Sunnudagsblaðið - 20.06.1965, Page 3

ig langar til að
skrifa um sorg
legan atburð,
en þegar ég
byrja get ég
ekki varizt því
að mér finnst
andlit br. Vojtisek horfa á
mig eins og ixr lýstum upp-
hafsstaf sögunnar. Andlit, sem
geislar af heilbrigði, rjótt eins og
sunnudagsbrauð með nýju smjöri.
Á laugardögum — því að hr.
Vojtisek rakaði sig á; sunnudögum
— þegar hvítt skeggið stóð í allar
áttir af bjúgri hökunni og glamp-
aði á það eins og ^þeyttan rjóma,
fannst mér hann jafnvel ennþá
sællegri. Mér þótti hárið á honum
líka fallegt. Það var ekki mikið,
óx frá gagnaugunum í .hálfhring
um hnakkann. Hárið var ekki leng
JAN NERUDA fæddist í Oujczd 9. júlí 1834 í Litla hverfi í
Prag, nánar tiltekið í einum hcrmannaskálanna, sem um get-
ur í eftirfarandi sögu. Hann var sonur Antoníns Neruda, upp-
gjafahermanns, sem síðar setti upp kaffistofu í hermannaskál-
unum, og konu hans Barböru, sem reyndi að drýgja tekur heim-
ilisins með því að ganga í hús og þvo gólf. Síðar ráku þau svo
litla búðarliolu í Sporastræti, sem nú heitir Nerudastræti. í 37
ár ól Jan aldur sinn í Litla hverfi, sem hann þekkti eins og lóf-
ann á sér. Hann lék .sér þarna með hinum börnunum, deildi kjör
um með fólkinu og kynntist Iífinu, sem bar svip af smábæjar-
brag. Kunningsskapur, krítur og slúður settu svip sinn á það,
en fólkið átti einnig til samúð, hjálpsemi og drengskap. Allir
þessir eiginleikar birtast í Sögum úr Litla hverfi, sem þessi smá-
saga er úr. Þær gerast í þesum borgarhluta. Oft er höfundurinn
þarna á meðal sem barn eða rómantískur skólapiltur, skrifstofu-
maður, glaðlyndur stúdent eða byltingasinnað skáld.
Það mun vera leitun á tékknesku heimili, þar sem ekki er
tiTeintak af Sögnm úr Litla hverfi, og sagt er, að flestir Tékkar
kunni sögurnar næstum utanbókar.
Neruda hefur oft verið Iíkt við Dickens, þótt persónur hans
séu ekki eins hrikalegar eða ævintýralegar, lieldur mannlegar,
fólk með kostum sínum og göllum. Neruda dregur það upp af
ríkri kímnl, cn djúpri samúð, hvort heldur það eru börn eða
fullorðnir, betlarar eða embættismenn, uppgjafahermenn og
kráreigendur, blómstrandi yngismeyjar, piparsveinar eða ráð-
settar húsfrejjur. AUir eiga sína gleði og sorgir, vandamál og á
hyggjur og stiga holdi klæddir af blaðsíðunum til lesandans, sem
er um leið horfinn aftur í liðna öld í lífinu borgarliluta fjar-
lægu landi.
Jan Neruda var aldrei I vafa um, hvað hann ætlaði sér. Hann
vildi skrifn, ekki fyrst og fremst til að sjá sér farborða eða
öðlast frægð, heldur til að' glæöa þjóðerniskennd landa sinna og
endurvekja tékkneskt ritmál. Hann gerist blaðamaður 22 ára
og ræöst skömmu síðar til Blaðs tékkneskra þjóðernissinna. Viö
það starfar hann til dauöadags. Hann ritar um þjóðfélagsmál,
bókmenntir. tónlist og leikhúsmál. Greinar hans vekja mikla
athygli og hann hlýtur þjóðarfrægð. í þeim og kvæðum sínum
var hann málsvari tékknesks sjálfstæðis og átti sinn þátt í því,
að þjóðin fékk sjálfstæði að fyrri heimsstyrjöldinni lokinni.
Hann dó ávið 1891, 57 ára áð aldri.
ur grátt, ekki einu sinni silfrað,
heldur silkimjúkt og komin á það
rjómagul slikja. Vindurinn lék
ljúflega um höfuðið. Hr. Vojtisek
gekk nefnilega alltaf herhöfðaður
með húfuna í hendinni, nema ef
hann þurfti að vera á ferli i mikl-
um sólarhita. Hr. Vojtisek bauð af
sér mjög góðan þokka, góðvildin
skein út úr augum hans og and-
litið var sakleysislegt. eins og. á
ungbarni. . . .
Hr.. Vojtisek var beiningamaður.
Ég vissi ekki, hvað hann hafði
gert áður, en hann hlýtur að hafa
verið betlari lengi, því að allir í
Litla hverfi þekktu hann. Eftir
lieilsu hans að dæma hefði hann
getað haldið. áfram starfi sínu í
mörg ár enn, því að hann virtist
stálhraustur. Ég vissi samt, að
hann var orðinn allmjög við ald-
ur. Einu sinni sá ég hann koma
gangandi, skrefstuttan að vanda,
upp St. Jóhannesarhæð í áttina að
Sporastræti. Ég liorfði á hann
ganga til lögreglumannsins okkar,
Smásaga eftir Jan Neruda
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUDAGSBLAÐ 443