Morgunblaðið - 28.08.2004, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
O
g karlinn prumpar
svona,“ söng patt-
aralegur, sköllóttur
karl og fékk æsku
landsins til að engj-
ast um af hlátri. Fullorðna fólkið
hló með svona til þess að vera
ekki með forpokahátt á tímum
æskudýrkunar og ef lagið var í
útvarpinu mátti bóka að í marga
klukkutíma á eftir ómaði það í
höfðum hlustenda. Það er eitt-
hvað svo fyndið við prump.
Sigmund Freud talaði um
skiptingu persónuleikans í frum-
sjálf, yfirsjálf og sjálf. Frum-
sjálfið stýrist af frumhvötunum,
þ.e. þörfinni fyrir að hafa hægð-
ir, pissa, stunda kynlíf o.s.frv., og
vill að þeim sé fullnægt á stund-
inni. Yfirsjálf-
ið er hins veg-
ar nokkurs
konar siðgæð-
isvörður og
vill alls ekki
að þessum
þörfum sé fullnægt. Sjálfið er svo
í hlutverki sáttasemjarans.
Þegar frumsjálfið hrópar kúka
hafnar yfirsjálfið því alfarið en
sjálfið kemur með málamiðl-
unartillögu sem gæti verið að
kúka í klósettið.
Á sumum tímum, í sumum
samfélögum hefur allt sem teng-
ist frumsjálfinu verið algjört
tabú. Þannig hefur kynlíf verið
ósiðlegt og allt sem tengist þvag-
eða saurláti mikið feimnismál.
Á sjöunda og áttunda áratugn-
um var kynlíf mikið í umræðunni
á Norðurlöndum. Svo mikið að
stundum er talað um kynlífsbylt-
inguna. Smokkurinn og pillan
komu fram á sjónarsviðið og
kynlíf hætti að vera rosalegt
tabú og fór jafnvel yfir í að vera
töff enda frjálsar ástir hluti af
friðarstefnu.
Á níunda og tíunda áratugnum
og væntanlega á þeim fyrsta
nýrrar aldar var því rætt miklu
opinskár um kynlíf og kyn-
fræðsla fór að verða annað og
meira en ein blaðsíða sem hopp-
að var yfir í líffræðibókinni.
(Reyndar hefur það jafnvel geng-
ið svo langt að kennslan á meira
skylt við aðferðafræði en við
fræðslu um heilbrigða kyn-
ímynd.) Breytingin frá tímunum
þegar kynlíf var ósiðlegt og þjóð-
félagsumræðan höfðaði einkum
til yfirsjálfsins yfir í tíma kyn-
slóðarinnar sem lærir um kynlíf
frá boðberum frjálsra ásta er því
mikil.
Nú er svo komið að öllum á að
þykja kynlíf æðislegt og helst
vilja alltaf vera að. Pör eiga að
vera nýjungagjörn og prófa allt
sem hugmyndaflugið leyfir og
helst meira en það. Ef kynlíf er
bara „venjulegt“, þ.e. inni í
svefnherbergi án tóla og tækja
og kannski bara í einni til tveim-
ur stellingum, eru engar líkur á
að sambandið endist. Í raun er
það orðið svo að kynlíf er orðið
kvöð frekar en hitt og þau sem
kjósa að stunda ekki kynlíf eru
stórskrýtin.
Á sama tíma hefur húmor Ís-
lendinga breyst svo um munar.
Tilkoma Fóstbræðra í sjónvarpi
varð til þess að þjóðfélagslegt
grín Spaugstofunnar hætti að
vera eina tegund gríns og það
þótti sniðugt að gera grín að
samfélaginu og kenndum fólks. Í
dag er svo komið að grín sem
tengist frumsjálfinu er það allra
besta. Rass, typpi, píka og brjóst
þykja ekki einungis fyndin fyr-
irbæri á leikskóla heldur ratar
þetta inn í sjónvarspsþætti sem
eru með ótrúlega mikið áhorf.
Landsþekktir menn drekka
ógeðsdrykki í beinni útsendingu,
forsetaframbjóðandi sem vill
endurvekja virðingu forsetaemb-
ættsins lætur flengja sig og „of-
urhugar“ hlaupa naktir um við
mikinn fögnuð fólks.
Með öðrum orðum; veröld
frumsjálfsins blómstrar.
Ekkert má vera óþægilegt eða
fara úrskeiðis. Allur matur á að
bragðast ofsalega vel og holl-
ustan víkur að sjálfsögðu þar fyr-
ir. Sæti eiga að vera þægileg,
einkabílar eru mannréttindi, göt-
ur eiga að vera vel ruddar og
umferð má helst ekki vera til,
jafnvel þótt stærstur hluti Ís-
lendinga yfir 17 ára aldri fari
leiða sinna keyrandi.
Í vinnunni þurfa sætin að vera
sniðin að líkamanum, tölvuskjáir
í réttri hæð og kaffivélar í seil-
ingarfjarlægð. Á heimilinu þurf-
um við örbylgjuofn, splunkunýj-
an sófa og fullkomið rúm. Allt
okkar umhverfi á að vera hannað
þannig að við getum hreyft okk-
ur sem minnst án þess að þurfa
að glíma við fylgikvilla hreyfing-
arleysis eins og vöðvabólgu og
aðra líkamsverki.
Við höfum náð ansi langt í að
losa okkur við líkamleg óþæg-
indi. Hins vegar er sársauki
manneskjunnar ekki eingöngu
bundinn líkamanum heldur
glímum við líka við tilfinningar
og sársauka sem tengist þeim.
Það er öllu erfiðara að halda
andlegum og tilfinningalegum
sársauka í skefjum. Engu að síð-
ur hafa okkar færustu sérfræð-
ingar fundið út að með því að
deyfa líkamann nógu mikið deyf-
ist sálin sjálfkrafa með enda erf-
itt að vera með sjálfseyðandi
hegðun þegar orkuleysið er al-
gjört.
Kvikmyndin Eternal Sunshine
of the Spotless Mind fjallar m.a.
um þjónustu sem miðast að því
að þurrka út óþægilegar minn-
ingar. Misheppnuð ástarsam-
bönd, dauðsföll ættingja eða
skammarleg hegðun; þú getur
gleymt öllu með aðstoð sérfræð-
inga. Þarna er komin fullkomin
lausn fyrir okkar frumsjálfmið-
aða samfélag. Ef þetta getur orð-
ið að veruleika þurfum við ekki
neinar erfiðar tilfinningar.
Og að lokum getum við skapað
hið fullkomna þægilega samfélag.
Ofbeldi breytir litlu því fórn-
arlömbin geta bara gleymt því.
Við borðum súkkulaði og sjúgum
svo fituna af. Við finnum aldrei
tilfinninguna að hafa klárað erf-
iðan íþróttatíma. Við munum
ekki finna hvað það er notalegt
að losna við nefstíflu því stíflan
er aldrei til staðar.
Við getum lifað og dáið í hæg-
indastól og ef einhverjum þótti
vænt um okkur og sárt að við
skyldum deyja mun minning
okkar glatast að eilífu.
Myndir þú
eyða mér?
Allt okkar umhverfi á að vera hannað
þannig að við getum hreyft okkur sem
minnst án þess að þurfa að glíma við
fylgikvilla hreyfingarleysis eins og
vöðvabólgu og aðra líkamsverki.
VIÐHORF
Eftir Höllu
Gunnarsdóttur
hallag@mbl.is
MITT mat er að þegar fólk hættir
í pólitískum störfum eftir langa setu
þá eigi það að hætta
afskiptum af þeim
málum og láta þá sem
til eru kjörnir um að
stjórna þeim málum
sem þeim er ætlað.
Þannig er það með
mig. Ég hef haldið mig
til hlés í pólitískri um-
ræðu síðan ég hætti þó
að sjálfsögðu hafi ég
mínar skoðanir á þeim
málum sem til um-
ræðu eru og varða
bæjarfélag okkar. Nú
er rætt um skipulags-
mál eins og svo oft áð-
ur og inn í þá umræðu blandast ólík-
ar skoðanir sem ég vil aðeins fjalla
um þar sem afstaða mín hefur komið
til umræðu hér í bæ.
Skipulagsmál
Hvernig þjónar sveitarfélag þörfum
íbúanna í skipulagsmálum? Að sjálf-
sögðu með því að bjóða upp á sem
flesta valkosti fyrir íbúana á öllum
aldri þar sem þeir geta valið um bú-
setukosti, tómstundir og þjónustu
sem henta þeim á hverjum tíma.
Sveitarstjórnir Seltjarnarness hafa
öll þau ár sem ég þekki til haft að
leiðarljósi að reyna að gera íbúum
samfélagsins sem auðveldast að laga
sig að því umhverfi sem þeir hafa
kosið sér til búsetu. Oft hefur þessi
stefna gert það að verkum að þurft
hefur að sveigja til reglur og skipu-
lag á viðkvæmum stöðum svo sem
stígum með fjörum og notkun eigna
þó að almannahagsmunir hafi á
stundum krafist annarra ákvarðana.
Skipulag er tæki sem stjórnvöld
hafa að leiðarljósi við uppbyggingu
samfélags okkar til hagsbóta fyrir
íbúa samfélagsins. Sel-
tjarnarnes er gott sam-
félag sem við sem höf-
um búið hér viljum
halda áfram að búa í en
hvernig eigum við að
gera það ef við höfum
ekki fjölbreytta kosti í
íbúðavali? Þarna koma
skipulagsmál til sög-
unnar. Við sem eigum
stóru húsin á Seltjarn-
arnesi viljum og þurf-
um að minnka við okk-
ur en viljum ekki flytja
af Seltjarnarnesi. Við
og margir aðrir sem til
okkar vilja koma viljum valkosti.
Þeir valkostir eru til staðar við Suð-
urströnd og á Hrólfsskálamel þar
sem skipulagðar hafa verið íbúðir
sem henta bæði ungum og öldnum
og eiga eftir að stuðla að því að
íbúaþróun verði hagstæð hér í bæ.
Af hverju?
Seltjarnarnesbær hefur státað og
það með réttu af góðri þjónustu við
bæjarbúa. Leikskólar og grunn-
skólar eru í fremstu röð og öll önnur
þjónusta við bæjarbúa er mjög góð,
þar með talin íþrótta- og æskulýðs-
mál og málefni aldraðra. Seltirn-
ingar eldast eins og annað fólk og
þar af leiðandi verða færri sem
standa undir þeirri þjónustu sem
bæjarfélagið vill veita og kostnaður
vex að sjálfsögðu þar sem ekki er
dregið úr þjónustu. Til þess að hægt
sé að láta bæjarfélagið ganga er
nauðsynlegt að bjóða upp á fjöl-
breytt íbúðarform sem taka mið af
aldri og fjölskyldustærð bæjarbúa.
Á Seltjarnarnesi er um helmingur
íbúðarhúsnæðis í einbýlis- og rað-
húsum sem eru ákjósanlegt húsnæði
fyrir barnafjölskyldur en vandamál
fyrir eldra fólk t.d. sem býr eitt.
Þessari þörf þarf að mæta og er ver-
ið að mæta með því skipulagi sem
verið er að kynna sem gerir ráð fyrir
öllum aldurshópum sem sjá má af
m.a. fótboltavelli sem fellur vel inn í
skipulagið.
Í góðum höndum
Ungt fólk sem tók við stjórn Sel-
tjarnarnesbæjar eftir síðustu bæj-
arstjórnarkosningar skynjaði þessa
þörf og er að bregðast við með þeim
úrræðum sem rétt eru, þ.e. bjóða
upp á valkosti þar sem allir eiga að
finna eitthvað við sitt hæfi. Þeir sem
lásu ársskýrslu Seltjarnarnesbæjar
2003 sáu að tekjur bæjarfélagsins
stóðu í stað milli ára og koma til með
að lækka ef íbúum heldur áfram að
fækka. Ég vona að fólk sjái að þessi
mál eru í góðum farvegi og ég vona
að ég eigi eftir að sjá, ef mér endist
heilsa og aldur, sem flesta sem nú
hafa verið að mótmæla Hrólfsskála
og Suðurstrandarskipulagi með mér
í íbúðum á svæðunum þegar við
minnkum við okkur og þar mun okk-
ur líða vel.
Já, Seltjarnarnes
Sigurgeir Sigurðsson
skrifar um skipulagsmál
á Seltjarnarnesi
’Til þess að hægt sé aðláta bæjarfélagið ganga
er nauðsynlegt að bjóða
upp á fjölbreytt íbúðar-
form …‘
Sigurgeir
Sigurðsson
Höfundur er fv. bæjarstjóri
á Seltjarnarnesi.
LOKSINS, loksins held ég að
heyrist í mörgum knattspyrnuáhuga-
manninum þessa dagana þegar þeir
sjá gamla Ísbjarnarhúsið verða að
steinhrúgum hægt og rólega. Það
hefur lengi verið á döfinni að gera al-
mennilegan knatt-
spyrnuvöll á nesinu og
nú loksins hillir undir
að það verði að veru-
leika. Þar sem gamli
Ísbjörninn var, er ætl-
unin að staðsetja nýj-
an gervigrasvöll sam-
kvæmt þeim tillögum
að deiliskipulagi sem
nú liggja frammi til
sýnis á Bæjarskrif-
stofu Seltjarnarness
og Bókasafni.
Núverandi aðstaða
fyrir knattspyrnu-
menn er malarvöllur
fyrir neðan Valhúsaskóla og grasvöll-
ur á Valhúsahæðinni sem hafa verið í
mjög misjöfnu ástandi og vart talist
boðlegir sem æfingavellir á stundum,
hvað þá keppnisvellir. Nú er ætlunin
að útbúa gervigrasvöll í flokki D sem
er völlur í keppnisstærð.
Íþrótta- og skólasvæðið á Seltjarn-
arnesi er sundurslitið af aksturs-
leiðum sem eru upp að og aftur með
Ísbirninum, aksturleið að Bónus og
Ræktinni austanmegin og akstursleið
að heilsugæslu vestanmegin, sem
sker malarvöllinn frá íþróttahúsinu.
Þarna hafa börn og ungmenni þurft
að fara á milli íþróttasvæðis og skóla
og yfir á malarvöll svo og þeir sem
eru að æfa og keppa á malarvellinum.
Með því að setja nýja gervigras-
völlinn á Hrólfsskálamelinn, á Ís-
bjarnarreitinn, mun takast að sam-
tengja skólalóð Mýrarhúsaskóla,
íþróttahús, sundlaug, knatt-
spyrnuvöll og tónlistarskóla á um-
ferðarlausu svæði. Börn og ungmenni
munu því geta farið þarna um allt
svæðið án þess að þurfa að fara
nokkru sinni yfir götu eða eiga á
hættu að þarna sé umferð.
Með staðsetningu íþróttavallarins
á þessum stað næst líka mun betri
tenging við íþróttahúsið þar sem að-
alanddyri og búningsaðstaða fyrir
íþróttasvæðið er og verður staðsett
þeim megin, auk þess sem fé-
lagssaðstaða Gróttu er þar fyrir
hendi. Mikil gróska er í
íþróttalífi á nesinu og er
hlutfall iðkenda í íþrótt-
um með því hæsta sem
gerist í árgöngum hjá
börnum á grunn-
skólaaldri. Knatt-
spyrnan er með grósku-
mesta móti hjá Gróttu
um þessar mundir og nú
í ár var í fyrsta sinn
kvennaflokkur í knatt-
spyrnu svo nú munu
bæði kyn njóta góðs af.
Eins og sýnt hefur verið
fram á er mjög mik-
ilvægt fyrir börn og ung-
menni að stunda íþróttir eða annað
tómstundastarf þar sem það kemur í
veg fyrir að þau leiðist út í óreglu.
Það hefur verið yfirlýst stefna Sel-
tjarnarnesbæjar að stuðla að þrótt-
miklu íþrótta- og æskulýðsstarfi með
því að bjóða upp á góða aðstöðu og
vinna þannig á virkan hátt í forvarn-
arstarfi og er uppbygging gervigras-
vallarins liður í þeirri stefnu. Stað-
setning vallarins var einróma
samþykkt af íþrótta- og æskulýðsráði
bæjarins við umfjöllun þar. Með
þessu móti verður mestöll sú þjón-
usta sem ungmenni í bæjarfélaginu
nýta sér á einu afmörkuðu svæði sem
er síðan rammað inn af íbúðabyggð
allt í kring eins og tillögur að skipu-
lagi gera ráð fyrir eða sk. „campus-
skipulagi“ sem rætt var m.a. á íbúa-
þinginu.
Ekki eingöngu mun nýi völlurinn
nýtast sem æfinga- og keppnissvæði
fyrir fótbolta. Völlurinn liggur þétt að
skólalóð Mýrarhúsaskóla og verður
því sem stækkun á skólalóðinni í frí-
mínútum þar sem hægt er að hlaupa
og leika. Hann mun einnig nýtast við
skólaleikfimi þar sem hann er stað-
settur á milli skólans og íþróttahúss-
ins og því raunhæfur kostur sem
svæði fyrir leikfimikennslu.
Íbúðir aldraðra á Skólabraut 3–5
eru þarna beint fyrir ofan og fá
grænt íþróttasvæði fyrir neðan húsið
sem verður upphitað allan ársins
hring og gæti nýst sem göngusvæði á
vetrum þegar ekki eru skipulegar æf-
ingar/ leikfimi á vellinum. Ég trúi því
að það sé ólíkt skemmtilegra á að
horfa fyrir eldri borgarana, ung-
menni að leik en gamla Ísbjörninn.
Blessuð börnin sem gengið hafa í
Mýrarhúsaskóla hér á nesinu hafa
þurft að ganga framhjá gamla Ís-
bjarnarhúsinu, sem hefur verið held-
ur óhrjálegt á að líta og mörg skúma-
skot í kringum og dimmt leiðinlegt
umhverfi á leið í skólann og á leið í
íþróttahúsið í mörg, mörg ár og hafa
haft þetta sem útsýni og næsta leik-
svæði við skólalóðina. Ég verð að
segja það fyrir mitt leyti, sem vænt-
anlega einn af mörgum íbúum sem að
eyðir drjúgum parti dagsins annars
staðar en á Seltjarnarnesinu í vinnu
og nýti lítið þessi svæði, að ég get
meira en unnt börnunum þess að fá
loksins almennilegt opið svæði hjá
skólanum og nægt rými til að hreyfa
sig án þess að vera í hættu af umferð
eða hættulegu húsnæði og styð því
heils hugar byggingu og staðsetningu
nýs gervigrasvallar. Það eru börnin
sem best geta nýtt sér þetta dýr-
mæta svæði og ég tími alveg að láta
þeim það eftir.
Knattspyrnuvöllur
á Hrólfsskálamel
Sigrún Edda Jónsdóttir
skrifar um skipulagsmál
á Seltjarnarnesi ’Það eru börnin sembest geta nýtt sér þetta
dýrmæta svæði og ég
tími alveg að láta þeim
það eftir.‘
Sigrún Edda
Jónsdóttir
Höfundur er formaður Félagsmála-
ráðs Seltjarnarness.