Morgunblaðið - 14.07.2004, Síða 36

MENNING
36 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Sumarkvöld við orgelið
í Hallgrímskirkju
15. júlí kl. 12.00:
Lára Bryndís Eggertsdóttir orgel
17. júlí kl. 12.00:
Douglas A. Brotchie orgel
18. júlí kl. 20.00:
Douglas A. Brotchie leikur
verk m.a. eftir Bach, Messiaen,
Hafliða Hallgrímsson og Leighton.
F im . 15 .07 20 :00 UPPSELT
Fös . 16 .07 20 :00 UPPSELT
Lau . 17 .07 20 :00 ÖRFÁ SÆTI
Sun . 18 .07 20 .00 ÖRFÁ SÆTI
F im . 22 .07 20 .00
ATHUGIÐ ! SÝNINGIN ER EKKI V IÐ HÆFI BARNA
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
MIÐASALAN er opin á fame.is,
á þjónustuborði Smáralindar
og í síma 528 8008
JÓNSI
SVEPPI Yfir 10.000 miðar seldir
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
Þúsundir áhorfenda um allt land eru á sama máli:
„FAME er frábær skemmtun“
fim. 15 júli kl. 19.30 uppselt
fös. 16. júli kl. 19.30 fá sæti
fim. 22. júli kl. 19.30 laus sæti
fös 23 júli kl. 19.30 laus sæti
LEIKARAR Mariinskíj-leikhússins settu á dögunum
upp óperu Nikolai Rimskíj-Korsakovs, Goðsögnin um
ósýnilegu borgina Kitezh, við klaustur í bænum Tik-
hvin, sem er u.þ.b. 220 km frá Pétursborg í Rússlandi.
Þetta mun vera í fyrsta sinn sem verkið er flutt á þess-
um stað.
Reuters
Kyrjað í klausturgarði
Rokk.is er merkilegur vefur.10. júlí átti þetta athvarfgrasrótarinnar í íslenskri
tónlist þriggja ára afmæli. Vefur-
inn var stofnaður af hugsjóna-
mönnum og gengur út á að gera
tónlistarfólki kleift að koma verk-
um sínum á framfæri, því að kostn-
aðarlausu. Til að byrja með mátti
hver flytjandi geyma fimm lög á
vefnum, en nú hefur kvótinn verið
hækkaður í fimmtán lög.
Það hlýtur að vera ómetanlegt
fyrir unga og
upprennandi
tónlistarmenn
(mis-upprenn-
andi að vísu,
eins og gengur) að geta komið sem
nemur heilli plötu á framfæri fyrir
algjöran lágmarkstilkostnað. Upp-
tökukostnaður hefur nefnilega
hrapað síðustu ár og nú er svo
komið að hægt er að koma sér upp
ígildi atvinnuhljóðvers í tölvunni
heima, fyrir brot af þeim kostnaði
sem áður fylgdi upptökum á einni
hljómplötu. Þarna hefur sam-
keppnin brotið niður einokun
hljóðveranna, því framleiðendur
upptökugræja keppast um að ná
athygli tónlistarmanna, sem skipta
tugum milljóna víðs vegar um ver-
öldina. Nýjustu græjurnar eru sí-
fellt að verða betri og það sem
meira er, þær lækka stöðugt í
verði. Hinn alræmdi frjálsi mark-
aður sér um það.
  
En aftur að rokk.is. Á líftímasínum hefur vefurinn vaxið
og dafnað og nú er svo komið að
skráðir flytjendur eru hvorki fleiri
né færri en 676. Sexhundruðsjötíu-
ogsex! Maður vissi ekki einu sinni
að svo margar hljómsveitir væru á
Íslandi! Þessir 676 flytjendur eiga
1.660 lög á vefnum, lög sem öllum
er frjálst að hala niður á tölvuna
sína án þess að borga eyri fyrir.
Enda líta tónlistarmennirnir á
þetta sem góða auglýsingu og
kannski stökkpall, ef rétti maður-
inn kynni að ramba inn á síðurnar.
Tónlistarfólk er líka alls staðar
að átta sig á mætti þessa fyrir-
bæris, sem hefur tröllriðið geir-
anum síðustu árin og gengur út á
að skiptast á hljóðskrám. Fjöl-
margir tónlistaráhugamenn nota
hinar svokölluðu mp3-hljóðskrár
og forritin sem miðla þeim milli
notenda til að kynna sér nýja tón-
list; tónlist sem þeir hefðu ella
kannski aldrei komist í kynni við.
Nú þarf tónlistarunnandinn ekki
að kaupa sér heilan (og rándýran)
geisladisk til að kanna gæði hljóm-
sveitar. Leitarkostnaðurinn er
mun minni en áður. Ef hann hins
vegar finnur eitthvað sem honum
virkilega líkar kaupir hann plöt-
una, enda er miklu meira varið í að
eiga hana en einhverjar óáþreif-
anlegar hljóðskrár. Hver vill til að
mynda eiga Bítlasafnið bara á
mp3-formi?
  
En þótt þetta fyrirbæri hafi já-kvæðar afleiðingar, að
minnsta kosti að hluta til, er ekki
þar með sagt að það sé siðferðilega
og lagalega rétt að dreifa eignum
annarra án samþykkis þeirra. Slíkt
felur í sér brot á eignarrétti. Þess
vegna er mikilvægt að fyrirkomu-
lagið sé eins og á rokk.is, að tón-
listinni sé dreift með fullu sam-
þykki listamannanna, eigenda
hennar. Framlag stofnenda vefj-
arins til íslenskrar tónlistar er
verðmætt og þeir eiga hrós skilið.
Rokk.is þjónar
grasrótinni
’Það hlýtur að veraómetanlegt fyrir unga
og upprennandi tónlist-
armenn að geta komið
sem nemur heilli plötu á
framfæri fyrir algjöran
lágmarkstilkostnað.‘
AF LISTUM
Ívar Páll Jónsson
ivarpall@mbl.is
JÓHANNES Páll páfi II ætlar að
skila rússnesku rétttrúnaðarkirkj-
unni íkoni sem nefnist María guðs-
móðir frá Kazan á fundi sínum með
Alexis II, yfirbiskupi Moskvu, í
september nk. Íkonið, sem talið er
vera frá því á þrettándu öld, hefur
löngum verið í miklum metum hjá
rússnesku rétttrúnaðarkirkjunni
þar sem það þykir búa yfir guð-
legum krafti og geta framkvæmt
kraftaverk. Þannig segir sagan að
nýbúið hafi verið að flytja íkonið til
Moskvu þegar borgin loks losnaði
undan hernámi Pólverja árið 1612
og í gegnum tíðina hafa margir tal-
ið að þakka bæri íkoninu sigra
Rússa í viðureign þeirra við t.d. tat-
ara, Svía, Frakka
og Þjóðverja.
Íkonið hefur
tvisvar í tímans
rás týnst eða
horfið. Í fyrra
skiptið fann ung
stúlka íkonið í
sviðnum rústum
Kazan árið 1579,
en margir
heittrúaðir rétt-
trúnaðarmenn telja að sá fundur
hafi verið kraftaverki líkastur.
Snemma á tuttugustu öldinni var
íkoninu síðan stolið úr Kazan-
dómkirkjunni í Sankti Pétursborg
og selt. Ekki spurðist neitt til
verksins fyrr en mörgum árum síð-
ar þegar það fannst niðurkomið í
lítilli kirkju í Fatima í Portúgal.
Þegar Jóhannes Páll páfi fór í
heimsókn til Fatima 1991 var hon-
um afhent verkið til eignar og hef-
ur það síðan hangið í einkakapellu
páfa.
Íkonið hefur löngum verið bit-
bein kaþólsku kirkjunnar og rúss-
nesku rétttrúnaðarkirkjunnar,
enda kröfðust forsvarsmenn rétt-
trúnaðarkirkjunnar að því yrði skil-
að. Sagt er að ákvörðun páfa um að
skila íkoninu nú sé liður í því að
reyna að bæta samskipti þessara
tveggja kirkjudeilda sem oft hafa
verið ansi stirð í gegnum tíðina.
Rússnesku íkoni skilað
Íkonið, María guðs-
móðir frá Kazan.
ÞAÐ er vissulega stórviðburður
þegar tónskáld á borð við Sir John
Tavener boðar komu sína til Íslands,
í þeim tilgangi að þekkjast boð um
að vera staðartónskáld í Skálholti og
hlýða á eigin verk í flutningi ís-
lenskra tónlistarmanna. Það hafa því
sennilega verið mörgum vonbrigði
að tónskáldið skyldi ekki hafa kom-
ist eins og til stóð, ekki síst tónlistar-
mönnunum, sem vafalítið hefðu not-
ið þess að fá tækifæri til að spjalla
við tónskáldið sjálft um verkin. Eig-
inkona Taveners kom þó í Skálholt
ásamt tveimur dætrum þeirra.
John Tavener er í þeim allt of fá-
menna hópi tónskálda sem nýtur
gríðarlegra vinsælda og viðurkenn-
ingar, langt út fyrir raðir aðdáenda
samtímatónlistar, og hefur á tíðum
jaðrað við að vera með poppstjörnu-
status hvað vinsældirnar snertir.
Tónlist hans í dag er líka sérstök;
einfaldleiki einkennir hana, hún er
tær og oft og tíðum tilbeiðslukennd,
og andleg stef oft undirliggjandi
þráður. En þannig hefur tónlist
Taveners ekki alltaf verið; hann hef-
ur farið nokkra kollhnísa á leiðinni
frá framúrstefnu til einskærrar feg-
urðardýrkunar. Heimsathygli vakti
verk hans Söngur fyrir Aþenu flutt
við útför Díönu
prinsessu og gull-
tryggði vinsældir
tónskáldsins.
Það var
Kammerkór Suð-
urlands sem söng
á fyrri tónleik-
unum í Skálholti
á laugardag, og
verkin öll af and-
legum toga. Kammerkór Suðurlands
hefur frá stofnun, árið 1997, sýnt að
hann hefur metnað til að skipa sér í
fremstu röð íslenskra kóra, og á tón-
leikunum nú staðfesti hann það enn
frekar. Kórstjórinn, Hilmar Örn
Agnarsson, hefur það sérstaklega
vel í hendi sér að sjá hverja tónsmíð
sem heild, og bregst sjaldnast boga-
listin við að skapa sterkan svip á
hvert verk sem flutt er, frá upphafi
til enda, þar sem framvindan í öllum
blæbrigðum túlkunarinnar er út-
hugsuð og skýrt mótuð. En það er
auðvitað ekki nóg. Til að ná mús-
íkölskum markmiðum þarf hljóð-
færið að láta að stjórn, og það gerir
Kammerkór Suðurlands líka af-
bragðs vel. Raddirnar eru vel sam-
æfðar, og kórhljómurinn heilsteypt-
ur og fallegur. Kammerkór Suður-
lands hefur líka til að bera nokkra
sérstöðu hvað kórhljóminn sjálfan
varðar. Þetta er hvorki sá tæri og
gegnsæi hljómur sem við þekkjum
af Hamrahlíðarkórunum og kórum
Hallgrímskirkju, né sá þétti og
bosmamikli sem Óperukórinn og
fleiri stærri kórar beita. Hilmar fer
hér einhverja millileið; leyfir víbra-
tó, en þó hvorki of stórt, né of mikið.
Skóluðu raddirnar í kórnum bland-
ast hinum mjög fallega. Eina ljóðinn
á hljómi kórsins á laugardag var að
heyra í aðfenginni breskri bassa-
rödd, sem átti það til að skera sig úr
hljómnum, en þótti nauðsynleg til að
syngja dýpstu og dekkstu tónana í
verkum Taveners.
Verk Taveners sem flutt voru á
tónleikunum sýna kannski ekki
mikla breidd í stíl tónskáldsins; svip-
uð að upplagi og innihaldi; hljóm-
ræn, melódísk og seiðandi fögur. Til
lengdar ágerist þó þörfin fyrir sterk-
ari liti í lífinu, einhverjar andstæður
sem fegurðin getur speglað sig í til
að sanna mátt sinn, svo hún verði
ekki leiðigjörn. Nú ber ekki svo að
skilja að kórverk Taveners séu leið-
inleg, en einhverja andstæðu hefði
þurft að skapa til að gera tónleikana
enn áhrifaríkari.
Besta verkið af þeim sjö sem
sungin voru, var það fyrsta, Söngur
fyrir Aþenu við texta úr Hamlet, og
ekki vandi að skilja þær vinsældir
sem það hefur notið, burtséð frá
tengslunum við prinsessuna af
Wales. Lambið, var sömuleiðis
áhrifamikið og yndislegt verk, þar
sem ómstríðir hljómar voru notaðir
til að krydda textann; samnefnt ljóð
Blakes. Einsöngvararnir voru skín-
andi góðir og blæfögur barítónrödd
Hrólfs Sæmundssonar hæfði þessari
tónlist sérdeilis vel. Eiginkona tón-
skáldsins lét í ljós mikla ánægju með
söng kórsins í tónleikalok, en gagn-
rýnanda fannst þá kominn mátuleg-
ur skammtur af gamaldags fegurð á
einum annars mjög fallegum laugar-
degi.
Fegurð7
TÓNLIST
Sumartónleikar í Skálholti
Kammerkór Suðurlands undir stjórn Hilm-
ars Arnar Agnarssonar flutti verk eftir
John Tavener, staðartónskáld í Skálholti.
Einsöngvarar: Hrólfur Sæmundsson og
Margrét Stefánsdóttir; organisti: Stein-
grímur Þórhallsson.
Laugardag kl. 15.00.
KÓRTÓNLEIKAR
Bergþóra Jónsdóttir
Sir John Tavener