myndar Lukasar Moodysson. Myndin heitir Hola í hjartanu (Ett hål i mitt hjärta) og var frumsýnd þar í landi 17. sept- ember. Ljóst er að myndin vekur upp sterkar til- finningar hjá áhorfendum, sem kemur ekki á óvart hjá þessum höfundi Lilju að eilífu (Lilya 4-Ever). Nokkuð hefur verið um það að fólki ofbjóði atriði í myndinni og gangi út en ekki eru til neinar tölur yfir hversu margir hafi gert það. „Ég gerði ekki ráð fyrir þessu, en hefði kannski getað giskað á það. Margir þola ekki þessa mynd en á móti kemur að margir elska hana,“ sagði Moodys- son við dagblaðið DN. Blaðið veit til þess að fólk í miða- sölu hafi varað bíógesti við mynd- inni. „Veistu hvað myndin fjallar um? Við verðum að spyrja því marg- ir eru viðkvæmir,“ spurði miða- sölufólk gest einn, sem var að kaupa þrjá miða. Hola í hjartanu fjallar í stuttu máli um Rickard, sem er að taka upp klámmynd ásamt vinum sínum Tess og Geko í íbúðinni, sem hann býr í með Eric, syni sínum á unglings- aldri. Þetta hefur valdið því að búið er að setja upp viðvörunarskilti vegna myndarinnar í kvikmyndahúsum en síðast þegar slíkt gerðist var það vegna mynda Pasolinis frá 1976, Salo eða 120 dagar Sódómu og um- deildrar myndar Gaspar Noé frá 2002, Irréversible.    Laurence Dunmore hefur sam-þykkt að leikstýra A Million Little Pieces fyrir Warner Bros. Pictures. Þessi breski leikstjóri gerði síðast The Libertine, með Johnny Depp í aðalhlutverki en myndin var frum- sýnd í september á alþjóðlegu kvik- myndahátíðinni í Toronto í Kan- ada. A Million Little Pieces er byggð á bók eftir James Frey, sem skrifaði einnig handritið. Sagt er frá manni sem er að jafna sig eftir eiturlyfjanotkun, sem batt næstum enda á líf hans, og slæmt líferni en þetta er byggt á sannri sögu.    MGM hefur staðfest að næstaJames Bond-mynd frestist. Vinnuheitið á myndinni hefur verið Bond 21 og var frumsýning áætluð 21. nóvember 2005. Kvik- myndagerðin tók þessa ákvörðun vegna þess að ekki er enn búið að finna leik- stjóra fyrir myndina. Fram- leiðendur ætla að funda í mán- uðinum til að ákveða hvort stefnt verði á frumsýn- ingu sumarið 2006 eða í nóvember sama ár. Einnig hefur tafið fyrir að verið er að vinna að sölu MGM til hóps, sem Sony Corp er yfir. Vegna sölunnar hafa yfirmenn ekki getað haldið áfram að vinna að myndinni. Venjulega hefur MGM hafið framleiðslu á Bond-mynd í janúar eða febrúar til að geta frumsýnt í nóvember sama ár. En til þess að geta gert það þarf að vera búið að fá leikstjóra til verksins fyrir lok sum- arsins á undan. Búið er að tengja nokkra leik- stjóra við myndina, nú síðast Paul McGuigan, sem leikstýrði nýrri mynd frá MGM, Wicker Park. Er talið að hann sé sá leikstjóri sem framleiðendur hafi hvað mest auga- stað á. Erlendar kvikmyndir Pierce Brosnan Johnny Depp. Lukas Moodysson Kvikmyndagerð er álíka öruggur atvinnu-vegur og að reyna að standa uppréttur íárabát með buxurnar á hælunum,“ sagðiframleiðandinn. Skömmu síðar féll hann útbyrðis. Þetta er því miður reynsla margra kvikmynda- gerðarmanna gegnum tíðina og eru þeir íslensku þar ekki undanskildir. Í nýjasta tölublaði af Landi og sonum, málgagni Íslensku kvikmynda- og sjónvarpsakademíunnar, er með ýmsum hætti fjallað um stöðu íslenskrar kvikmyndagerðar og virðist almennt ríkja töluverð bjartsýni með hana. Ekki síst er þar horft til auk- inna umsvifa íslenskra kvikmyndagerðarmanna á erlendum vettvangi og aukinna umsvifa erlendra kvikmyndagerðarmanna á Íslandi. En hvað um um- svif íslenskra kvikmyndagerðarmanna á Íslandi, heimamarkaðinum? Þar er staðan óljósari en æskilegt er. Fjárstuðningur ríkisins við greinina er í einhvers konar biðstöðu, ef marka má viðtal blaðsins við nýjan menntamálaráðherra, en góð orð höfð um að það standi til bóta og vinna sé í gangi. Verra er að fjárstuðningur hins almenna borgara, ef taka má þannig til orða, við greinina er ekki aðeins óljós, heldur fer minnkandi, þ.e. Íslend- ingar sýna ekki nægilegan eða eðlilegan áhuga á eigin kvikmyndaframleiðslu með því að mæta í miðasöluna. Á þessum stað fyrir tveimur vikum var fjallað um „norrænu bíósprenginguna“, sem birtist í mikilli og vaxandi aðsókn skandinavísku þjóðanna að eigin myndum. Þar var m.a. haft eftir forstöðumanni norska kvikmyndasjóðsins að Norðmenn „hafi ákveðið að þeir vilji sjá innlendar bíómyndir. Þeir hafa fengið endurnýjaða trú á þeim“. Þessi þróun lætur á sér standa hérlendis, því miður. Ekki er það eðlilegt að frumsýning bandarískrar hasshausagamanmyndar, Harold and Kumar Go To White Castle, fái meiri aðsókn en frumsýning ís- lensku bíómyndarinnar Dís? Sú var þó raunin þá frumsýningarhelgi: Dís var í þriðja sæti aðsókn- arlistans á eftir Harold and Kumar og bandarísku hasarmyndinni The Bourne Supremacy, sem trón- aði á toppnum aðra vikuna í röð. Núna, um það bil fjórum vikum síðar, er Dís komin í 10. sæti listans og aðeins sýnd á þremur sýningum í Reykjavík á dag. Tæplega er þetta vegna þess að Dís sé verri mynd en þær sem hún keppti við, eigi minna erindi við íslenska áhorfendur eða skemmti þeim verr en þetta ameríska dellumakarí, og er ég þá ekki að halda því fram að hún sé gallalaus, hvorki sem lista- verk né markaðsvara. Af fyrri íslenskum frumsýn- ingum ársins, Kaldaljós, Opinberun Hannesar, Þriðja nafnið og Love Is In the Air, fékk aðeins Kaldaljós umtalsverða aðsókn, en þó ekki meira en kringum 20 þúsund manns. Sama gilti um snilld- arverkið Nóa albinóa frá því í fyrravetur. Engu er líkara en metaðsókn að íslenskum bíómyndum sé að staðnæmast við 20 þúsundin en flestar fái enn minni aðsókn. Undantekningar eru, sem betur fer, til, eins og Hafið, Englar alheimsins og Stella í framboði. Hvað veldur? Hafa myndirnar sjálfar ekki nógu breiða skírskotun? Eru þær ekki nógu góðar? Hér verður að alhæfa og það staðhæft að svarið sé al- mennt nei við báðum spurningum. Fjölbreytnin í ís- lenska kvikmyndaúrvalinu er veruleg og þær standast flestar sömu gæðakröfur og gerðar eru til annarra kvikmynda sem í framboði eru, les: banda- rískra kvikmynda. Vandinn liggur annars staðar. Ég ætla að stinga upp á nokkrum skýringum: Í fyrsta lagi er markaðssetning þessara mynda of sjaldan nægilega öflug, fagmannleg og yfirveguð andspænis Hollywoodveldinu. Í öðru lagi hefur hin augljósa afturför sem orðið hefur í almennu kvik- myndaframboði bíóanna hérlendis undanfarin ár og einnig slök frammistaða sjónvarpsstöðvanna í framleiðslu innlends leikins efnis orðið til þess að afvenja fólk öðru en afurðum fyrrnefnds Holly- woodveldis. Í þriðja lagi hafa þessir tveir þættir skapað ákveðinn ímyndarvanda fyrir íslenskar bíó- myndir sem þær hafa ekki náð að leysa: Meðal al- mennra bíógesta þykir einfaldlega ekki nógu spennandi, hvað þá nauðsynlegt, að fylgjast með því sem er að gerast í íslenskri kvikmyndagerð. Og í fjórða lagi þurfa íslenskir kvikmyndaframleiðendur að horfast í augu við þá staðreynd að sá tími er lið- inn að unnt sé að krefjast hærri aðgangseyris á ís- lenskar myndir en aðrar; munurinn er ekki mikill eða 200 krónur og óvíst hvort hann skiptir sköpum, en hann er engu að síður úreltur. Þeir aðilar sem koma að málefnum íslenskrar kvikmyndagerðar verða að horfast í augu við þessa þróun og gera samræmt átak til að snúa henni við. Útrás er góðra gjalda verð. En í reynd hefur ís- lensk kvikmyndaframleiðsla takmarkaðan tilgang ef hún höfðar ekki sterklega til Íslendinga sjálfra. Árabáturinn er ekki á öruggri siglingu. Og nauð- synlegt að hysja upp um sig buxurnar áður en menn falla fyrir borð. Það gefur á bátinn ’Í reynd hefur íslensk kvik-myndaframleiðsla tak- markaðan tilgang ef hún höfðar ekki sterklega til Íslendinga sjálfra …‘ Sjónarhorn eftir Árna Þórarinsson ath@mbl.is L eiðtogi Norðu-Kóreu, Kim Jong-il, er sagður mikill aðdáandi kvik- myndarinnar Scarface. Hún er líka í miklu uppáhaldi hjá öllum al- vöru bófa-röppurunum og gamli Stone Roses-söngvarinn Ian Brown segir ekki séns að hann muni gerast leik- ari, nema honum yrði boðið hlutverk í framhald- inu. Scarface hefur þannig skapað sér dálaglegt orðspor á þeim rúmum tuttugu árum síðan hún var frumsýnd. Rætur hipp-hoppmenningarinnar Þótt umdeild hafi verið meðal gagnrýnenda og al- mennings á frumsýning- arárinu 1983 þá hefur vegur myndarinnar vaxið með sögunni og er hún nú álitin í hópi áhrifameiri kvik- mynda. Eins og gefur að skilja hefur hún einkum haft áhrif á þróun glæpamynda og hvernig glæpa- menn eru túlkaðir í bandarískum kvikmyndum og sjónvarpi, einkum þeir sem af erlendu bergi eru brotnir. Þessi arfleifð myndarinnar er dregin mjög skýrum dráttum í nýútkominni veglegri mynd- diskaútgáfu af Scarface. Þar gefst ekki einasta færi á að rifja upp þessa yfirgengilegu og há- dramatísku ofbeldisóperu í allri sinni dýrð, heilar 163 mínútur að lengd, heldur hefur aukadiskur að geyma einkar áhugaverðar heimildarmyndir um gerð hennar og áhrif. Þar er meira að segja heil mynd helguð þeim miklu áhrifum sem myndin hefur haft á bandaríska hipp-hoppkúlturinn, eink- um bófarapparana alræmdu sem draga enga dul á glæpsamlegt atferli sitt og sinna, heldur upphefja það þvert á móti. Þeir eru ófáir hipp-hoppararnir sem lýsa aðdáun sinni á Scarface í umræddri heimildarmynd og hvernig þeir líti upp til sögu- hetjunnar, kúbanska kókaínbarónsins og fjölda- morðingjans Tonys Montanas. Þeir dást að vald- inu sem þessi fátæki innflytjandi ávann sér í Miami og yfirgengilegu mikilmennskubrjálæði hans, hungrinu í að sigra heiminn – á hvaða veg sem er (í einni senu í myndinni sést setningin „Veröldin er þín“ úr Goodyear hjólbarða- auglýsingu endurspeglast í augum hans). Afbrotafræðingurinn Jay Robert Nash hefur því trúlega rétt fyrir sér er hann bendir á að rétt eins og fyrri Scarface-myndin frá 1932 hafði áhrif á hvernig glæpamenn höguðu sér á 4. og 5. ára- tugnum þá hafi Scarface frá 1983 markað djúp spor í glæpamenningu samtímans. Tony Montana sé svalur, eftirsóknarverður glæpamaður. Jafnvel þótt hann sé augljóslega snarbilaður á geði, skap- ofsamaður með brenglaða siðferðiskennd, forfall- inn eiturlyfjafíkill, haldinn yfirgengilegri ofbeld- ishneigð. Innblásinn Pacino Og meginástæðan fyrir því að þessi andhetja, Tony Montana, er ein eftirminnilegasta og mest umtalaða persóna kvikmyndanna er frammistaða Als Pacinos í aðalhlutverkinu. Myndin stendur og fellur með frammistöðu hans í hlutverki Mont- anas, sem er í senn ágeng, leiftrandi, innblásin, tillfiningaþrungin og gjörsamlega yfirkeyrð. Al- gjör snilldarleikur segja margir, óþolandi segja aðrir. Hans bestu og verstu hliðar, eftir því hver afstaðan er til myndarinnar og stórleikarans Pac- inos í slíkum ham. En það verður ekki af honum tekið að hann lifði sig inn í hlutverkið, varð sjálfur Mont- ana, enda skapgerðarleikari af guðs náð. Og samkvæmt þeirra venjum lagði Pacino heilmikla vinnu í að undirbúa sig fyrir hlutverkið vandasama. Líkt og handritshöf- undur myndarinnar, Oliver Stone, eyddi hann ófáum stundum í vafasömum öngstræt- um Miami-borgar, drakk í sig menningu innflytjendanna, fas þeirra og mállýsku. Og auðvitað fór hann að tala enskuna með rómönskum hreim, hvort sem var fyrir framan eða aftan myndavélarnar. Stone var þá þekkt- ari sem handritshöf- undur, hafði slegið í gegn sem slíkur fyrir handritið að Mid- night Express, sem Alan Parker gerði 1978. Hann henti sér á bólakaf ofan í rómönsku undirheimana í Suður-Flórída og náði að fanga þar ýmislegt sem eykur gildi myndarinnar og trúverðugleika, á borð við lífsstílinn, stælana og heiðursmanna- samkomulag sem menn lifðu eftir. Stone hefur ætíð haft mikinn áhuga á Kúbu eins og nýleg mynd hans um Kúbuleiðtoga Fidel Castro gefur til kynna. Baksviðið sem hann valdi þessari lauslega endurunnu útgáfu af samnefndri glæpamynd Howards Hawkes frá 1932, er byggt á sönnum atburðum. Það var í maí 1980 sem Castro opnaði viljandi hafnir við Mariel á Kúbu til að hleypa um 125 þúsund manns úr landi sem vildu sameinast ættingjum sínum í Bandaríkj- unum. Ekki var þetta þó einskært góðverk hjá leiðtoganum lífsseiga því hann notaði einnig tæki- færið og losaði sig við nokkra af illskeyttustu glæpamönnum á Kúbu, sem glaðir og fúsir fóru til Bandaríkjanna, nánar tiltekið Miami, til að freista gæfunnar, hasla sér völl þar á sínu sviði. Myndmál framtíðarinnar Upp úr þessum suðupotti veiddi, eða skulum við segja skáldaði, Stone þann metnaðarfyllsta úr þessum röðum, fautann tilfinningadauða Tony Montana, sá er kallaður var „Caracortada“ eða „Hinn örótti“. Framleiðandinn Martin Bregman, sem unnið hafði með Pacino að gerð Serpico og Dog Day Afternoon, stökk á þessa nútíma- Scarface útgáfu og sá þetta sem tilvalið hlutverk fyrir eftirlætisleikara sinn, sem þá hafði leikið í hverju meðalmoðinu á fætur öðru (Author! Auth- or!, Cruising, …And Justice For All). Brian De Palma var valin til að leikstýra en hann hafði þá nýlokið við hina fantagóðu endurgerð á Blow-up, sem kölluð var Blow-Out. Stíll De Palma hentaði líka fullkomlega þessu yfirkeyrða handriti Stones og ef eitthvað jók enn á öfgana. Þeir eiga það líka sameiginlegt allir þrír; De Palma, Stone og Pac- ino að hafa ætíð verið menn öfganna, menn ofsa- fenginnar tilfinningasemi, sem annaðhvort verður að gulli eða kolamolum. Þótt Scarface sé nú orðin að gulli í hugum flestra kvikmyndaáhugamanna töldu margir hana kolamola þegar hún fyrst var frumsýnd, einkum vegna yfirgengilegra stílbrigða leikstjórans, hast- arlegrar kvikmyndatöku, svakahraðrar klipp- ingar og hneykslanlegs orðbrags. Nokkuð sem erfitt er að skilja núna, þegar maður er orðinn gegnsýrður af MTV-myndmálinu. Þetta kemur bersýnilega í ljós þegar horft er á hreina og tæra myndina með stafrænum dolby-hljómgæðum á mynddisknum nýja, áhorf sem skilur eftir viðlíka örótta ónotakennd og hún gerði fyrir tuttugu ár- um. Myndin með örótta orðsporið Þegar Scarface var frumsýnd fyrir rúmum tutt- ugu árum fékk hún blendnar viðtökur. Nú er henni hampað sem glæpaklassík og er í mestu metum hjá bófaröppurum. Eftir Skarphéðin Guðmundsson skarpi@mbl.is Tony Montana, uppgefinn eftir enn eina hrinu morða og kókaínsniffs. Scarface – tveggja diska sérútgáfa er fáanleg í verslunum hérlendis.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.