Sunnudagsblaðið - 20.06.1965, Blaðsíða 14

vægi og rólyndi, jafnvcl við að-
stæður, sem hefðu gert mig óró-
legan. Þær eru stóiskar Allar
geðshræringar þeirra má lesa í
augunum, sem eru mild og dökk
brún að lit; þau endurspegluðu
greinilega allar hræringar tilfinn-
ingalífsins."
Nýlega sagði dr. Albert
Schweitzer í viðtali, að ekki þyrfti
annað en ,,stara“ á villidýr; þá
yrðu þau óttaslegin. Dr. Sehaller
er hins vegar þeirrar skoðunar
að hvasst og reiðilegt augnaráð
æsi dýr og ýti undir árásarhneigð
hjá þeim. að sjálfsögðu blandna
ótta, en hvenær eru lífverur
hættulegri en þegar þeim finnst
þeim vera ógnað?
wn w-p TC4TT í fiöllunum við
Kabara. 'Regnið feliur í dembum
og þéttur skósurinn er alltaf
rennvotur. Dr. Schaller hafði þrek
til að standast kuldann og stöðug
ar þokur. sem síga niður með
fjailahlíðunum og inn á meðal
trjánna og byrgja fyrir alla útsýn.
Hann svaf iðulega einn inni 5
myrkvtðnum í nágrenni við gór-
iliuanana, og svaf rólega án þess
að óttast að fíll eða hlébarði réð-
ist á hann. Á þeinnan hátt kynnt-
ist hann náið samtals ellefu gór-
illuhópum. Þesar góriliurnar eru
að snæðingi eða á ferð felast þær
alltaf í skóginum; það heyrist til
þeirra og öðru hverju sér í svart
an, loðinn koll, en þær hvíla sig
lengi um miðjan daginn og eru
þá á opnari svæðum. Ef rannsak
andinn er nálægt þeim allan tím-
ann getur hann smám saman safn
að í myndina af fjölskvldu1'fi
þeirra. Dr. Schaller sá górilluap-
ana eðla sig, búa sér náttból,
vakna af svefni, snæða, le’ka sér,
fá sér síðdegisblund, ferðast og
halda hþpinn. Skoðun hans er sú,
að górillur haldi hópinn fremur
af vináttu en kynferðisástæðum.
Þær eru lausar við afbrvðisemi,
og forystuapi leyfir öðrum mót-
mælalaust að n.ióta blíðu kvenna
hans, jafnvel einstæðum flökku-
öpum, sem af tilviljun bætast í
hópinn. Kvenaparnir geta aðeins
sinnt körlunum þrjá eða fjóra
daga í mánuði, og aldrei þungaðar
eða þegar ungi er á brjósti. Þetta
þýðir að karlaparnir verða oft að
búa við kynferðisbindindi í heilt
ár eða jafnvel lengur í einu.
Strax í frumbernsku byrja górill
urnar að búa sér náttstað sjálfar
og frá átján mánaða aldri sofa
ungarnir venjulegast einir.
Yngstu ungacnir sofa hjá móður
sinni, stálpaðir ungar í trjánum,
en forystuapinn ævinlega á jörðu
niðri. Það virðist sem górillum
þyki betra að sofa á jörðunni eftir
þvi sem þær eldast, og af því dreg
ur dr. Sehaller þá ályktun að gór-
illubælin uppi í trjánum séu arfur
frá þeim tíma, þegar górillur ferð
uðust í trjánum, en ekki aðallega
á jörðu niðri eins og nú.
Þegar myrkrið skellur á fer hóp
urinn að hægja ferðina. Það er þó
eins og enginn vilii verða fyrstur
til að búa sér til náttból. En þegar
einhver tekur loks af skarið, fer
allur hópurinn að hreiðra um sig.
Mæður með litla unga gista helzt
í trjánum, eins og eðlilegt má
teljast; bólin á jörðu niðri eru
strangt tekið órökræn, því að
þau veita ekkert skjól. Nokkru
eftir sólaruppkomu vakna aparn-
ir svo aftur, kvenapamir þremur
stundarfjórðungum eða klukku-
tíma eftir dögun, en forystuap-
inn stóri sefur talsvert lengur.
Fyrsta verk nývaknaðra apa er
að teygja sig eftir blöðum og jurt
um, sem þeir éta, og morgunmál
tíðin stendur fram undir hádegi.
Þá tekur við miðdegishvíld, en
það er eini tími sólarhringsins,
sem ungviðið getur notað til
leikja án þess að eiga á hættu
að dragast aftur úr eða týnast.
Ungarnir leika sér einir Dr.
Schaller horfði eitt sinn á lítinn
alvarlegan unga, sem setti stóra
blómkrónu öfugg á höfuð sér og
sat lengi kyrr, sæll yfir eð hafa
eignazt þennan hatt. Stálpaðri
ungar fara í eltingarleik eða
reyna að ná yfirráðum yfir tré-
stofni, en þá keppast þeir við að
ýta hinum frá með höndum og fót
uf. Tusk er einkar vinsælt Slags
mál koma hins vegar sjaldan fyr
ir og aldrei með alvarlegum af-
leiðingum, þegar ungar eða kven
dýr eigast við. Ef leikurinn fer
að kárna, urrar forystuapinn, og
ef það dugar ekki til, stendur
hann upp og nálgast ólátabelgina!
samstundis dettur allf í dúnalogn-
Forystuapinn er ákaflega þolin-
móður við ungviðið. Það kemur
fyrir að hann fær lítinn fót í ant^
litið eða að ágengur ungi taki að
klifra upp eftir honum. Hann
hristir hann mjúklega af sér eða
snýr aðeins höfðinu til Haldi
hrekkjalómurinn áfram, urrar
hann örlítið. Til verndar kyn'
stofnunum hefur náttúran kom-ð
fyrir vissum ,,hömlum“. Ef tveim
ur öpum lendir saman, er kornið
í veg fyrir alvarlegar afleiðing31’’
með því að sá veikari leggst nið-
ur í uppgjafarstöðu með hendur
og fætur undir sér. Um le;ð renn-
ur bræðin af sigurvegaranum-
Það er aðeins maðurinn. sem hef
nr r>áð þeirri ..siðmenningu" að
evðilegvia bessar mikílvætu liöml
ur. Dr. Schaller varð aldrei vitm
að alvarlegum slagsmálum milb
górillna, en frétti þó af einum, en
þar fannst annar aðilinn, stór karl
api, dauður með annað augað eyð;
lagt og slæm bitsár á handleggl'
unum; líkskurður gat þó ekki
kveðið upp úr um dauðaorsökina-
En auk þess sem hömlukerf1
górillnanna er óspillt, andstaett
því sem er hjá okkur, eru ÞeI1’
einnig ólíkir okkur að því leytb
að þeir eru alveg lausir við f°x'
vitni. Þeir lifa paradísartilveru,
hafa allt, sem þeir þarfnast, við
hendina, og áður en aukin rækt
un fór að skerða land þeirra>
þurftu þeir ekki að óttast anna®
en veiðimenn. En paradísavist ^
ir ekki undir „menningarfrarnÞ1’0
un“. Forsendur hennar virðast
miklu fremur vera forvitni —
erfiðleikar.
Dr. Schaller átti í fyrstu örðugt
með að átta sig á aldri dýranna,
en smám saman varð hann fær um
það. Hann telur að ævileng
þeirra sé um tuttugu ár. KarldJ0’
in vaxa mjög ört við sjo-átta
ára aldur, og þegar þeir eru a
bezta reki. eru þeir þrjú til fí°®
ur hundruð pund á þyngd, og ^a
þá út eins og jötnar á stuttum
bognum fótleggjum, en me
skrokk og handleggi eins og Þrir
eða fjórir burðarkarlar til sanl"
ans.
454 SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ