Vikublaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 6

6
VIKUBLAÐIÐ 17. MARS 1994
Seinlæsir gerast lestrarhestar
LEIFS H. MAGNÚSSONAR
GULLTEIGI6-105 REYKJAVÍK • SÍMI91 - 688611
Segir ekkert til um
greind eða hæfileika
Guðni Kolbeinsson íslenskukenn-
ari í Iðnskólanum hefur í nokkur ár
haft það að sérstöku áhugamáli að
bæta stöðu þeirra sem eru seinlæsir'án
skyntruflana, krökkum sem eiga í basli
með lestur en ekkert finnst sem er að.
1 lann segir augljóst að báðum hópum
sé hægt að hjálpa rnikið og ná undra-
verðum árangri.
„Ilvað seinlæsa varðar hygg ég að
skýringin sé einföld; æfingarleysi.
Lesturinn Jrarf að æfa líkt og íþróttir.
Ef einhver nær árangri í íþróttum á
barnsaldri er ekki við því að búast að
hinn sami verði góður 16 ára ef engin
æfing hefur farið fram um árabil. Það
hefur komið fram í rannsókn í grunn-
skóla að 20 til 25 prósent barna eiga í
vandræðum hvað lestur snertir. Þeir
sem standast ekki grunnskólaprófin
fara í fornám í kjarnagreinunum, ýrn-
ist í eina eða tvær annir, þar sein
námsefnið er rifjað upp. En þar hefur
gleymst að taka lesturinn inn í dæmið.
Brottfall á fyrstu önnum framhalds-
skóla er mikið eða um 30 prósent og
ég er handviss um að lestrarerfiðleikar
séu vandamál hjá meirihluta þess fólks
og sé veigamesta skýringin á brottfall-
inu. Þarna fer mikil auðlind til spillis.
Þessir krakkar geta brotnað, saman
þegar þau standast ekki kröfurnar og
ég er sannfærður um að við getum
gert mikið fyrir þá. Enda segir
treglæsi eða seinlæsi ekkert til um
greind eða hæfileika."
„Æfingabúðir“ í lesLri
jjóruin sinnum á skóla-
göngunni?
Ilefur skólakerfið þá brugðist í
lestrarkennslu?
„Eg vil ekki skella skuldinni á
neinn, það er margt sem keppir um
athygli krakkanna og sunrir lesa ein-
faldlega ekki bækur. Við höfum verið
að halda nántskeið sem sýna að það er
hægðarleikur að tvöfalda lestrarhrað-
ann án þess að það bitni á lesskiln-
ingnum. Og það gefur auga leið að ef
krakkar lesa ekkert utan skólans getur
lestur bóka í námi orðið nær óyfirstíg-
anlegt vandamál. Þetta er það sem við
-vijjum forðast. A jiessum námskeiðum
þjálfum við sjónminni og athygli og
námskeiðin hafa sótt einstaklingar á
öllum aldri má segja. Fólk frá því að
vera seinlæst upp í vellæst. Öflu þessu
fólki hefur farið vel fram og hlutfalls-
lega álíka mikið.“
Guðni segir að viðbrögð ráða-
manna geti ekki talist einkennast af
ríkum skilningi á vandamálinu. „Mér
finnst það ótrúleg skammsýni af þing-
mönnum okkar þegar þeim hefur ver-
ið boðið upp á svona námskeið, að
telja sig ekkert þurfa á þeim að halda.
Maður spyr sjálfan sig hversu miklu
lengra jieir geta náð með tvöföldum
leshraða, þar sem þeir missa ekkert úr
þeim skilningi sem lyrir er. Við höf-
um séð krakka sem hafa lítið getað
gert fara á fjögurra vikna námskeið og
skrifa eftir það stórgóðar ritgerðir.
Munurinn er stórkostlegur og veru-
lega gaman að fylgjast með breytmg-
unum. Eg hef kennt í 27 ár og þetta er
það sem ég hef fengið'mest út úr. Við
í Iðnskólanum erum að hugsa um að
taka þctta upp í námið sem skyldufag
og í raun finnst mér að svona „æfinga-
búðir“ ættu að koina nokkrum sinn-
um á skólaferlinum. Eg nefni t.d. við
1 2 ára aldurinn, í 9. bekk og upphaf
framhaldsskóla og svo á fyrsta ári há-
skólanáms. I þjóðfélaginu er ríkjandi
mildll hraði þar sem lítill tími er til
lesturs, en þó skiptir jniklu máli að
vera snöggur að lesaog skilja það vel
sem lesið er. Fólk þarf að vera vcl
undir þetta búið,“ segir Guðni.
%
Ouðni Kolbeinsson: Brottfall á fyrstn
önnmn jrmnbnldsskóla er mikið eða
uvi 30 prósent og cg er handviss uni að
lestrarerfiðleikar séu vandamál hjá
meirihluta þess fólks og sé sá þáttnr sem
vegur þyngst. Parna fer niikil auðlind
til spillis.
nemenda eigi við sértæka námserfið-
leika að glíma en hafi sömu greind og
aðrir. Þessir nemendur verði gjarnan
útundan því allt námið sé sniðið að
hinum 82 prósentunum.
„Sumt fólk virðist hafa smærri
frumur í sjónskyni heilans. Krufning-
ar sýna að heilahvelin eru jaftiþung,
en yfirleitt er það vinstra þyngra. Og
ýmislegt bendir til þess að blindi
bletturinn svokallaði sé stærri hjá
þessum krökkum en hinum.
Þessar aðferðir sem við beiturn, þar
sem við notum t.d. litaðar glærur og
sérstök gleraugu, hafa erlendis gefið
árangur í 88 prósent tilfella og sá ár-
angur er mældur upp í allt að 80 pró-
sent framför. Þessar tölur tala sínu
máli og það þarf að hyggja að þessu
fyrr á skólagöngunni. Aður en erfið-
leikarnir fara að valda veruleguin
komplexum, eins og gjarnt er á ung-
lingsárunum."
Gyða segir að um fjórðungur nem-
enda grunnskóla falli og grunar hana
að stór hluti þessa hóps eigi við þessa
sérstöku erfiðleika að glíma. Það þarf
að hennar mati ekki mikið til að stór-
bæta ástandið, smá vinna í skólanum
og gjarnan 10 mínútur með foreldr-
unum á dag.
Arangurinn svo góður að
maðurfær gæsahúð!
„Og þetta er samfélaginu ódýrt að
laga þetta, þetta er eitthvert hið ó-
dýrasta starf sem ég hef fengist við.
Þess vegna er sárgrætilégt til þess að
hugsa að krakkar eru detta út úr námi,
krakkar með skapandi hugsun og ó-
hefðhundnar lausnir. Afburðagreindir
krakkar sem eiga óvart í sértækum
námSerfiðleikum," segir Gyða.
Auk þjálfunar í lestri með þessari
sérstöku tækni tekur hún fyrir hljóð-
ræna örvun og snertiskynið. Þá gefur
hún krökkunum ákveðinn zink-
skammt eftir ráðleggingum lækna.
Fyrir utan betri lestur hefúr þetta góð
áhrif á skammtjmaminnið og það má
nefna að árangur í stærðfræði verður
oft mun meiri, en slakur árangur í
stærðfræði hefur einmitt mikil áhrif á
sjálfsmyndina.
„Eg á sjálf þrjú börn mqð sértæka
námserfiðleika og það fjórða er með
einkenni og ég veit hversu mikilvægt
það er að öll fjölskyldan vinni saman
að þessu. Eg 'er að fara til London,
Bandaríkjanna og Israel að skoða þessi
mál enn betur og ég verð að segja eins
og er: Þetta gengur svo vel að maður
fær gæsahúð!' Spurðu kennarana og
skólastjórana sem hafa kynnst þessu.
Þeir segja ykkur áreiðanlega að þetta
sé ekkert annað en kraftaverk."
Afburðagreind börn
og unglingar eiga í
miklum námserfið-
leikum og hrökklast
úr námi. Stór hluti
þessara krakka
glímir við skynjun-
arvandamál sem
auðvelt og ódýrt er
að yfirvinna.
s
Ofáir foreldrar hafa upplifað
það að horfa upp á börn sín
lenda í vaxandi erfiðleikum
með námið og jafnvel brotna niður og
gefast upp að loknu skyldunámi.
Mörg þessara barna búa vissulega við
skerta greind eða önnur erfið vanda-
mál, en foreldrar margra barna hafa
fullgilda ástæðu til að vera forviða, þar
sem enginn vafi leikur á góðri greind
barnsins. Erfiðleikar í skóla hafa síðan
smitað út frá sér og leitt til hegðunar-
vanda eða einangrunar. Gagnvart
þessu er engin galdralausn til, en
reynsla síðustu ára sýnir hins vegar að
í mjög mörgum tilfellum er lausnin
samt furðu einföld. Vandinn er gjarn-
an truflun á skynjuninni en einnig
einfaldlega æfingarleysi. Hvoru-
tveggja er auðvelt er að yfirvinna með
Iestrarnámskeiðum.
18 prósent eiga í sértæk-
um námserftðleikum
1 Iðnskólanum hefur að undan-
förnu farið fram sérstakt átak við að
þjálfa upp lesturinn hjá þeim sem átt
hafa í vandræðuin - og árangurinn
þykir frábær. Þessi námskeið eru sam-
kvæmt formúlu Gyðu Stefánsdóttur
og slík náinskeið er víðar verið að
halda, t.d. í Hvaleyrarskóla og MK.
Gyða segir í samtali við Vikublaðið
að talið sé að 18 af hverjuní hundrað
Fimmti til sjötti hver krakki glimir við skynrænar truflanir sem dregnr úr námsárangri án þess að greind spili þar nokknð
inn í. Mcð lestiarafingii þar sem m.a. lituðum ghvruni og sérstökum gleraugum er heitt má tvófalda leshraðann án þess að
lesskilningur viinnki.
Það eru snillin
íminni ætt.
Afi og amma komu þessu öllu af stað. Þau
sögðu að ég væri svo músíkölsk, að ég yrði
að eignast alvöru hljóðfæri. Samt trúði ég
varla eigin augum þegar ég settist við nýja,
fallega píanóið I stofunni heima.
Mér finnst mjög gaman að æfa mig, og
stundum er ég kölluð litli snillingurinn í
fjölskyldunni. En það eru afi og amma sem
ég kalla snillinga. Þau gáfu mér það besta,
sem ég gat hugsað mér.
á
Vandaö hljoöfæri
-varanleg ánægja