Sunnudagsblaðið - 20.06.1965, Blaðsíða 2
HWWWWMWWWIWMWMWWHWIIWMiWIWMI
MIMMMIWWWMMWWWWMtMWIMWIM«t*****
Magnús F. Jónsson:
Eftirmáli við
endurminningar
Til viðbótar nokkrum þáttum,
sem ég hefi ritað í Sunnudags
bláð Alþýðublaðsins um Borð-
eyri og ýmsa menn, sem koma
þar við sögu, vil ég láta fylgja
lítinn eftirmála:
Borðeyri var höfuðstaður
þriggja sýslna fyrir og eftir
aldamótin. V.-Húnvetningar,
allmikill hluti af Strandasýslu,
uppsveitir Dalamanna og efstu
bæir í Norðurárdal verzluðu
á Borðeyri. R. P. Riis kaup-
maður mátti heita einvaldur á
þessu stóra verzlunarsvæði.
Þ.e.a.s. hann hafði allan verzl-
unarhagnað, sem til féll, en
bar líka ábyrgð á, að fólkið
skorti ekki brýnustu lifsnauð-
synjar.
Riis kaupmaður flutti er-
lendar vörur með seglskútum
og gufuskipum, eftir því sem
verkast vildi. Þessir aðdrættir
voru nær eingöngu bundnir
við tímabilið frá aprílbyrjvm
til októberloka ár hvert. Svo
mun hafa verið alla nítjándu
öldina og jafnvel lengur. Eng-
in vátryggingafélög vildu á-
byrgjast skip og vörur til
norðurstrandar landsins á
vetrarmánuðum. Öll neyzlu-
vara, sem Riis lagði vérzlun
sinni til að haustinu, varð að
endast til vordaga. Hann
sigldi sjálfur með síðustu
haustskipum til Kaupmanna-
hafnar og dvaldi þar yfir vet-
urinn, en fól verzlunarstjór-
anum, sem lengst af var Theó-
dór Ólafsson, verzlunina, að
öllu leyti á hendur. Hann hafði
því sjálfur engan vanda við
að skipta neyzluvörum á sex
vetrarmánuðum, en þá var
þörfin mest hjá fátæku og ó-
byrgu sveitafólki. Þetta tor-
velda og vandasama verk varð
Theodór verzlunarstjóri að
leysa.
Eftir hver áramót voru ná-
lega allir viðskiptareikningar
opnaðir til útlána. Ekki þó
á þann hátt, að neinum tjáði
að ætla að draga að sér til
langs tíma. Theódór verzlunar-
stjóri skammtaði alla úttekt
hverju heimili með það tak-
mark að leiðarljósi, að varan
entist fram á vor. Kornvara
var alltaf í knappasta lagi til
þess að þetta mætti takast, ef
vorskipi seinkaði, eins og oft
vildi verða, ef ísar hömluðu.
Almennt heyrði ég rómað,
að Theódór færist þetta vel
úr liendi, enda var hann gáf-
aður maður og hafði hlýtt og
samúðarfullt hjartalag. Þetta
var þó eitt mesta vandaverk,
sem ég vissi lagt fyrir nokkurn
mann á þeim tíma.
Páll Ólafsson, bróðir Theó-
dórs, var prestur á Prestbakka
við Hrútafjörð frá 1880—
1900. Hann skipti við Riis
verzlun eins og aörir á þeim
slóðum. Mér er kunnugt rnn,
að hann varð að hlíta knappri
vöruskömmtun bróður síns að
vetrinum, eins og aðrir. Er það
órækur vottur um óhlutdrægni
þessa merka manns.
Eg kynntist Theódór Ól-
afssyni á hans efstu árum.
Hann talaði við mig af ein-
lægni og ljúfmennsku, þó ég
væri þá lítt kominn á þroska-
aldur. Hann var að upplagi
léttur í lund og húmoristi. —
Ilann var víst öfundaður af
allvel launaðri stöðu, en fáir
gerðu sér grein fyrir því, að
hann hafði yfir sér kröfuharð-
an húísbðnda annars vegar,
en sárfátækt viðskiptafólk hins
vegar.
í fyrri þáttum mínum bi’á
ég upp augnabliksmynd af
nokkrum mönnum, sérstaklega
þeim, sem komu mér fyrir
sjónir, er ég kom í fyrsta sinn
á Borðeyri. Tveimur þeirra vil
ég lýsa nokkru nánar: Jén
Andrésson var glaðlyndur og
skemmtilegur í kynningu.
Hann hafði fyndin og skýr svör
á reiðum liöndum. Þó hann
bæri álagaham fátæktar og
umkomuleysis, duldust undir
þeim kufli hæfileikar, sem
aldrei höfðu náð að brjótast
undan oki aldarfarsins. Þannig
fór um mörg góð mannsefni á
þeim árum.
Böðvar á Sámsstöðum var
stórbrotinn í sjón og reynd.
Hann var hreinlyndur og hrein
skiptinn. Örorður og örgerður.
Hann var karlmenni til burða
og hinn mesti víkingur til
vinnu og átaka. Sonu hans
þekkti ég tvo; þeir báru af
flestum að afli og líkamlegu
Frh.'á bls. 463.
442 SUNNUPAGSBLAÍ) - ALÞ'í&UBb&ÐID