Sunnudagsblaðið - 29.05.1966, Blaðsíða 15

rtWWWWWWVWWWWWWWWWWW WWWWWWWWWVWVtWWWMMMWWW
FJÖLLIN MUNU
SÖKKVA I SÆ
EINS OF FJÖELIN EILÍFU, segjum við stund-
um, þegar við tölum um eitthvað óhreyfanlegt,
sem engan endi hefur. En líkingin dugar ekki,
vegna þess að „fjöllin eilífu” eru ekki eilíf; þau
eru líka liáð lögmáli eyðileggingarinnar. Alpa-
fjöllin, með þessum kílómetra háu snjóþöktu
tindum, eiga eftir að jafnast við jörðu. Og sömu
örlög bíða Pyreneafjallanna, Kákasusfjallanna,
og Himalayaf.jallanna.
En það gerist ekki eins og þegar þruma kemur
ór heiðskíru lofti. Yið skulum hugsa okkur sög-
una um Ðavíð og Golíat. Pað er lítil bams-
hönd, sem fær hetjuna til að falla.
Vatnið, sem er svo mjúkt, brýtur niður fjötlin,
iiægt og örugglega. Ekki eins og þegar húsháar
öldur skella á klettum, heldur rennandi vatn,
sem hægt og bítandi greíur för jafnvel í harð-
asta granítstein. Regn, fljót, vindur, frost og
hiti, allt hjálpast. þetta að, og þannig verða fjöllin
eyðingunni að bráð. Óþreytandi öfl breyta þeim
í sand, möl og leðju, og bera þau með ám og
lækjum til sjávar. — Þannig vérður andlit móður
jarðar alltaf sléttara og ávalara.
Svartiskógur, Harsen og Bæheimsfjðllin voru
einu sinni eins há og Alpafjöllin, en vatnið 'hefur
þegar móð þau svo xnikið, að þau eru aðeins helm-
ingur þess sem þau voru einu sinni. Hæstu tind-
ar Alpafjallanna lækka um einn mefera á hverri
öld. Það virðist kannski ekki mikið, en það
þýðir samt, að Bodevatnið, sem er á stærð við
Kattegat, verður orðið þurrt eftir 12000 ár.
Rín ber til sjávar fjórar milljónir tonna ár-
lega af meginlandmu. Uóná 02 milljónir árlega,
^anves 360 mi’Ijónir árl'ega. Tndus 440 milljón'r,
ND 500 milljónir, Missisippi 300 — og Amazon-
fljótið 1300 milljónir.
Það hefur vcrið reynt áð reikna út hvað það
1 ' r
er mikið sem berst til sjávai' á ári hverju. Út-
koman er; 356 luibikkílómetrar — eða með öðr-
um orðum, hundrað þúsund sinnum stærra en
stærsti Pýramídi heims.
Og hér er annað skemmtilegt dæmi. Meðal-
dýpi heimshafanna er 4420 metrar, en meðalhæð
þess lands sem er ofansjávar er aðeins 480 métr-
ar, og ef árlega berast til sjávar 356 milljónir
kúbikmetra af sandi, leðju og möl, verður allt
land komið út í sjó eftir fimm milljónir ára,
og jörðin verður þakin kílómetra djúpum sjó.
Þetta er ekki heilaspuni geðbilaðs manns; þótt
okkur skeiki um nokkrar mílljónir ára, mun tím-
ans töxm án efa verða búin að brjóta Alpafjölljn
og Himalayafjpllin niður rí. smástetna óg sahd
eftir nokkrar milljónir :ára., En löngu fyrrr .þann
tíma verða öll stöðuvötn orðin full af sandi, möl
og leðju. Og allir fossar okkar tíma verða horfn-
ir; þeir eyðUeggja sig sjálfir. Enginn foss ef
nákvæmlega þar sem hann var fyrir tíu árum
síðan, þeir færast aftur og .grafa sig dýpra. —
Niagarafossinn grefur sig árlega þrjá metra inn
í klettabrúnina sem hann fellur fram af, og eftir
fimm þúsund ár verður hann. horfinn með öllu.
Eitt hefur þó vatnið gert, og það eitt af því
stórkostlegasta, sem heimurinn getur státað af.
Það eru hin stórkostlegu gljúfur Coloradöfljóts,
sem kallast Can.vons (orðið er spænskt, og þýðir
rör eða göng), en þau emi 300 kílómetra löng og
7 — 18 kílómetra breið, og 2 kílómetrar á dýpt.
Þegar maður stendur á botni þessa gímalds og
horfir upn hina kílómetra hátu sandsteinsveggi,
virðist manni hað óskjljanlegt, hvemig vatnið
hefi.tr farið a« bví að grafa bessi stórfenglegu
göng. Coloradofljótið á heiðurinn af þessu verki,
og ekki verður annað sagt, en að það hafi unnið
verk sitt vei;

.. r y ( Msaw $ $
AJLÞÝÐUBlABie - SUNNUCAGSBLAB