Morgunblaðið - 08.11.2004, Page 28

28 MÁNUDAGUR 8. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Anna PálínaÁrnadóttir fædd-
ist í Hafnarfirði 9.
mars 1963. Hún lést á
heimili sínu í Reykja-
vík 30. október síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Ester
Kláusdóttir verslun-
armaður, f. 30.4. 1922
í Viðey, og Árni
Gíslason fram-
kvæmdastjóri, f.
15.11. 1920 á Bíldu-
dal, d. 23.7. 1987.
Systkini Önnu Pálínu
eru: 1) Ásgeir, kenn-
ari, f. 10.3. 1940, kvæntur Sigríði
Jóhannesdóttur, kennara og fv. al-
þingismanni. 2) Páll, framleiðslu-
stjóri, f. 30.7. 1944, kvæntur Bryn-
dísi Skúladóttur sérkennara. 3)
Kristín, hjúkrunarfræðingur, f.
11.10. 1945, gift Einari Sindrasyni
lækni. 4) Björgúlfur Kláus, verka-
maður, f. 15.3. 1947, d. 1976, var
kvæntur Ann Árnason, kennara í
Bandaríkjunum. 5) Hólmfríður, tal-
meinafræðingur, f. 22.5. 1948, var
gift Friðriki Rúnari Guðmundssyni
talmeinafræðingi.
Hinn 16. ágúst 1985 giftist Anna
Pálína Aðalsteini Ásberg Sigurðs-
inu, hélt tónleika víða innanlands
og utan jafnt fyrir börn og full-
orðna, kom fram fyrir Íslands hönd
á norrænum tónlistarhátíðum og
var ötull talsmaður norrænnar
vísnatónlistar. Hún sat í stjórn tón-
listarfélagsins Vísnavina 1992–
1998 og var formaður félagsins
1993–1998. Þá var hún fram-
kvæmdastjóri Norrænna vísnadaga
1994 og 1996. Auk þess rak hún út-
gáfufyrirtækið Dimmu ásamt eigin-
manni sínum frá 1992. Helstu hljóð-
ritanir Önnu Pálínu eru: Á einu
máli, 1992, Von og vísa, 1994, Fjall
og fjara, 1996, Berrössuð á tánum,
1998, Bláfuglinn, 1999, Bullutröll,
2000, Guð og gamlar konur, 2002
og Sagnadans, sem hún hljóðritaði
ásamt sænska þjóðlagatríóinu
Draupner og kemur út innan
skamms. Anna Pálína hlaut viður-
kenningu Íslandsdeildar IBBY árið
1999 fyrir barnaplötuna Berrössuð
á tánum. Einnig hlaut hún starfs-
laun listamanna árið 2000 og starfs-
laun Reykjavíkurborgar 2002.
Plata hennar Guð og gamlar konur
var tilnefnd til Íslensku tónlistar-
verðlaunanna árið 2003.
Á síðustu misserum vakti Anna
Pálína mikla athygli með fyrirlestr-
um sínum um að lifa með hinum
óboðna gesti krabbameini og bók
hennar um það efni, Ótuktin, kom
út sl. vor.
Útför Önnu Pálínu verður gerð
frá Hallgrímskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
syni, rithöfundi og tón-
listarmanni, f. 22.7.
1955 á Húsavík. For-
eldrar hans eru Þor-
gerður Aðalsteinsdótt-
ir, húsmóðir, f. 6.11.
1931, og Árni G. Jóns-
son (fósturfaðir), áður
bóndi og húsgagna-
smiður, f. 10.11. 1933.
Börn Önnu Pálínu og
Aðalsteins Ásbergs
eru: 1) Aron, f. 5.2.
1986, látinn samdæg-
urs. 2) Ísak, f. 5.2. 1986,
lést í fæðingu. 3) Árni
Húmi, f. 11.8. 1988,
nemi í Verzlunarskóla Íslands. 4)
Þorgerður Ása, f. 7.6. 1990, nemi í
Austurbæjarskóla. 5) Álfgrímur, f.
18.3. 1997, nemi í Austurbæjarskóla.
Anna Pálína lauk stúdentsprófi frá
Flensborgarskóla í Hafnarfirði 1983
og B.ed. prófi frá Kennaraháskóla
Íslands 1988. Hún stundaði ennfrem-
ur tónlistarnám við Tónlistarskóla
FÍH á árunum1990–1994 og hjá
einkakennurum, innlendum sem er-
lendum. Anna Pálína var kennari við
Austurbæjarskóla 1988–1990 og
lausráðinn dagskrárgerðarmaður
hjá Ríkisútvarpinu frá 1992 til 2004.
Hún var afkastamikil á tónlistarsvið-
Sagt er að það eigi fyrir öllum að
deyja en að lifa sé ekki hlutskipti
allra.
Hún systir mín sem við kveðjum í
dag hefur nú lotið þeim örlögum allra
að deyja en hún var vissulega í þeim
hópi sem lifði lífinu lifandi.
Á okkur systkinunum var ærinn
aldursmunur og því eru minningar
mínar um hana frá ýmsum aldurs-
skeiðum nokkuð brotakenndar.
Ég minnist hennar fyrst liggjandi í
vöggu í hvítum galla sem er á leið
daginn varð smám saman nokkuð
kvolaður því við feðgarnir þrír þurft-
um bæði í hádegi og að kvöldi að taka
hana upp úr vöggunni og votta henni
ást okkar.
Að lokum þurfti mamma að læsa
herberginu hennar til þess að forða
henni frá þessum óhreinu ástarjátn-
ingum.
Ég minnist hennar líka standandi í
aftursætinu í bílnum hans pabba þar
sem hún flutti með hárri skærri
röddu ljóðið um þær Bakkafjarðar-
beljur sem baula svo mikið núna.
Ég minnist líka margra grímu-
balla á barnaskólaárunum þar sem
hún skartaði „prinsessubúningi“.
Annað en prinsessubúningur kom
ekki til mála. Tjull og taft sem um-
gjörð um broshýra æsku hennar er
ógleymanleg sjón.
Í tildragelsi unglingsára var ég
fjarri og svo er því eitt sinn þannig
farið að á milli fermingaraldurs og
þrítugs er tæpast kallfæri þótt gagn-
vegir liggi á hinn veginn milli þrí-
tugsára og fimmtugs. Því er það svo
að undanfarin ár hef ég fremur en á
árum áður átt þess kost að kynnast
betur henni systur minni og fjöl-
skyldu hennar. Þau kynni verða seint
fullþökkuð.
Fyrir u.þ.b. fimm árum greindist
hún svo með krabbamein, „Krabba
frænka flutti inn til hennar“, eins og
hún sjálf orðaði það og við tók tvísýn
glíma. Við sem álengdar stóðum og
fylgdumst með hjálparvana gátum
ekki annað en undrast hugrekki
hennar og æðruleysi.
Á þeim árum sem síðan eru liðin
tókst henni ekki aðeins að miðla
bjartsýni og von til þeirra fjölmörgu
sem standa í líkum sporum heldur
einnig að afkasta meiru, upplifa
meira og rækta böndin við fjölskyldu
og vini betur en mörgum tekst á
langri ævi.
Þegar við hittumst var aldrei á
henni að heyra neitt víl né vol heldur
hafði hún uppi áætlanir um hvað tæki
við næst, hverju hún ætlaði næst að
koma í verk. Það fór ekki hjá því að
maður minntist orða Þorsteins Erl-
ingssonar:
Þeir berjast á hjánum og biðja ekki um grið
en böðul sinn helskotnir glíma þeir við.
Svo kunna ekki dónar að deyja.
Síðustu orðin sem ég heyrði hana
segja kvöldið áður en hún dó voru:
„Ég er svo rík – svo rík.“ Ég trúi að
það ríkidæmi sem hún átti við hafi
verið börnin hennar og eiginmaður
sem stóðu eins og klettar við hlið
hennar allt til enda. En við öll sem
henni vorum nákomin en fylgdumst
þó aðeins með baráttu hennar úr
fjarlægð erum líka ríkari en áður af
kynnum við óbilandi hugrekki, æðru-
leysi og lífsvilja þótt við að leiðarlok-
um getum ekki annað en tekið undir
með skáldinu sem sagði „Það syrtir
að er sumir kveðja“.
Ásgeir.
Elsku Anna Pálína, sár er sökn-
uður okkar allra sem þekktu þig.
Með þessum fáu kveðjuorðum
langar mig til að þakka þér þær dýr-
mætu og mörgu ánægjustundir sem
við höfum átt saman allt frá þinni
frumbernsku, er ég var svo lánsamur
að kynnast og giftast elstu systur
þinni Kristínu.
Minningin um þína sterku og heil-
brigðu persónu alla tíð stendur upp
úr. Aldrei gafstu upp þó mikið blési á
móti síðustu árin. Maður var næstum
farinn að trúa að þú hefðir sigrast á
sjúkdómi þínum, þar til skyndilega
yfir lauk.
Þú varst yndislegt barn, sem vissir
hvað þú vildir og naust þess að vera
yngst í stórum systkinahóp, umvafin
ást og umhyggju. Laus við alla þá
streitu og þann aga sem fylgir upp-
eldi eldri barnanna.
Æskuárin, námið, áhugamálin, allt
gekk þetta eins og í ljúfri sögu.
Þín stóra hamingja í lífinu varð
þegar þið Aðalsteinn fellduð hugi
saman, samband sem alla tíð hefur
verið einstætt og aldrei fallið skuggi
á. Það var ekki eitt heldur flest allt
sem gekk upp í ykkar sambúð hvort
sem það var í lífi eða listum.
Allt í einu veikist þú og verður að
horfast í augu við það sem allt of
margir álíta sinn dauðadóm. Veikjast
af krabbameini og lifa í óvissunni og
óttanum. En þú lærðir að lifa með
Kröbbu frænku eins og þú nefnir
hana og í stað þess að óttast hana
umgekkst þú hana í hæfilegri fjar-
lægð og bjóst henni skjól í næsta her-
bergi án nánari tengsla eins og þú
segir frá í bók þinni (Ótuktin).
Alla tíð frá því þú veiktist sýndir
þú okkur lífskraft gleði og söng og
fram á síðustu stund trúðum við því
að þú með þinni einstöku og sterku
persónu gætir sigrast á sjúkdómi
þínum.
Það var ótrúlegt hvað líf þitt fjar-
aði út á skömmum tíma og sá styrkur
og kærleikur sem streymdu frá þér
síðustu dagana verður okkur ætt-
ingjum og vinum styrkur og lærdóm-
ur til að reyna að líkjast þér þegar
okkar stund kemur.
Megi góður guð veita Aðalsteini,
Árna Húma, Þorgerði Ásu og Álf-
grími styrk í þessum mikla harmleik.
Einar Sindrason.
Undarlegt að vindurinn skuli geta
blásið og úti gangi allt sinn vanagang
þegar allt er breytt í huga mínum.
Anna Pála er ekki lengur hér en þó
lifir hún í okkur öllum sem vorum svo
heppin að kynnast henni.
Mér fannst hun furðuleg mágkon-
an sem ég kynntist fyrir rúmum 20
árum, stóð gáttuð og fylgdist með
þessari kraftmiklu stúlku sem bróðir
minn hafði kynnst. Hún átti það til að
skellihlæja, hún naut þess að halda
veislur og sá möguleika og tækifæri
allt í kringum sig. Ég var alin upp við
það að vont veður væri virkilega al-
varlegur hlutur en það fannst Önnu
Pálu ekki. Þá setti hún upp húfu, fór
út og naut þess að taka þátt í veð-
urhamnum. Hún hafði mikil áhrif á
mig og ég lærði að meta hláturinn,
gleðina og kraftinn sem henni fylgdi
og kannski umfram allt að reyna að
njóta dagsins í dag. Hún sagði mér að
hlusta á mína innri rödd og treysta.
Það á svo vel við Önnu Pálu það sem
hún segir í einu af sínum fallegu lög-
um: „Á morgun er ef til vill allt of
seint að yrkja þau ljóð sem í hug-
anum dvelja.“
Elsku Steini bróðir, Árni, Álfgrím-
ur og Ása, takk fyrir að hafa fengið
að njóta þessarar frábæru konu með
ykkur.
Alma.
Engri manneskju hef ég kynnst
um ævina sem líkist Önnu Pálínu
mágkonu minni og skarðið sem hún
hefur skilið eftir sig er stórt. Lífs-
gleðin og krafturinn, jákvæðnin og
bjartsýnin voru hennar einkenni.
Þakklæti er efst í huga mér á þessari
stundu, þakklæti fyrir að hafa kynnst
þessari ótrúlegu konu sem opnaði
fyrir mér heim þessara stóru orða.
Alltaf sá hún það besta og fallegasta í
öllu og var ætíð tilbúin til að hjálpa
manni og styðja, jafnvel síðustu vik-
ur ævi sinnar hafði hún nóg að gefa
okkur hinum.
Anna Pálína; þú varst, ert og verð-
ur alltaf frábær!
Arngerður María.
Ég á varla til orð yfir hversu ein-
stök Anna Pálína frænka mín var.
Jafn lífsglaða, duglega og orkumikla
manneskju og hún var er erfitt að
finna.
Hún var alltaf vel inni í því sem ég
var að gera, studdi mig, hvatti mig
áfram og hrósaði í öllu því sem ég hef
tekið mér fyrir hendur.
Það skipti engu máli hversu mikið
var að gera hjá henni, hún gaf sér
alltaf tíma til að hjálpa manni. Hvort
sem það var prófarkalestur fyrir mig
í skólanum eða undirbúningur fyrir
brúðkaup Árna bróður míns þá var
hjálpin alltaf af heilum hug.
Aldrei leyfði ég mér að trúa því að
hún gæti farið frá okkur með henni
Kröbbu frænku. Lífsgleði og orka
Önnu Pálínu var svo mikil að maður
nánast gleymdi því að nokkuð væri
að.
Mér finnst ómetanlegt að hafa átt
hana að og minningarnar sem ég á
um hana eru mér mjög dýrmætar.
Guð blessi minningu Önnu Pálínu
og veiti Aðalsteini, Árna Húma, Þor-
gerði Ásu og Álfgrími styrk í þessum
mikla missi.
Ingigerður Einarsdóttir.
Mín elsku Anna Pálína. Þótt þú
værir búin að undirbúa okkur svo vel
undir það að dauðinn í formi Kröbbu
frænku væri á leiðinni til þín stönd-
um við hér ættingjar og vinir í al-
gjöru tómarúmi. Hvað lá þér svona
á? Við stöndum hér eftir hnípin og
söknum þín stelpa. En þú mátt vita
að við erum hlaðin yndislegum minn-
ingum um þig, þær voru allar góðar,
því þú kunnir ekki annað en að glæða
umhverfi þitt. Þær systur Sorg og
Sút virtust ekki hafa heimild til dval-
ar í þínum ranni – þótt stundum hefði
verið ástæða til. Fljótt kom í ljós
þessi mikla útgeislun og sterka nær-
vera sem fylgdi þér alla tíð. Fólk og
ekki síst börn soguðust að þér hvar
sem þú komst. Ég gæti skrifað langt
mál yfir allt þitt ágæti og allt sem þú
gafst af þér í samferð okkar en rýmið
hér leyfir það ekki. Frábær varstu
áður en þú kynntist Aðalsteini en
stórkostlegust hafið þið verið saman
– hreint ótrúlega samstillt par. Á ein-
stakan hátt gátuð þið tvinnað saman
lifandi fjölskyldulíf með fyrirmyndar
barnauppeldi, staðið í útgáfu bóka og
hljómplatna. Og til hamingju með
áttundu plötuna ykkar, það tókst að
ljúka henni, þótt tæpt væri.
Stolt varstu þegar þú helsjúk
gekkst gönguna Göngum sólarmeg-
in, sem þú hafðir hvatt til og skipu-
lagt. Þú gekkst keik með öllum fjöld-
anum. Þú talaðir á Ingólfstorgi og
skipaðir að blöðrunum skyldi sleppt
sem tákn um það að við ættum að
sleppa óttanum úr brjóstum okkar.
Ég fékk að halda um þig er við geng-
um frá fundinum út í Ráðhús og er
óumræðilega þakklátur fyrir það.
Við sögðum ekki mikið á þessari leið
en hugsuðum þeim mun meir. Þegar
ég spurði þig hvort þú værir ekki
þreytt sagðir þú bara: „Nei, þetta var
svo gaman, sástu hvað blöðrurnar
voru fegnar að sleppa úr netinu? En
veistu, ég ætla að vefja mig inn í flís-
teppið mitt uppi í sófa í kvöld – það
verður æðislegt.“ Nú svífur þú á vit
nýrra tíma eins og óþreyjufullu
blöðrurnar. Við hin stöndum hér eftir
og verðum að takast á við lífið án þín.
Það er okkar vandamál eins og þú
sagðir. Hjartans þakkir fyrir allt.
Friðrik Rúnar Guðmundsson.
Hún sagðist vilja taka manninn
sinn með sér, sér þætti miklu betra ef
hann spilaði undir þó svo að fær tón-
listarmaður fengist þarna fyrir norð-
an.
Svo komu þau saman Anna Pálína
og Aðalsteinn en hún hafði fallist á að
miðla reynslu sjúklingsins, vera rödd
neytandans í víðtækri umfjöllun um
óhefðbundnar lækningar. Og þarna
stóð hún frammi fyrir fullum sal þátt-
takenda á ráðstefnu norrænna
krabbameinsfélaga og krabbameins-
skráa á Akureyri haustið 2003 og
sagði sögu sína. Einlæg, opinská,
blátt áfram og tilgerðarlaus rakti
hún þungbæra og erfiða reynslu
ungrar konu sem þurfti að horfast í
augu við það að fá ef til vill ekki að
njóta framtíðar með börnum sínum
ungum, eiginmanni og öðrum ástvin-
um. Þetta var saga vonbrigða, ör-
væntingar og sorgar en einnig saga
innilegrar gleði, hamingju og djúprar
visku. Jákvæðni, styrkur og nær
áþreifanleg lífsgleði geislaði af Önnu
Pálínu sem hafði tekist á ungum aldri
að öðlast lífssýn, þroska og æðruleysi
sem oft tekur langa ævi að rata á.
Hún sagði frá sigrum sínum og ósigr-
um og áheyrendum hennar varð ljóst
að hér talaði ekki kona sem vék sér
undan og veigraði sér við að horfast í
augu við raunveruleikann heldur
sterk og hugrökk manneskja sem
hafði þjáðst og tekist á við örlög sín
og vaxið af því.
Það mátti heyra saumnál detta
meðan hún talaði og þegar því var
lokið stóðu áheyrendur allir upp og
klöppuðu, snortnir af hugprýði henn-
ar og persónutöfrum og víða glitruðu
tár. Síðan söng hún nokkur falleg
norræn lög og Aðalsteinn spilaði
undir og það var ljóst að þannig átti
það einmitt að vera. Forstjóri
Norska krabbameinsfélagsins kom
strax að máli við hana eftir fundinn
og bauð þeim hjónum til Ósló til að
koma fram á fundi allra starfsmanna
félagsins en Anna Pálína talaði
norsku eins og innfædd. Sú stund
varð jafn hrífandi og þessi og þannig
tókst Önnu Pálínu aftur og aftur að
vekja virðingu og von og trú á lífið.
Sú leið sem hún fann og fór til að
sætta sig við hlutskipti sitt og snúa
ógæfu sinni upp í sigur var frumleg
og vakti athygli og Krabba frænka
rataði að lokum í bókina Ótuktin sem
Anna Pálína gaf út. Hún var í raun
ótrúlega afkastamikil og frjó hún
Anna Pálína og miðlaði samtíma sín-
um óspart með fallegri söngrödd og
ýmsum útvarpsþáttum. Og nú er hún
dáin sem einmitt var merkisberi von-
ar og hugprýði. Enginn fær flúið ör-
lög sín en fordæmi hennar mun verða
mörgum að leiðarljósi. Hún hefur
minnt okkur á, heilbrigða og sjúka,
að það er mikilvægt að gera sitt
besta, að lifa í núinu og njóta líðandi
stundar, að vera sáttur við Guð og
menn og umfram allt að vera sáttur
við sjálfan sig.
Ég kveð Önnu Pálínu með hlýju og
þakklæti, blessuð sé minning hennar.
Aðalsteini og börnum hennar, systk-
inum, móður og öllum ástvinum
sendi ég innilegar samúðarkveðjur.
Guðrún Agnarsdóttir, forstjóri
Krabbameinsfélags Íslands.
Einstök kona er fallin frá. Anna
Pálína Árnadóttir. Kona sem var
miklu stærri en hún sjálf. Kona sem
gekk ávallt sólarmegin og gaf af ein-
skærri gleði. Sumir segja að hún hafi
verið í Pollýönnuleik. Ég held að hún
hafi einfaldlega staðið vandlega vörð
um gleðibrunninn sinn hið innra. Og
vegna þess að hún gerði það þá átti
hún ávallt mikið að gefa öðrum. Mað-
ur varð glaðari eftir að hafa hlustað á
hana tala, horft á hana syngja, fundið
nærveru og deilt með henni verkefn-
um.
Að horfa á Önnu Pálínu tala eða
syngja var einstök upplifun. Og
hvers vegna? Vegna tindrandi augna,
tærrar gleði, hispurslausrar hrein-
skilni og barnslegrar einlægni. Hún
dró ekkert undan eða ýtti einhverju
varlega til hliðar. Hún orðaði allt.
Hún var gestur á fundi hjá Krafti
fyrir tveimur mánuðum. Las upp úr
bók sinni, Ótuktinni. Talaði opinskátt
um óttann við krabbamein. Sagði:
„Ég vinn m.a. við að syngja fyrir
börn. Hvernig get ég sungið fyrir
börn ef ég er hrædd?“ Og horfði
spyrjandi augum í augu okkar sem
hlýddum á hana. Ég hugsaði:
„Hvernig getur hún verið ekki
hrædd?“ Hún hafði kynnst óttanum.
Vissi hvert hann leiddi hana. Hafði
reynslu af honum. Hún valdi það
meðvitað að vera óhrædd. Svo söng
hún í tærri gleði.
Já, hún hreif okkur með sér í orð-
um og söng. Við hlýddum á í undrun
og aðdáun, sem þýðir að hjörtu okkar
voru snert. Og þegar slíkt gerist þá
hreyfist eitthvað hið innra. Því það
fagra sem ég hrífst af er líka í mér.
Gleðin og hugrekkið býr líka í mér. Í
okkur öllum. Við eigum líka gleði-
brunn. Við getum haldið áfram að
hrífast og ákveðið að standa vörð um
okkar brunn. Eins og Anna Pálína
stóð vörð um sinn. Hún var lifandi
fyrirmynd þess að geta gefið af sér
gleði, líka á erfiðum tímum. Er ekki
fegurðin fegurst og mannlega reisnin
mest þegar okkur tekst að leysa vel
af hendi þau verkefni sem að okkur
eru rétt, verkefni sem við höfum ekki
beðið um en hefur samt verið úthlut-
að til okkar?
ANNA PÁLÍNA
ÁRNADÓTTIR