Sunnudagsblaðið - 03.03.1957, Blaðsíða 6

134
SUNNUDAGSBLAÐIÐ
breyta til, Og þá kortium við , að
viðkvæmu efni í sambandi við val
\
ævistarfs. Hvorir eiga að rúða um
val ævistarfs, unglingarnir eða
foreldrarnir. Margir vilja ef til vill
segja sem svo, að það eigi for-
eldrarnir að gera, þar eð þeir séu
eldri og reyj/dari og þurfi auk þess
oftast að kosta nám barna sinna.
Enginn myndi verða seinni til að
neita því en ég, að vafasamt geti
verið að láta alltof mikið eftir
börnum, en eigi að síður myndi óg
aldrei samþykkja þaö sjónarmið,
að foreldrar eigi að taka endanlega
ákvörðun um val ævistarfs barna
sinna. Ástæðan til þessarar afstöðu
er ósköp einföld. Við getum aldrei
gert okkur grein fyrir afstöðu
annars manns til starfs nema að
litlu leyti. Við getum að vísu mælt
afköst hans en hvernig tilfinning-
ar hans snúast við hinu eða þessu
starfi er erfitt að mæla og það
skiftir þó mjög rniklu máli.
Vafalaust er það eitt af megin-
skilyrðum þess að starfsval heppn
ist vel, ef unglingurinn velur starf
sem hann hefur raunverulegan og
stöðugan áhuga á. Stundaráhugi
er í því sambandi lítils virði og
jafnvel aðeins til þess að villa
mönnum sýn. Fleiri atriði má þó
nefna sem miklu mái skifta svo
sem heilsa manna og þá ekki sízt
Iivort unglingurinn muni þurfa að
óttast atvinnusjúkdóma í sam-
bandi við einhver störf. Rétt er að
gera sér grein fyrir hvort manni
falli yfirleitt betur úti- eða inni-
vinna, hvort maður vilji heldur
vinna í margmenni cða fámenni,
hvort maður hafi áhuga á tækni
og hvort maður sé vel í meðallagi
útsjónarsamur og handlaginn og
handfljótur. Rétt er að gera sér
grein fyrir hvort maður kunni að
búa yflr listrænum hæfileikum og
síðast en ekki sízt er rétt að gera
sér grein fyrir því hvað ungling-
urinn hafi einkum lagt stund á í
frístundum sínum, því frístunda-
iðkanir geta verið vísbending að
því er áhugaefni almennt snertir.
Almenn greind hefur vitanlega
oft úrslitaþýðingu ef unglingurinn
hefur í liuga langskólanám en
eins og nú er komið tekur lengsta
nám sem líldegt er að íslendingar
leggi fyrir sig 25 ár ef með er tal-
jnn barnaskólalærdómur og' sér-
nám erlendis að afloknu almennu
háskólaprófi. Það er vitanlega
mikils virði að geta gert sér sem
ljósasta grein fyrir nómshæfileik-
um sínum áður en ráðizt er í svo
langvinnt og dýrt nám en engum
er til góðs að eyða dýrmætum
æskuárum í það sem þeir ráða ekki
við.
IIÆFNIPRÖF.
I sambandi við þann vafa sem
oft grípur unglinga þegar um starf
val er að ræða gefst oft vel að
játa þá ganga undir hæfnipróf í
leiðbeiningaskvni, fer þá oftast
svo að unnt er að sjá á hvaða svið-
um hæfileikar unglingsins eru
þroskaðir og er þá sjálfsagt fyrir
hann að kynna sér störf sem ein-
mitt gera kröfur til þeirra hæfi-
leika, sem hann býr yfir, fer þá
oftast svo að hann finnur eitthvað
sem áhugi hans beinist að, en þá
er líka björninn unninn ef fátækt
eða annað utanaðkomandi kemur
ekki í veg fyrir að unglingurinn
nái því marki, sem eðlilegt, er að
hann setji sér.
Hæfniprófanir með þeim tækja
kosti sem nú er til í landinu hafa
verið framkvæmdar hér í Reykja-
vík öðru hverju síðan 1953 en
húsnæðisskortur hefur mjög haml
að þeirri starfsemi og enn er ekki
ráðin bót á því vandræðaástandi,
en vonir standa til að það muni
verða mjög bráðlega.
Hæfniprófunum er elnkum beitt
í tvennskonar tilgangi hvarvetna
um hinn menntaða heim. í fyrsta
lagi til þess að leiðbeina ungling-
um í sambandi við starfsyal og f
öðru lagi til þess að velja þá hæf-
ustu úr ákveðnum hópi umsækj-
enda. Gildi prófanna fyrir ung-
lingana er augljóst og óumdeiian
legt, gildi þeirra fyrir fyrirtæki
er einnig augljóst en ekki eins á-
nægjulegt og í sambandi við leið-
beiningarstarfið, þar eð ekki verð-
ur þá hjá því komizt að fella þá,
sem ekki liafa hæfni til umræddra
starfa, en það er öllum kunnugt
hversu sársaukakennt það getur
verið að falla á einhverju prófi.
Oft og tíðum falla umsækjendur
þó ekki beinlínis en í ljós kemur
við hæfniprófanir að hæfileikar
þeirra myndu njóta sín mun betur
við önnur störf en þau, sem þeir
eru að sækja um. Fyrirtækin sjálf
lostia á þennan há’tt við það fólk,
sem aldrei myndi geta uppfyllt
þær kröfur, sem til þess yrðu gerð-
ar og jfólkið sjájft losnar við ósigra
sem hægt er að sjá fyrir að j>að
myndi bíða.
Fullkomið örvggi í sambandi við
hæfnipróf er óhugsanlegt en er-
lendis hefur reynslan orðið sú að
rúmlega 90 prósent af niðurstöð-
um þeirra hafa reynzt réttar. Hér
á landi eru þessi mál enn á of
miklu byrjunarstigi til jress að
hægt sé að skýra frá íslenzkri
reynslu en ákveðinn áraf jöldi verð
ur aö líða frá því hæfniprófun er
framkvæmd og þangað til hægt er
að meta gildi hennar svo í lagi sé.
Það sem einkum er mælt með
hæfniprófum, er auk almennrar
greindar, einbeitingarhraði, forrn-
skynjun, andsvarshraði, hand-
lægni, kraftar, taugastyrkleiki og
stimdum jafnvel að vissu marki
skapgerð; er þeim einkum beitt. ef
velja skal fólk í mjög ábyrgðar-
miklar Stöður.
Ég skal þá að lokum rifja upp
aðalatriði þessa máls en þau eru
Jdcssí.
Áður en ungljngur velur sér
ævistarf þarf hann einkum að
glöggva sig á um hvað er að velja