Vikublaðið - 10.02.1994, Blaðsíða 2

2
VIKUBLAÐIÐ 10. FEBRÚAR 1994
BLAÐ SEM V I T E R (
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Hildur Jónsdóttir
Blaðamenn: Páll Vilhjálmsson, Friðrik Þór Guðmundsson
og Ólafur Þórðarson
Auglýsingar: Grétar Steindórsson/Þjóðráð hf.
Auglýsingasími: (91 )-813200 - Fax: (911-678461
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (911-17500
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinnsla: FrjálS ijölmiðlun hf.
Guðfaðir
bræðralagsins
Nútímavæðing íslenska samfélagsins felst ekki eingöngu
í að aðlaga efnahagslífið breyttum forsendum og sníða fé-
lagslega þjónustu að raunverulegum þörfum nútíma Is-
lendingsins. Hún felst ekki síst í því að festa í sessi leikregl-
ur lýðræðis og virða skráðar og óskráðar siðareglur mennt-
aðs samfélags. I þeim löndum sem við berum okkur eink-
um saman við sjáum við hið lýðræðislega aðhald þjóðanna í
verki þegar stjórnmálamenn eru látnir axla ábyrgð á afglöp-
um sínum, óráðvendni og spillingu og við sjáum þá einnig
víkja þegar stefna þeirra í veigamiklum málum hefúr beðið
skipbrot.
Þeir sem trúðu því að Islendingar væru smám saman að
hrista af sér leifar konungs- og embættismannaveldis sem
sétti sjálft sig ofar lögum og rétti ef því bauð svo við að
horfa og tunguskar þá sem leyfðu sér að andæfa hljóta nú
að ganga af sinni barnatrú. Við augum okkar blasa afleið-
ingar þeirrar stórhættulega blöndu að ríkisvaldið er í hönd-
um flokka sem eru ófærir um að veita leiðtogum sínum að-
hald og stjórnmálamanna sem ganga lengra en dæmi eru
um í nútímasögunni í persónulegri spillingu, taumleysi og
einræðistilburðum.
Þjóðin hefur horft agndofa á röð siðlausra embættaveit-
inga Alþýðuflokks. Þjóðin hefur horft agndofa á ofríki
harðsnúinnar klíku innan Sjálfstæðisflokksins í keðju af-
skipta af málefhum Ríkisútvarpsins. Þjóðin hefur orðið
vitni að vaxandi fjölda dæma um skoðanakúgun af versta
tagi þar sem menn hafa ýmist verið settir út af sakrament-
inu eða látnir beygja sig í duftið fyrir forsætisráðherra með
afsökunarbeiðnina á vörunum.
Davíð Oddsson forsætisráðherra hefur neitað því í tæpt
ár að hafa beitt áhrifum sínum til að koma gauksunga sín-
um Hrafni Gunnlaugssyni fyrir í hreiðri Ríkisútvarpsins.
Enginn sem man vinnubrögð borgarstjórans Davíðs Odds-
sonar lagði trúnað á þær fullyrðingar. Og nú þegar hann
stendur frammi fyrir því að afskipti hans af málinu og
vinnubrögð öll eru þjóðinni ljós verða tilburðir hans til að
snúa sig út úr skömminni slíkir að árangur 10 mánaða
vinnu að uppbyggingu nýrrar ímyndar hins flekklausa
landsföður fykur á nokkrum mínútum fyrir ffaman sjón-
varpsvélarnar.
Heitstrengingar forsætisráðherra í garð Olafs Ragnars
Grímssonar um að sá fyrrnefndi muni aldrei sitja með þeim
síðarnefnda í ríkisstjórn fá góðar viðtökur. Davíð Oddsson
á þakkir skildar fyrir að gera þjóðinni það ljóst að besta
tryggingin fyrir því að afnema megi völd einkavinaklíkunn-
ar sem snýst í kringum persónu Davíðs eins og skósveinar í
kringum guðföðurinn er að gera veg Alþýðubandalagsins
sem mestan í þeim tvennu kosningum sem ffam fara á
næstunni. Það er til lítils að klóra sig út úr digurmælunum
með því að vísa til þess að óvíst sé um formennsku Olafs
effir landsfund Alþýðubandalagsins í nóvember 1995.
Mánuði fyrr mun Sjálfstæðisflokkurinn halda sinn lands-
fund og þá verða Sjálfstæðismenn að vera búnir að gera það
upp við samvisku sína hvort þeir vilji lúta þeim foringja sem
setur bræðralag í ítölskum stíl ofar hagsmunun flokksins og
þjóðarinnar.
Allt bendir til að Reykvíkingar sparki leifum Davíðsveld-
isins út úr Ráðhúsinu í næstu borgarstjórnarkosningum.
Og nú hefur Davíð sjálfur tekið af öll tvímæli um það að
gulltryggð leið til að losa um heljartök einkavinanna á ís-
lensku þjóðfélagi og sparka guðföður þeirra út úr Stjórnar-
ráðinu er að ganga til liðs við Alþýðubandalagið.
Sjónarhorn
Mörkum Ríkisútvarpinu
nýjan ramma
Kreppa Ríkisútvarpsins, eink-
um sjónvarpshluta þess, stafar
ekki aðeins af pólitísku þukli
ráðherra Sjálfstæðisflokksins heldur
og af vanhæfi æðstu yfirmanna þess til
að greina rétt frá röngu. Þeir hafa ým-
ist með áhrifum sínum eða afskipta-
leysi ítrekað séð til þess að drengir úr
stuttbuxnaliði flokksins hafa getað
leikið sér í dagskránni á kosnað skatt-
borgaranna og rýrt verulega traust al-
mennings á stofnun sein þeir höfðu
trúnað til að vinna fyrir.
Til að fjölmiðill geti gegnt hlut-
verki sínu þarf starfsfólkinu að líða
vel. Skilyrði árangurs er vinnufriður
og jafnvægi en ekki síður frumkvæði
og sjálfræði starfsmanna til að starfa
innan þess ramma sem lög, vinnu-
reglur og heilbrigð skynsemi setja á
hverjum tíma. Þessi skilyrði hafa því
miður ekki að öllu leyti verið fyrir
hendi í Ríkisútvarpinu síðasta árið
með þeim afleiðingum að miðillinn
hefur verið í kreppu.
Reynsla síðustu mánaða hvað varð-
ar óeðlileg afskipti stjórnmálamanna
af innri málefnum Ríkisútvarpsins er
afar fróðleg og lærdómsrík. Hún
kennir okkur nauðsyn þess að afhema
með einhverjum hætti það tilskipun-
arofbeldi sem misvitrir ráðamenn á
hverjum tíma geta beitt þessa við-
kvæmu stofnun.
Einkaeign eða þjóðareign
Spumingin er hins vegar hvernig
að því skuli farið. Er aðferðin sú, sem
frjálshyggjan boðar, að afhenda
einkaaðilum þessa eign landsmanna á
silfurfati og koma þar með í veg fyrir
freistingar ráðherranna? Þá má spyrja
á móti: Hvers á meira en 60 ára
menningarstofhun og fjölmiðill að
gjalda? Ilefur Ríkisútvarpið það til
saka unnið að vera lagt niður vegna
þess eins að um þessar mundir sitja
ráðherrar á stóli sem hvorki kunna
mannasiði né virða lög og rétt?
Eg er þess fullviss að þjóðin vill
hafa Ríkisútvarp líkt og hún vill hafa
Landspítala og Þjóðminjasafn. Og ég
heimilum í landinu en sé auk þess í
beinni samkeppni við aðrar ’ stöðvar
um auglýsingatekjur og kostunar-
samninga?
Stefnumörkun er
nauðsynleg
er sammála þjóðinni. Ilún veit að
risavaxin vídeóleiga á Lynghálsi kem-
ur ekki í stað menningarstofhunar og
fjölmiðils á borð við Ríkisútvarpið.
Að bera þessa tvo miðla saman er eins
og að bera saman læknastofú út í bæ
og Ríkisspítalana - með fullri virð-
ingu fyrir Stöð 2 og Bylgjunni, eink-
um fréttastofunni sem er unt margt
ágæt.
Hitt er annað mál að þar ineð er
ekki sagt að fyrirkomulag í rekstri
RUV sé hið eina rétta. í þeim efnum
er nauðsynlegt að vera stöðugt á verði
og hyggja að bestu lausnum. Stofiiun-
in er í eðli sínu dýr í rekstri, þar starfa
býsna margir starfsmenn og sjálfsagt á
hún rétt eins og flest önnur opinber
fyrirtæki við Parkinsonlögmál að
stríða í einhverjum mæli.
Ef við lítum fyrst á reksturinn má
spyrja hvort það sé eitthvert náttúru-
lögmál að þar á bæ sé rekin sjálfstæð
innheimtudeild með tugmilljóna-
kostnaði á ári hverju? Mér býður í
grun að með nútíma möguleikum í
greiðsluiniðlun sé hægt að spara veru-
lega fjármurú með öðrum og einfald-
ari innheimmaðferðum. Þá er vitað
að það kostar RUV gífurlega fjármuni
á ári hverju að vera með reksmr á
tveimur stöðum og ónýtta aðstöðu í
sjónvarpshluta Útvarpshússins við
Efstaleiti. Fyrirtækinu er hins vegar
ekki gert kleift að ráðast í þann kostn-
að sem er samfara flutningi í hið nýja
húsnæði.
Við sem viljum treysta reksmr Rík-
isútvarpsins í sessi og standa vörð um
stofnunina verðum líka að spyrja okk-
ur hvort það sé með öllu eðlilegt að
hún fái í sinn hlut afgjöld frá öllum
Mér finnst út af fyrir sig koma til
greina að Ríkisútvarpið setji sér önnur
inörk hvað varðar tekjur af auglýsing-
um, en þá ineð því skilyrði að stofn-
unin fái allar þær lögboðnu tekjur sem
henni ber. Þar er ég að tala um að-
flumingsgjöld af viðtækjum, en þau
nema um 180 milljónum króna á ári.
Og ég er einnig að ræða um afnota-
gjöld þeirra sem njóta uppbótar á elli-
lífeyri Tryggingarstofhunar, en þau
eru felld niður af RÚV án þess að það
fáist bætt. Þar er um 170 milljónir
króna á ári að ræða. Samtals verður
Ríldsútvarpið af 350 milljóna tekjum
á ári, tekjum sem því ber samkvæmt
lögum frá Alþingi.
Þegar litdð er til þess að Ríkisút-
varpið hefur um 520 milljónir króna í
auglýsingatekjur á ári, má spyrja hvort
mfcnn séu tilbúnir að beita sér fyrir af-
námi auglýsinga í Sjónvarpinu gegn
því að ríkissjóður bæti RÚV fyrr-
greindar 350 milljónir. Með sam-
drætti í rekstri vegna minni umsvifa í
auglýsingaöflun myndi því smám
saman nást sú jafhstaða á milli Ríkis-
útvarpsins og annarra stöðva sem al-
farið verða að treysta á lykla og aug-
lýsingar.
Nú er verið að endurskoða lög um
Ríkisútvarpið. Pólitískt séð sitja þar í
nefhd einungis fulltrúar ríkisstjórnar
Davíðs Oddssonar. Mér finnst tími
til kominn að við hin hefjum á eigin
forsendum umræðu um hlutverk,
skyldur og starfsaðstæður Ríkisút-
varpsins í nútíð og framtíð. Þar er
nauðsynlegt að menn festist ekki í
stöðnuðum klisjum en gangi til verks-
ins með opnum huga.
Og þar er að mörgu að hyggja.
Höfundur situr í útvarpsráði
fyrir Alþýðubandalagið.
Valþór
Hlöðversson